Чаган ай орустап январь, (латиндап Jānuārius mēnsis «Янус (кудай),Янустыҥ айы») — юлиан ла григориан кӱнтизӱлерде јылдыҥ баштапкы айы, Юлий Цезарь баштаган реформанаҥ озо эски римский кӱнтизӱле јыл тулаан айдаҥ башталып, чаган ай јылдыҥ он биринчи айы болот.
← Чаган ай → | ||||||
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
29 | 30 | 31 | ||||
2024 ј. |
31 кӱндӱ јети айдыҥ бирӱзи. Бу, Јердиҥ Тӱндӱк јарымыныҥ кӧп саба јеринде эҥ ле соок ай (чаган ай кыштыҥ экинчи айы болуп јат), Јердиҥ Тӱштӱк јарымында дезе, чаган ай эҥ ле јылу ай болуп јат, (мында чаган ай — јайдыҥ экинчи айы).
Бистиҥ ӧйдӧ григориан кӱнтизӱле чаган айдыҥ 20-чи кӱнине јетире Кӱн Стрелец созвездиеде, чаган айдыҥ 20-чи кӱнинеҥ ала Козерог созвездиеде болот (оскӧ бичилгени — чаган айдыҥ 19 кӱни).
Январь ай Янус (Ianuarius) деп атту, эки јӱстӱ, Римдеги кудайга учурлай адалган, бу ӧйдиҥ, эжик ле каалганыҥ кудайы.
Айдыҥ ады «дверь в год» (латин сӧс эжик, «дверь» — ianua). Јаҥжыккан оригинал римский кӱнтизӱ 10 айдаҥ турган, јӱк ле 304 кыш јокко кӱннеҥ турган. Бу ӧйди «безмесячья» деп кӧрӧтӧндӧр. Кайда да бир 713 јылда бистиҥ эрадаҥ озо Ромулдыҥ кийнинеҥ полумифический каан Нума Помпилий, кебинде, добавил месяцы январь ла февраль айларды кожуп, кӱнтизӱ стандарт кӱндӱ јылга тӱҥей (365 кӱн) болгон. Январь јылдыҥ баштапкы айы болзын, качан эҥ озо староримский кунтизӱде баштапкы ай март болгон, (оригинал источниктер јарт). Консулдардыҥ аттары бар, олор јамыга турарда, 1 майда 15 мартта 153 јылда бистиҥ эрадаҥ озо, олор јамыга турган кийнинеҥ 1 январь болгон.
Чаган ла кочкор айларда болор аргалу:
This article uses material from the Wikipedia Алтай article Чаган ай, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Ӧскӧзи кӧргӱзилбеген болзо, контентти CC BY-SA 4.0 лицензияла эдинерге јарар. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Алтай (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.