Иоганн Готлиб Георги
Георги Иоганн Готлиб (Бенц Йохан), Рәсәйҙә шулай уҡ Георги Иван Иванович кеүек билдәле (нем. Johann Gottlieb Georgi; 31 декабрь 1729, Ваххольцхаген ауылы / Померания — 27 октябрь (8 ноябрь) 1802, Санкт-Петербург) — немец табибы, химик, натуралист, этнограф, сәйәхәтсе, минералогия профессоры һәм Император Фәндәр һәм художество академияһы академигы
| Иоганн Готлиб Георги | |
| нем. Johann Gottlieb Georgi | |
 | |
| Зат | ир-ат |
|---|---|
| Гражданлыҡ |  Швеция Рәсәй империяһы |
| Тыуған көнө | 31 декабрь 1729 |
| Тыуған урыны | Konarzewo, Gryfice County[d], Карнице[d], Грыфицкий повят[d], Западно-Поморское воеводство[d], Польша |
| Вафат булған көнө | 27 октябрь (8 ноябрь) 1802 (72 йәш) |
| Вафат булған урыны | Санкт-Петербург, Рәсәй империяһы |
| Һөнәр төрө | химик, сәйәхәтсе-тикшеренеүсе, географ, орнитолог, университет уҡытыусыһы, ботаник, минералог, аптекарь |
| Эшмәкәрлек төрө | ботаника, этнография, химия, Минералогия, география һәм фармация[d] |
| Эш урыны | Санкт-Петербург фәндәр академияһы[d] |
| Уҡыу йорто | Уппсала университеты[d] |
| Ойошма ағзаһы | Леопольд Академияһы, Рәсәй Фәндәр академияһы, Санкт-Петербург фәндәр академияһы[d] һәм Пруссия фәндәр академияһы[d] |
| Хеҙмәттәре тупланмаһы | Эстонский художественный музей[d] |
| Авторлыҡ хоҡуҡтары статусы | авторлыҡ хоҡуҡтарының ғәмәлдә булыу ваҡыты үткән[d] |
 Иоганн Готлиб Георги Викимилектә | |
Биографияһы
Георги Иоганн Готлиб 1729 йылдың 31 декабрендә рухани ғаиләһендә тыуған. Уппсала университетын тамамлаған (Швеция), унда Карл Линнейҙа уҡыған. Медицина докторы дәрәжәһен ала һәм фармацевт булып эшләй.
Рәсәйгә Император фәндәр һәм художество академияһы саҡырыуы буйынса 1770 йылда килә (башҡа мәғлүмәттәр буйынса, 1768 йылда).
Палластың «Физик экспедицияһында» ҡатнаша, Волга буйы, Урта һәм Көньяҡ Урал яны, Көнбайыш Себер, Байкал яны, Даурия, Адъюнктты тикшереү менән шөғөлләнә (1776 йылдан алып), Фәндәр академияһы академигы (1783 йылда һайлана).
1772 йылда Георги дюймда 10 саҡрым күләмендә Байкал картаһын төҙөй (1:420 000). Беренсе булып күлдең тектоник килеп сығышы тураһында фаразын әйтә. Байкал яны тәбиғәтен өйрәнеп, ғалим уның флора һәм фаунаһын ентекле һүрәтләй (шул иҫәптән байкал омуле тураһында тәүге тасуирлама бирә), һирәк үҫемлектәрҙең гербарийын йыя,Байкалда балыҡ кәсептәре тураһында мәғлүмәт бирә.
Экспедицияла Георги тарафынан минералдар коллекцияһын (371 штуф) училищеларҙың Төп идаралығы ала һәм был коллекция Санкт-Петербург университетының минералогия кафедарһының буласаҡ музейы нигеҙенә ята.
Георгиның этнографик тикшеренеү һөҙөмтәһе булып Рәсәйҙә йәшәүсе халыҡтарҙы ентекле һүрәтләүе тора. Был хеҙмәте 1776—1780 йылдарҙа Санкт-Петербургта немец телендә «Beschreibung aller Nationen des Russischen Reichs, ihrer Lebensart, Religion, Gebräuche, Wohnungen, Kleidung und übrigen Merkwürdigkeiten» исеме аҫтында баҫылып сыға («Рәсәй дәүләтендә бөтә халыҡтар, уларҙың көнкүреше, дине, ғөрөф-ғәҙәттәре, торлаҡтары, кейем-һалымдары һәм башҡа айырмалыҡтарын һүрәтләү»). Өлөшләтә ул рус теленә тәржемә ителә һәм «Описание всех в Российском государстве обитающих народов, также их житейских обрядов, вер, обыкновений, жилищ, одежд и прочих достопамятностей» исеме аҫтында баҫылып сыға. Был эш Рәсәйҙең беренсе этнографик йыйылма һүрәтләнеше була. Екатерина II Георгиның хеҙмәттәрен юғары баһалай. уға алтын тәмәке һауыты бүләк итә, был бик маҡтаулы һанала, һәм һүрәтләүҙәрҙе «кабинет иҫәбенә, әммә автор файҙаһына» баҫтырып сығарырға ҡуша. Иоганн Готлиб Георги «Рәсәй дәүләтендә йәшәүсе бөтә халыҡтарҙы тасуирлау» («Описание всех обитающих в Российском государстве народов») хеҙмәтендә белорус милли кейеме һәм башҡа милли кейемдәр тураһында яҙған.
Санкт-Петербургта Георги Васильев утрауында М. В. Ломоносов тарафынан ойошторолған беренсе химия лабораторияһында тикшеренеүҙәр үткәрә. Бында ла ул үҙен фән өлкәһендә төрлө яҡлап күрһәтә: Санкт-Петербург губернаһының флораһының һәм ҡаланың тасуирламаһын төҙөй. Георгиның «Описание российско-императорского столичного города Санкт-Петербурга и достопримечательностей в окрестностях оного, с планом 1794—1796» китабы 1790 йылда немец телендә сыға. 1793 йылда Ригала икенсе баҫмаһы барлыҡҡа килә. Рус теленә тәржемә Санкт-Петербургта 1794 йылда башҡарыла. Был хеҙмәт —Санкт-Петербургҡа арналған төп баҫмаларының береһе.
Георги исеме менән К. Л. Вильденов астралылар ғаиләһенән Георгина (Dahlia) үҫемлеген атай.
Төп баҫма хеҙмәттәре
- Johann Gottlieb Georgi. Reisen durch verschiedene Provinzen des Russ. Reichs (1771—1777).
- Johann Gottlieb Georgi. Beschreibung aller Nationen des Russischen Reichs, ihrer Lebensart, Religion, Gebräuche, Wohnungen, Kleidung und übrigen Merkwürdigkeiten. — Санкт-Петербург: Müller, 1776—1780. (2-е изд., Лейпциг, 1782) (урыҫ варианты: Иоганн Готлиб Георги. . — Санкт-Петербург, 1776—1777. (2 изд: Санкт-Петербург, 1779)); Хәҙерге баҫма — Иоганн Готлиб Георги. Описание всех обитающих в Российском государстве народов, их житейских обрядов, обыкновений, одежд, жилищ, упражнений, забав, вероисповеданий и других достопамятностей. — М.: Русал китапханаһы, 2007. — 128 б.
- Георги И.Г. Описание российско-императорского столичного города Санкт-Петербурга и достопримечательностей в окрестностях оного, с планом 1794 - 1796. — СПб.: Лига, 1996. — 528 с. — ISBN 5-88663-003-1. — немец телендә 1790 йылда сыҡҡан, икенсе баҫмаһы — Ригала (1793), рус теленә тәржемә ителеп, Санкт-Петербургта 1794 йылда баҫылып сыҡты.
- Geographisch-physikalische und Naturhistorische Beschreibung des Russischen Reiches в 9 томах с чертежами. Кенигсбергта сыға (1797—1802).
- Johann Gottlieb Georgi. Bemerkungen einer Reise im Russischen Reich 1772—1774. — St. Petersburg: Kaiserl. Academie der Wissenschaften, 1775. — 1772—1774 йылдарҙа Рәсәй империяһы буйлап сәйәхәткә аңлатмалар. Беренсеһе Байкалдың ентекле картаһы. Икенсе том Паллас менән Иркутсктан Екатеринбургҡа тиклем Урал тауҙары аша сәйәхәтен һәм Санкт-Петербург ҡалаһына 1773—1774 йылдарҙа әйләнеп ҡайтыуын һүрәтләй. Пермь тирә-яғы рудниктарын һәм заводтарҙы тасуирлай.
Электрон күсермәләре
Библиотека Конгресса США
- Beschreibung aller Nationen des Russischen Reichs, ihrer Lebensart, Religion, Gebraeuche, Wohnungen, Kleidung und uebrigen Merkwuerdigkeiten (Санкт-Петербург, Müller: 1776—1780 годы; 2-е изд., Лейпциг, 1782) Тома 1-4 (нем. , готический шрифт).
- Описание всех в Российском государстве обитающих народов, также их житейских обрядов, вер, обыкновений, жилищ, одежд и прочих достопамятностей. Часть первая. О народах финского племени. Санкт-петербург, 1776,
- Описание всех в Российском государстве обитающих народов, также их житейских обрядов, вер, обыкновений, жилищ, одежд и прочих достопамятностей. Часть вторая. О народах татарского племени, 1776,
- Описание всех в Российском государстве обитающих народов, также их житейских обрядов, вер, обыкновений, жилищ, одежд и прочих достопамятностей. Часть третья. Самоедские, Манджурские и Восточно-Сибирские народы. Санкт-Петербург, 1777
- Johann Gottlieb Georgi. Bemerkungen einer Reise im Rußischen Reich 1772 - 1774 (нем.). — St. Petersburg: Kaiserl. Academie der Wissenschaften, 1775. 1 том, 2 том (нем. , готический шрифт)
GDZ — Проект библиотеки Гёттингенского университета(недоступная ссылка)
- Johann Gottlieb Georgi. Bemerkungen einer Reise im Rußischen Reich 1772 - 1774 (нем.). — St. Petersburg: Kaiserl. Academie der Wissenschaften, 1775. — 1 и 2 тома (нем. , готический шрифт)
- Иоганн Готлиб Георги. Описание всех в Российском государстве обитающих народов, также их житейских обрядов, вер, обыкновений, жилищ, одежд и прочих достопамятностей. Часть первая. О народах финского племени также известных по истории Российской под общим именем Руссов. — Санкт-Петербург: при Императорской Академии Наук, 1799.(недоступная ссылка)
- Иоганн Готлиб Георги. Описание всех в Российском государстве обитающих народов, также их житейских обрядов, вер, обыкновений, жилищ, одежд и прочих достопамятностей. Часть вторая. О народах татарского племени и других нерешенного еще происхождения северных сибирских. — Санкт-Петербург: при Императорской Академии Наук, 1799.(недоступная ссылка)
- Иоганн Готлиб Георги. Описание всех в Российском государстве обитающих народов, также их житейских обрядов, вер, обыкновений, жилищ, одежд и прочих достопамятностей. Часть третья. О народах Самоедских, Манджурских и Восточно-Сибирских как и о шаманском законе. — Санкт-Петербург: при Императорской Академии Наук, 1799.(недоступная ссылка)
- Иоганн Готлиб Георги. Описание всех в Российском государстве обитающих народов, также их житейских обрядов, вер, обыкновений, жилищ, одежд и прочих достопамятностей. Часть четвертая. О народах монгольских, об армянах, грузинах, индийцах, поляках и владычествующих россиянах с описанием всех именований казаков, также истирия о Малой России и купно о Курляндии и Литве. — Санкт-Петербург: при Императорской Академии Наук, 1799.(недоступная ссылка)
Һылтанмалар
- Библиотека Конгресса США
- Георги, Иоганн-Готлиб // Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге: 86 томда (82 т. һәм 4 өҫтәмә том). — СПб., 1890—1907. (рус.)
- Из истории минералогического музея Санкт-Петербургского Государственного университета 2016 йыл 5 март архивланған.
- Минералогический музей кафедры минералогии Санкт-Петербургского государственного университета
- Новый мир камня, Август 2004, № 1
- Первое этнографическое описание всей России: книга академика И. Г. Георги
- Представление этнографического исследования, совершенного в XVIII в. И. Г. Георги
- GDZ — Проект библиотеки Геттигентского университета(недоступная ссылка)
This article uses material from the Wikipedia Башҡорт article Иоганн Готлиб Георги, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Башҡа шарт булмаһа, CC BY-SA 4.0 лицензияһына ярашлы, эстәлек менән һәр кем файҙалана ала. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Башҡорт (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.