Nhà hát Chèo Hà Nội là đơn vị hoạt động nghệ thuật sân khấu chuyên nghiệp của thủ đô, thành lập trên cơ sở nâng cấp từ Đoàn Chèo Hà Nội năm 2002.
Từ năm 2008, Nhà hát Chèo Hà Nội có thêm lực lượng từ Nhà hát Chèo Hà Tây sáp nhập vào và là một trong số 3 nhà hát Chèo có tới 3 đoàn chèo. Nhà hát Chèo Hà Nội có trụ sở đặt tại: số 15 phố Nguyễn Đình Chiểu, phường Nguyễn Du, quận Hai Bà Trưng, thành phố Hà Nội. Giám đốc nhà hát hiện nay là Nghệ sĩ nhân dân Hoàng Quốc Anh. Chèo Hà Nội hình thành ở trung tâm của Tứ chiếng Chèo và hiện nay vùng thủ đô mở rộng đã bao gồm phần của các chiếng chèo Xứ Đoài, Xứ Bắc, Xứ Nam. Nhà hát Chèo Hà Nội hiện là một trong những đơn vị nghệ thuật chuyên nghiệp mạnh nhất trong làng chèo Việt Nam.
Nhà hát Chèo Hà Nội hiện tại được sáp nhập từ nhà hát Chèo Hà Tây cũ và nhà hát Chèo Hà Nội từ tháng 8/2008.
Nhà hát Chèo Hà Nội, tiền thân là Đoàn Lạc Việt, sau đổi tên là Kim Lan, diễn tại rạp Lạc Việt (Hà Nội) từ trước ngày giải phóng thủ đô (1954). Ngày 1.1.1966, sáp nhập với Đoàn Chèo Quân đội thành Đoàn Chèo Hà Nội. Đoàn Chèo Hà Nội tiếp thu được truyền thống của Đoàn Kim Lan, nơi hội tụ những nghệ nhân chèo xuất sắc như Ba Nghị, Cả Lễ, Tư Liên, Hoa Tâm. Đoàn có dàn kịch mục phong phú, gồm 34 nhiều diễn. Các vở chủ yếu: "Kim Nham", "Lưu Bình - Dương Lễ", "Quan Âm Thị Kính", "Ai mua hành tôi", "Thạch Sanh", "Tấm Cám", "Cô Son", "Tú Uyên Giáng Kiều", "Sợi tơ vàng", "Ni cô Đàm Vân", vv. Được Nhà nước thưởng 3 Huân chương Lao động (1 hạng nhì và 2 hạng ba).
Nhà hát Chèo Hà Tây, tiền thân là Đoàn Chèo Cổ Phong, thành lập 1957, hoạt động ở Hà Nội rồi về Sơn Tây, trở thành Đoàn Chèo Hà Sơn Bình sau khi sáp nhập ba tỉnh Hà Đông, Sơn Tây và Hòa Bình. Là đoàn Chèo có truyền thống, được hai nghệ nhân bậc thầy là An Văn Mược và Phạm Hồng Lô đặt nền móng nghệ thuật từ ngày đầu. Đã biểu diễn phục vụ ngoài mặt trận trong thời kì chống Mĩ, tham gia các cuộc liên hoan nghệ thuật như Liên hoan sân khấu các dân tộc ba nước Đông Dương ở Campuchia (1986). Những vở chủ yếu: "Suý Vân", "Trương Viên", "Lưu Bình Dương Lễ", "Tấm Cám", "Trần Quốc Toản ra quân", vv. Được Nhà nước tặng thưởng Huân chương Lao động hạng ba. Đoàn 3 - Nhà hát Chèo Hà Nội chính là lực lượng của Chèo Hà Tây đã sáp nhập trong Chèo Hà Nội.
Chèo Hà Nội mang phong cách đặc trưng là sự sang trọng, thanh lịch nhưng vẫn rất dân gian, rất truyền thống, rất mẫu mực.
Nghệ thuật chèo được hình thành từ thế kỷ 10 tại Kinh đô Hoa Lư (Ninh Bình) dưới thời nhà Đinh. Ưu bà Phạm Thị Trân đã truyền dạy nghệ thuật chèo cho cung nữ và quân lính. Sau đó chèo phát triển rộng ra lãnh thổ Đại Cồ Việt (vùng châu thổ Bắc Bộ và các tỉnh Thanh - Nghệ - Tĩnh trở ra). Vào thế kỷ 15, vua Lê Thánh Tông đã không cho phép biểu diễn chèo tại kinh đô Thăng Long. Chèo trở về với nông dân, gắn liền với sinh hoạt đời sống, hội hè của người Việt.
Nghệ thuật chèo Đồng bằng sông Hồng trở thành cái nôi chèo với Tứ chiếng chèo Đông, Đoài, Nam, Bắc. Chiếng Chèo là những phường Chèo hoạt động trong một vùng văn hóa, địa lý nhất định. Phong trào hát chèo xưa phân vùng chèo châu thổ sông Hồng thành 4 chiếng chèo Đông, chèo Đoài, chèo Nam, chèo Bắc với kinh đô Thăng Long - Hà Nội ở vị trí trung tâm. Mỗi chiếng có những "ngón nghề" riêng, kỹ thuật riêng, khó lưu truyền và phát triển ra đến bên ngoài do sự khác nhau trong phong cách nghệ thuật dựa trên cơ sở dân ca, dân vũ và văn hóa địa phương, chỉ người trong chiếng mới diễn được với nhau.
Với sự mở rộng địa giới hành chính, hiện nay Hà Nội bao gồm cả một phần diện tích của 3 trong tổng số 4 chiếng chèo xưa: Chiếng chèo xứ Bắc (Khu vực Mê Linh, Đông Anh, Sóc Sơn, Gia Lâm, Long Biên), Chiếng chèo xứ Nam (Khu vực Thanh Oai, Chương Mỹ, Thường Tín, Phú Xuyên, Ứng Hòa, Mỹ Đức) và Chiếng chèo xứ Đoài (khu vực Sơn Tây, Ba Vì, Thạch Thất, Phúc Thọ, Đan Phượng, Hoài Đức, Quốc Oai).
Hiện nay Hà Nội cũng là cái nôi chèo lớn của Việt Nam với những tên tuổi lớn của sân khấu chèo như NSND Tào Mạt, NSND Chu Văn Thức, NSND Diễm Lộc, NSND Khắc Tư, NSND Đoàn Thanh Bình, NSƯT Văn Chương, NSND Thu Huyền,. và các vùng chèo nổi tiếng như: Thạch Thất, Quốc Oai, Ba Vì, Sơn Tây, Thường Tín, Phú Xuyên, Mê Linh...
Nhà hát Chèo Hà Nội có tổng số 153 cán bộ, diễn viên, nhạc công. Một số nghệ sĩ tiêu biểu hiện nay:
This article uses material from the Wikipedia Tiếng Việt article Nhà hát Chèo Hà Nội, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Nội dung được phát hành theo CC BY-SA 4.0, ngoại trừ khi có ghi chú khác. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Tiếng Việt (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.