Catalunya d'o Norteo Rosellón (en catalán Catalunya del Nord o Roselló) ye a parti de Francia historicament y cultural catalana y deseparata d'a resta de Catalunya o 7 de noviembre de 1659 por o tractau d'os Pireneus.
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
Forman ista rechión as comarcas historicas d'o Rosellón, o Conflent, o Vallespir, o Capcir y o norte d'a Cerdanya (conoixita como l'Alta Cerdanya). A Fenolleda, encara que ye mayoritariament de luenga occitana, s'incluye a sobén en a definición de Catalunya d'o Norte por as suyas relacions cheograficas y administrativas con o Rosellón.
Catalunya d'o Norte Catalunya del Nord | |||||
País d'os Países Catalans | |||||
| |||||
Entidat • Estato | País Francia | ||||
Capital | Perpinyán | ||||
Idioma oficial • Luenga propia • Atros idiomas | Francés Catalán Occitán | ||||
Superficie • Total | 4 116 km² | ||||
Población • Total (2013) • Densidat | 457 238 hab. 103 hab/km² | ||||
Localización de Catalunya d'o Norte respecto a Catalunya |
Actualment istas comarcas fan parti d'o departamento francés d'os Pireneus Orientals (Pyrénées-Orientales en francés), que s'engloba aintro d'a rechión administrativa d'Occitania y que se conoixe informalment en francés como Pays Catalan, en catalán, País Català.
O 10 d'aviento de 2007 o Consello Cheneral d'os Pireneus Orientals aprobó a oficialidat d'o catalán, chunto con o francés en o suyo territorio. y, en o mesmo documento, l'apelación Catalunya Norte como equivalent d'o francés Pyrénées-Orientales, como se puet leyer en o preambulo d'o mesmo documento.
Con una población de 440.885 habitants en 2009 , representan un 0,6% de la población total francesa, 18% d'a rechión Lenguadoc-Rosellón, y un 3,1% d'a población total d'os territorios de parla catalana.
Catalunya d'o Nord ocupa prencipalment a parti oriental d'a versant norte d'os Pireneus y s'estendilla por a plana d'o Rosellón dica plegar ta o norte, a on as Corberes la deseparan de l'Aude y, ta o sud, o macizo de l'Albera la desepara de l'Alto Empordán. Muga a l'ueste con Andorra y a l'este con a mar Mediterrania. Os rios Tet, Tec y Aglí trescruzan a Catalunya d'o Norte d'ueste enta l'este paralelament l'un a l'atro. Os macizos d'o Carlit (2.921 m) y de Canigó, a o sud, (2.785 m) i destacan por a suya gran altaria.
O clima, de tipo mediterranio, permite tener hibiernos relativament suaus, en os que os nevazos son prou raros en a plana. Os veranos son a sobén muit calidos. Os vientos i tienen un gran papel, mas que mas a tresmontana, viento d'o norueste, dito mistral en Occitania, que regularment gosa tener velocidaz superiors a os 100 km/h. O viento de levant, dito marinada, por a suya parti, ye o que portia a plevia.
O reyal decreto francés de Loís XIV d'o 2 d'abril de 1700, con calendata d'aplicación de l'1 de mayo d'o mesmo anyo, prohibió l'uso d'a luenga catalana en documentos oficials, notarials y d'atra mena, baixo pena d'invalidar-ne o contenito. Dende alavez, o francés contina estando a unica luenga oficial, y a unica que se fa servir en l'amostranza publica.
Recientment, o Estato francés ha modificato a suya constitución y ha adhibito a o suyo articlo 2 a frase siguient: La langue de la République est le français. ("A luenga d'a republica ye o francés."). Iste articlo, encara que oficialment ha de protecher o francés contra a expansión de l'anglés, de feito se fa servir a sobén ta negar subvencions a movimientos culturals u civicos u ta refusar a presencia d'atras luengas, como en iste caso o catalán, en l'administración.
O 10 d'aviento de 2007 o Consello Cheneral d'os Pireneus Orientals declaró a oficialidat d'a luenga catalana, chunto con o francés, a traviés d'a Carta en favor del català. A Carta disposa de 9 articlos que, amás de reconoixer a oficialidat d'o catalán, reconeixe tamién o Institut d'Estudis Catalans como autoridat lingüistica y mira d'asegurar l'uso y conoiximiento cheneral d'a luenga en l'administración y a vida socieconomica. Entre atros, fa referencia a os medios de comunicación publicos y privatos, a escuela y a rotulación viaria.
This article uses material from the Wikipedia Aragonés article Catalunya d'o Norte, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). O texto ye disponible baixo a Creative Commons Attribution/Share-Alike License; puede que sigan d'aplicación atros termins. Se veiga as Condicions d'uso ta más detalles. Wikipedia ye una marca rechistrada d'a Wiki Du học, una organización sin animo de lucro. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Aragonés (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.