Jacques Desmet: Scrijheu e walon

Il a crexhou a Måjhone-do-Bwès", èn ecårt di Mélin-el-Hesbaye.

Des bokets tchoezis foû d' ses scrijhaedjes ont parexhou dins "Les cahiers wallons" a Nameur et "Lë sauverdia d'aviè Djodogne" eyet Li Rantoele.

Il est rprins dins l' antolodjeye Fleurs diyalectåles.

Il a eto eplaidî des videyos so Youtube.

 

• Powezeyes : rashonnêyes dins des ramexhnêyes avou les tites : Lë timps (Li tins) (1972), Veûy Volti (Vey voltî) (2007), Lë vôye quë min.ne aus stwèles (Li voye ki moenne ås stoeles (2007), Amèn (Åmen) (2007), Dérênes bates (2014), Dérêne bate dèl vî cinsî (nén eplaidî).
• Noveles :
  • Noveles di Mélin (2010).
  • Gueuyes di Walons : 23 portraits (2015), avou on gros motlî, eplaidî sol Wiki walon (Motlî Desmet des Gueuyes di Walons).
  • Lès sov'nances dè l' comëssaire Djan Pouria : dès noveles di djindåres (nén eplaidî).
  • Noveles et binde ås desséns (2020).
• Romans
  • Dëscomèladje d'on nwêr poyon foû sqwaire : roman policî (2010).
  • On Sånî a pårt (2014)
  • Adjint Mwasse (2019)
• Pîces di teyåte
  • Lë brëne dë Mélin : pîce di teyåte e troes akes : ene comere, des eleccions, et del bire ! (nén co creyeye)
  • T' enonde nén, Popo : pîce di teyåte e walon (2015).
  • Les trecins : pîce di teyåte e troes akes (nén co creyeye)

 

Il a wangnî les pris di belès letes ki shuvnut :

• 1î Pris Paul Moureau del veye di Tcheslet, avou "Lë timps", diviè 1970.
• 1î Pris del veye d' Åve (diviè 1971)
• Pris Joseph Durbuy 2008 (avou "Veûy volti").

Tinmes

Onk des tinmes prumîs di ses powezeye, c' est l' amour.

C' est kécfeye onk des prumîs scrijheus e walon k' a oizou aboirdé l' amour fizike :

Adon, t' as stî da mi,
T' as seré tes pougns so mes rins,
T' as greté m' pea so mes spales,
T' as pormoenné tes doets dins mes tchveas.
Adon, t' as stî da mi !

Stîle

Les powezeyes då Djåke Desmet, c' est del powezeye imådjrece dins li stîle edåmé pa Jean Guillaume et Georges Smal dins les anêyes 1950.

T' es come on bwès d' sapéns
Rimpli d' vevîs.
Ti cour, tes ouys, c' est des miroes ;
Ki dj' î vôreu bagnî !

Croejhete

Jacques Desmet est onk des råles sicrijheus k' eploye voltî des codjowas di l' atouwance dimandrece avou l' cawete -ss

Compudress on djoû / Dins l' rouwale / Tos mes frumjhons / Ki moennnut ås stoeles ?
Dins t' vwès, n a come èn eco / C' est l' tchanson do bouneur ! / Mi l' aveuss prometou ? / Dji mel dimande asteure !
Tes lepes rishonnnut / Ås yebes les pus tinres ; / On s' î vôreut rpoizer ! / Mins, m' î lairess trimper, / M' î rtrimper å matén ?

I n' a nén rovyî les dobes erî-tins

Cwand l' Bon Diu a yeu metou nos prumîs parints å pas, i n' a nén distrût l' paradis (Noveles di Mélin, p. 111).

• Sicrijhaedjes :
  • Sicrijhaedjes avou l' mwaisse accint (sol waibe "Li walon d' emon nozôtes")
  • Sacwants d' ses bokets (e rfondou so l' Berdelaedjes)
  • Moude a Wayindje (novele e rfondou) (so l' Aberteke)
• Videyos so Youtube
  • Ene istwere del guere léjhowe pa li scrijheu
  • Fén do tecse di dvant
  • Arimé so Mélin
  • « Rin n' va », on boket lî pa Joëlle Spierkel (sol tchinne del SLLW)
• Videyos sol waibe Gôgueule des mancîs lingaedjes
  • Responda (moenné pa Lucyin Mahin)
  • Responda da Lucyin Mahin (par lu)
• Videyos so les Cmons
  • moennant on responda da Clôde Marneffe (2020)
• Gaztaedje sor lu
  • On papî e francès sor lu
• Pådjes Facebook
  • Ses scrijhaedjes
•   Vos trouvroz des racsegnes so les ouves da Jacques Desmet, u les ouves zeles-minmes, so Wikisourd e walon.
•   Li Wiccionaire si rsieve di sacwantès fråzes da Jacques Desmet po-z enimådjî des mots k' i gn a.
•   Vaici, vos ploz schoûter èn eredjistrumint del fåve do vî vî tins «Li bijhe et l' solea» ratournêye pa Jacques Desmet avou l' accint d' après Djodogne pol Djåzant atlasse éndjolike des lingaedjes di France et d' avår la.