Trận Lạng Sơn (1885) hay Pháp đánh Lạng Sơn là một chiến dịch gồm vài trận giao tranh lớn nhỏ giữa quân Pháp và quân Thanh, đã diễn ra từ đầu tháng 2 năm 1885 và kết thúc vào 1 tháng 4 cùng năm.
Trận Lạng Sơn (1885) | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Một phần của Chiến tranh Pháp-Thanh | |||||||
Quân Pháp chiếm thành Lạng Sơn. | |||||||
| |||||||
Tham chiến | |||||||
Nhà Thanh | Pháp | ||||||
Chỉ huy và lãnh đạo | |||||||
Chỉ huy chính: Phan Đỉnh Tân (潘鼎新) Phùng Tử Tài (馮子才) Vương Đức Bảng (王德榜) | Chỉ huy chính: Thiếu tướng Brière de l'Isle Chuẩn tướng De Négrier Trung tá Herbinger | ||||||
Lực lượng | |||||||
Số quân Thanh: 20.000 | Số quân ban đầu khoảng 7.500 | ||||||
Thương vong và tổn thất | |||||||
Không rõ | Xem bài |
Kết thúc cuộc chiến, quân Pháp đại bại khiến Chính phủ Jules Ferry ở Paris bị đổ, nhưng cuối cùng Pháp - Thanh cũng ký kết được hiệp ước nhằm chấm dứt chiến tranh. Điều đó cũng có nghĩa, kể từ ngày 9 tháng 6 năm 1885 (ngày ký hiệp ước Thiên Tân mới), nhà Thanh chính thức thừa nhận quyền đô hộ của thực dân Pháp ở Việt Nam.
Tức giận vì quân Thanh đã giao chiến và gây nhiều thiệt hại cho quân đội Pháp ở trận Bắc Lệ, chính phủ Pháp đòi triều đình nhà Thanh (Trung Quốc) phải bồi thường thiệt hại 250 triệu franc. Sau 7 tuần thương thuyết dai dẳng về khoản tiền trên, ngày 5 tháng 8 năm 1884, Phó Đô đốc Amédée Courbet, chỉ huy hạm đội Đông Hải của Pháp, được lệnh nã súng tấn công bất ngờ pháo đài Cơ Long ở phía Bắc Đài Loan, rồi cho quân đổ bộ nhưng bị quân Thanh phản công, phải rút lui.
Ngày 23 tháng 8, tướng Courbet chuyển sang tấn công hải cảng Phúc Châu (Quảng Đông), bắn phá nhiều pháo đài và đánh chìm chiến thuyền quân Thanh cùng một số tàu buôn neo tại bến. Sau đó tướng Courbet lại đem quân quay lại đánh chiếm Cơ Long, quần đảo Bành Hồ và ra lệnh phong tỏa Đài Loan.
Trong lúc cuộc chiến tranh Pháp - Thanh leo thang thì quân Thanh cũng lũ lượt kéo sang đối đầu với quân Pháp ở vùng trung châu Bắc Kỳ (Việt Nam).
Sau khi thua to ở Bắc Lệ (nay thuộc xã Tân Thành huyện Hữu Lũng, tỉnh Lạng Sơn), ngày 8 tháng 9 năm 1884 Thiếu tướng (général de division) Millot xin về Pháp, giao quyền lại cho Chuẩn tướng Louis Brière de l'Isle. Dưới sự chỉ huy của Brière, quân Pháp lần lượt tiến lên chiếm Kép (8 tháng 10) và Chũ (12 tháng 10).
Đến đầu năm 1885 thì Brière de l'Isle được thăng Thiếu tướng lại được chi viện thêm hơn 1.000 quân từ Pháp sang. Với quân số hơn 7.000 lính quân Pháp mới mở cuộc hành quân đánh Lạng Sơn, phối hợp với cuộc tấn công của hạm đội Pháp trên vùng biển Trung Quốc. Quân Pháp chia thành 2 đại đoàn, một do Chuẩn tướng De Négrier thống lãnh và một do Đại tá Giovanninelle chỉ huy.
Đầu tháng 2 năm 1885, tướng De Négrier dẫn 5 tiểu đoàn lính từ Chũ (nay thuộc huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang) tiến về núi Bóp để đánh tiền quân của quân Thanh đang đóng giữ con đường đi Lạng Sơn. Theo kế hoạch thì trong lần hành quân này sẽ có đạo quân thứ nhì của Đại tá Giovanninelle cùng tham chiến nhưng rốt cuộc Giovanninelle được phái đi giải vây cho quân Pháp ở thành Tuyên Quang nên chỉ có đạo quân của tướng De Négrier tiến lên Lạng Sơn. Hai bên giao chiến kịch liệt được hai ngày thì quân Thanh rút lui nhưng quân Pháp cũng phải rút về Chũ sau khi bị thiệt hại nặng. Trận này phía Pháp có 100 người thiệt mạng và bị thương, trong đó có 1 quan ba, 2 quan hai.
Trên đường đi từ Chũ lên Phố Vỹ, quân Pháp lại bị tổn thất nhiều ở Hạ Hòa. Trong 5 ngày họ mới vượt qua non 30 cây số đường hiểm yếu lại bị nghĩa quân người Việt mai phục cản bước tiến. Ngày 11 tháng 2 thì quân Pháp chiếm được Phố Vỹ, gần Lạng Sơn với tổn thất trên 200 lính.
Sách Việt Nam sử lược chép:
Theo sách Đại cương lịch sử Việt Nam tập II, thì sau hai tháng ráo riết chuẩn bị, quân Pháp mới dám tiến quân đánh chiếm Lạng Sơn (23 tháng 2 năm 1885). Đội quân thực dân đánh thọc sâu vào Long Châu, cách biên giới 80 cây số trong nội địa Trung Quốc, cốt để buộc Bắc Kinh phải sớm ký kết điều ước mới. Nhưng đêm 21 rạng sáng 22 tháng 3, quân Thanh bất ngờ phản công, tiến lên chiếm lại cửa ải Nam Quan, đuổi quân Pháp đang đóng giữ ở đó phải bỏ chạy về Đồng Đăng.
Sau đó, quân Pháp do tướng De Négrier chỉ huy đã phản công mạnh mẽ, vượt qua cửa ải trên, liên tục đánh phá các đồn quân Thanh trên con đường Nam Quan - Bằng Tường. Nhưng rồi quân Pháp lại bị đánh bật trở lại, phải rút về phía bên này biên giới, rồi hỗn loạn tháo chạy về Lạng Sơn ngày 26 tháng 3, bỏ lại trên chiến trường nhiều xác lính chết, lính bị thương và quân trang quân dụng.
Tại Lạng Sơn, quân Pháp chưa kịp chấn chỉnh lại đội ngũ, thì ngày 28 tháng 3 quân Thanh lại tiến đánh Kỳ Lừa, sát thành Lạng Sơn. Trận đánh diễn ra rất ác liệt, Đại tá Herbinger (Việt Nam sử lược ghi Trung tá) chỉ huy thay tướng De Négrier vừa bị trọng thương, liệu thế không giữ được Lạng Sơn nên phải ra lệnh rút chạy về Phủ Lạng Thương ngay trong đêm đó. Dọc đường chạy tháo thân, quân Pháp đã vứt cả súng đại bác, hòm đạn; quẳng cả đồ đạc, hành lý xuống sông, đốt giấy tờ sổ sách, đập vỡ cả máy điện tín. Mãi đến ngày 1 tháng 4, quân Pháp mới về đến Chũ..
Sử gia Phạm Văn Sơn viết:
GS. Trần Văn Giàu cho rằng:
Theo sách Đại cương lịch sử Việt Nam tập II:
This article uses material from the Wikipedia Tiếng Việt article Trận Lạng Sơn (1885), which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Nội dung được phát hành theo CC BY-SA 4.0, ngoại trừ khi có ghi chú khác. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Tiếng Việt (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.