Стронций (лат. Strontium, Sr) — Менделеевтың периодик таблицаһының 5-се осор, 2-се төркөм элементы.
Тәртип номеры — 38. Атом массаһы 87,62(1) а. ер м. Ябай матдә стронций — йомшаҡ,еңел сүкелеүсән һәм һығылмалы һелтеле металл, көмөш-аҡ төҫтә. Юғары химик активлығына эйә, һауалағы кислород һәм дым менән тиҙ арала реакцияға инә, һары оксид яры менән ҡаплана.
Стронций | |
Масса | 87,62 ± 0,01 массаның атом берәмеге |
---|---|
Кем хөрмәтенә аталған | Strontian[d] |
Асыусы йәки уйлап табыусы | Уильям Крюйкшенк[d] |
Асыу датаһы | 1787 |
Табылыу урыны | Бөйөк Британия |
Элемент символы | Sr |
Химик формула | Sr |
Каноническая формула SMILES | [Sr] |
Атом һаны | 38 |
Электронная конфигурация | [Kr] 5s² |
Электр кирелеге | 1 |
Ионный радиус | 1,18 ангстрем, 1,26 ангстрем, 1,36 ангстрем һәм 1,44 ангстрем |
Әселәнеү дәрәжәһе | 2 |
Таксонда бар | F. vulgare |
Код MCN | 2805.19.10 |
Стронций Викимилектә |
Стронций элементының символы — Sr (Стронций тип уҡыла).
Элемент 1764 йылда шотланд ауылы Стронти́ан янында(ингл. Strontian, гэл. Sròn an t-Sìthein)ҡурғаш руднигында стронцианит минералында табыла, яңы элементҡа исем шунан алып бирелә. Был минералда яңы металл оксиды барлығы 1787 йылда Уильям Крюйкшенк һәм Адер Кроуфорд тарафынан асылған. 1808 йылда сэр Һемфри Дэви саф формаһында айырып алған.
Юғары химик активлығы арҡаһында стронций ирекле рәүешендә осрамай. Ул яҡынса 40 минерал составына инә. Уларҙың иң мөһиме — целестин SrSO4 (51,2 % Sr). Шулай уҡ стронцианит SrCO3 (64,4 % Sr) сығарыла . Был ике минерал сәнәғәт әһәмиәтенә эйә. Стронций йышыраҡ төрлө кальцийлы минералдарға ҡушылған була.
Стронцийҙың башҡа минералдары араһында :
Физик таралғанлыҡ кимәле буйынса стронций ер ҡабығында 23-сө урын биләй — уның масса өлөшө 0,014% тәшкил итә(литосферала — 0,045 %). Металдың Ер ҡабығындағы моль өлөшө 0,0029 %.
Диңгеҙ һыуында стронций бар (8 мг/л).
Калифорнияла, Аризонала, АҠШ-та, Яңы Гранадала, Төркиәлә, Иранда, Ҡытайҙа, Мексикала,Канадала, Малавиҙа ятҡылыҡтары билдәле
Рәсәйҙә стронций табылған төбәктәр: Күк таш (рус. Синие камни)(Дағстан), Мазуево (Пермь крайы), Табольск (Тула өлкәһе), шулай уҡ ятҡылыҡтар Бүрәт Республикаһында, Иркутск өлкәһендә, Красноярск крайында, Яҡутстанда һәм Курильск утрауында бар.әммә әлеге ваҡытта мәғдән ятҡылыҡтары эшкәртелмәй
Стронций — йомшаҡ көмөшһыу-аҡ металл, һығылмалы һәм сүкелеүсән, бысаҡ менән еңел теленә.
Иреү температураһы: 768 °C, ҡайнау температураһы: 1390 °C.
Стронций үҙенсәлектәре буйынса кальцийға һәм барийға оҡшаш, улар араһында аралаш урынды биләй.
Электрохимик көсөргәнеш серияһында стронций иң актив металдар араһында (уның нормаль электрод потенциалы −2.89 В). Һыу менән көслө реакцияға инеп, гидроксид барлыҡҡа килтерә.
Стронцийҙы һәм уның химик ҡушылмаларын ҡулланыуҙың төп өлкәләре — радиоэлектроника сәнәғәте, пиротехника, металлургия, аҙыҡ-түлек сәнәғәте.
Тәбиғи стронцийҙы кеше организмына тәьҫир итеү йәһәтенән радиоактив төрө менән бутарға ярамай (уның токсиндары аҙ, һәм улай ғына ла түгел, остеопорозды дауалау өсөн ҡулланыла).
Тәбиғи стронций — микроорганизмдар, үҫемлектәр һәм хайуандарҙың ҡушма өлөшө. Стронций кальцийҙың аналогы булып тора, шуға күрә уның иң һөҙөмтәле булып һөйәк туҡымаһына ерегә. Әҙерәк тотҡарланырға булдым йомшаҡ туҡыма 1 %. Дүрт йәшкә тиклем бала организмында стронций ҙур тиҙлек менән туплана, һөйәк туҡымаһының барлыҡҡакилеүе әүҙем бара.
This article uses material from the Wikipedia Башҡорт article Стронций, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Башҡа шарт булмаһа, CC BY-SA 4.0 лицензияһына ярашлы, эстәлек менән һәр кем файҙалана ала. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Башҡорт (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.