Gazete E Walon

Les gazetes éndjolikes e walon sont metowes so ene pådje tote seule.

Inte 1883 et 1914, gn ava pus ki 50 gazetes e walon ki skepyît e l' Walonreye. Cénk did zeles vont continouwer dins l' eter-deus-gueres. Et onk di zels, El Moxhon d' Ônea, egzistêye co e 21inme sieke.

Sol prumî tîce do 20inme sieke, n aveut sacwantès vraiyès gazetes tot e walon, li parexhént totes les samwinnes («Li Clabot», «El tonea d' Tchålerwè», «Li Mårmite», «El Cok d' Awousse», «Li ban-cloke»).

N aveut ladvins des fåves, des belès letes, des couyonådes. Elle avént on franc succès. Li «Tonea d' Tchålerwè», metans, a saetchî disk' a 35.000 egzimplaires. C' esteut des gazetes foirt populaires, fwaite po rire e-z aveur bon. Divant 1910, ces rvowes la estént scrîtes sins sistinme ortografike. Elle ont tourné a cou d' poyon kécfeye a cåze do «serieus redaccionel» k' a stî coyonké a l' arivêye do sistinme Feller. Ene seule a passé inte les gotes: El Moxhon d' Ônea.

A pårti di 1937 (Les Cayés walons), on-z a veyou aspiter des rvowes e walon, avou bråmint dpus d' belès letes, et tertotes sicrîtes e Feller. Adon, ele ni rexhént pus k' tos les moes. Ont-st insi askepyî : El Bourdon (1948), Li Noer Boton (1969). Totes ces rvuwes la n' ont måy passé les 1000 egzimplaires evoyîs.

Dins les anêyes 1990, on-z a veyou skepyî ene dijhinne di novelès gazetes e walon : «Nosse Lingaedje» (1991), «Djåzans walon» (1992), «Singulîs» (1994), «Coutcouloudjoû» eyet «l' Chwès» (1995), «Li Rantoele» et l' «Academîye des Foyants»" (1996), «Walo+ gazete» (1999), «Intrez don» (2000). C' esteut soeye-t i des moetîs, soeye-t i des troemoetîs. Dins sacwantes di ces novelès rivowes la, on-z a veyou des vraiys årtikes di gazete , et pus fok des belès letes. Dins des rvowes come «Li Rantoele» u «Li Chwès», c' est cåzu tote prôze nén racontrece.

Ces noveas vnous la estént saetchîs di 150 a 800 egzimplaires, apus kel «Walo + gazete», ki vudive a 5000 egzimplaires. Mins, dins sacwants limeros di ç' gazete la, gn aveut cåzu pont d' sicrijhaedjes e walon.

Li dierinne sikepieye des gazeetes e walon, c' est «Cocorico» (2007) ki rexhe a 4500 egzimplaires (mins gn dpus d' francès ki d' walon ådvins).

 

• Cocorico
• El Bourdon (Èl Bourdon)
• Les Cayés Walons (Les Cahiers Wallons)
• Li ptite gazete di Måmdey (Lu P'tite Gazète)
• Nosse Lingaedje (Nosse Lingadje)
• El Moxhon d' ônea (Èl Mouchon d'Aunia)
• Li Rantoele
• Singulîs (Singuliers)
• Li Soverdea (Lë Sauvèrdia)
• Li Walone (La Wallonne).

 

 

• Academeye des Foyants (Académîye des Foyans)
• L' Aclot
• Amon nozôtes (Amon nos ôtes, Infor-Triyanon)
• L' Arsouye
• Li Ban-cloke
• Bultén walon (Bulletin wallon)
• Li Chwès (1995-2016)
• Li Clabot
• El Cok d' Awousse
• Coutcouloudjoû
• El Crikion
• Djåzans walon
• Evla
• Li Hoûlåd d' Tchålerwè
• Intrez don
• Li Mårmite
• El Moxhon d' Ônea (Èl Mouchon d'aunia)
• Li Noer Boton (Li nwêr Boton)
• Noveles des Walons Scrijheus d' après l' Ban-Bwès (Novèles dès Walons Scrîjeûs d'après l' BanBwès) (1982-2005)
• Li ptite gazete di Nameur (Li P'tite Gazète)
• Nos pinsêyes
• Li pompe ås ramons
• Li ptit Lidjwès
• Al Tchandele
• El Tchariguete
• El tonea d' Tchålerwè (L' Tonnia d' Charlerwet)
• Walo+ gazete (Walo+ gazète)

• Racsegnes pratikes so les gazetes e walon ki s' vindèt co pol djoû d' ouy