Hà Trung: Huyện thuộc tỉnh Thanh Hóa

Hà Trung
	Huyện
	Huyện Hà Trung
	Chợ Đò Lèn ở thị trấn Hà Trung
Hành chính Hà Trung
Quốc gia	Việt Nam
Vùng	Bắc Trung Bộ
Tỉnh	Thanh Hóa
Huyện lỵ	Thị trấn Hà Trung
Trụ sở UBND	Đường Hòa Bình, tiểu khu 6, thị trấn Hà Trung
Phân chia hành chính	1 thị trấn, 19 xã
Thành lập	30 tháng 8 năm 1982 (tái lập)
Tổ chức lãnh đạo
Chủ tịch UBND	Nguyễn Ngọc Thức
Chủ tịch HĐND	Nguyễn Văn Tuấn
Bí thư Huyện ủy	Lê Văn Dậu
Địa lý Hà Trung
	Tọa độ: 20°3′20″B 105°51′20″Đ / 20,05556°B 105,85556°Đ
Bản đồ huyện Hà Trung
Hà Trung Vị trí huyện Hà Trung trên bản đồ Việt Nam
Diện tích	243,94 km²
Dân số (2022)
Tổng cộng	131.568 người
Thành thị	11.133 người (8,46%)
Nông thôn	120.435 người (91,54%)
Mật độ	539 người/km²
Dân tộc	Kinh, Mường,...
Khác
Mã hành chính	392
Mã bưu chính	406xx
Biển số xe	36-BD
Website	hatrung.thanhhoa.gov.vn
	x; t; s;

Địa lý Hà Trung

Huyện Hà Trung nằm ở phía bắc của tỉnh Thanh Hóa, nằm bên sườn núi Tam Điệp, có vị trí địa lý:

Phía đông giáp thị xã Bỉm Sơn và huyện Nga Sơn
Phía tây giáp huyện Thạch Thành và huyện Vĩnh Lộc
Phía nam giáp huyện Hậu Lộc
Phía bắc giáp thành phố Tam Điệp và huyện Yên Mô thuộc tỉnh Ninh Bình.

Thị xã Bỉm Sơn và huyện Nga Sơn ngăn cách xã Hà Vinh với phần còn lại của huyện Hà Trung.

Huyện Hà Trung có diện tích tự nhiên 243,94 km², dân số năm 2022 là 131.568 người, mật độ dân số đạt 539 người/km².

Đây là địa phương có tuyến đường cao tốc Mai Sơn – Quốc lộ 45 đi qua.

Lịch sử Hà Trung

Huyện Hà Trung được hình thành từ rất sớm, là một trong những cái nôi của dân tộc Việt Nam: Thời thuộc Hán, là miền đất thuộc huyện Dư Phát. Thời Tam Quốc - Lưỡng Tấn - Nam Bắc triều, là miền đất thuộc huyện Kiến Sơ. Thời Tùy - Đường, là miền đất thuộc huyện Nhật Nam và một phần thuộc huyện Sùng Bình. Thời Trần - Hồ, huyện Hà Trung thuộc châu Ái, trấn Thanh Đô; phần đất phía Bắc huyện Hà Trung ngày nay nằm trong huyện Tống Giang, thuộc châu Ái. Thời thuộc Minh, là phần đất chủ yếu của huyện Tống Giang. Thời Lê, đổi Tống Giang thành Tống Sơn và đặt phủ Hà Trung gồm 4 huyện: Tống Sơn, Hoằng Hóa, Hậu Lộc, Nga Sơn. Trong đó, huyện Tống Sơn là huyện Hà Trung ngày nay. Thời Nguyễn, huyện Tống Sơn do phủ Hà Trung kiêm lý. Tống Sơn là đất xuất tích của triều Nguyễn.

Năm Gia Long thứ 3, Tống Sơn được gọi là quý huyện, Gia Miêu được gọi là quý hương. Về sau, huyện Tống Sơn được đổi thành phủ Hà Trung.

Sau năm 1945, phủ Hà Trung được đổi thành huyện Hà Trung, gồm 10 xã: Hòa Bình, Hoạt Giang, Lĩnh Toại, Lĩnh Trang, Long Khê, Ngọc Âu, Tân Tiến, Thái Lai, Tống Giang và Yến Sơn.

Năm 1954, giải thể 10 xã hiện hữu, thay thế bằng 25 xã, lấy chữ "Hà" làm chữ đầu: Hà Bắc, Hà Bình, Hà Châu, Hà Đông, Hà Dương, Hà Giang, Hà Hải, Hà Lai, Hà Lâm, Hà Lan, Hà Lĩnh, Hà Long, Hà Ngọc, Hà Ninh, Hà Phong, Hà Phú, Hà Sơn, Hà Tân, Hà Thái, Hà Thanh, Hà Tiến, Hà Toại, Hà Vân, Hà Vinh và Hà Yên.

Ngày 8 tháng 3 năm 1967, thành lập thị trấn nông trường Hà Trung trực thuộc huyện Hà Trung.

Ngày 29 tháng 6 năm 1977, thành lập thị trấn Bỉm Sơn trên cơ sở một phần các xã Hà Dương, Hà Lan.

Ngày 5 tháng 7 năm 1977, huyện Hà Trung sáp nhập với huyện Nga Sơn thành huyện Trung Sơn.

Ngày 29 tháng 8 năm 1980, chia xã Hà Dương thành 2 xã: Hà Dương và Quang Trung.

Ngày 18 tháng 12 năm 1981, thị trấn nông trường Hà Trung và 2 xã: Hà Lan, Quang Trung được sáp nhập vào thị xã Bỉm Sơn.

Ngày 30 tháng 8 năm 1982, huyện Trung Sơn được chia lại thành hai huyện Hà Trung và Nga Sơn.

Sau khi tái lập, huyện Hà Trung gồm 24 xã: Hà Bắc, Hà Bình, Hà Châu, Hà Đông, Hà Dương, Hà Giang, Hà Hải, Hà Lai, Hà Lâm, Hà Lan, Hà Lĩnh, Hà Long, Hà Ngọc, Hà Ninh, Hà Phong, Hà Phú, Hà Sơn, Hà Tân, Hà Thái, Hà Thanh, Hà Tiến, Hà Toại, Hà Vân, Hà Vinh và Hà Yên.

Ngày 3 tháng 6 năm 1988, thành lập thị trấn Hà Trung (thị trấn huyện lị huyện Hà Trung) trên cơ sở:

Điều chỉnh 38,2 ha diện tích tự nhiên của xã Hà Bình
Điều chỉnh 52,9 ha diện tích tự nhiên với 625 nhân khẩu của xã Hà Ninh
Điều chỉnh 61,4 ha diện tích tự nhiên với 490 nhân khẩu của xã Hà Phong và điều chỉnh 8,7 ha diện tích tự nhiên với 320 nhân khẩu của xã Hà Ngọc.

Ngày 16 tháng 10 năm 2019, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Nghị quyết số 786/NQ-UBTVQH14 về việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp xã thuộc tỉnh Thanh Hóa (nghị quyết có hiệu lực từ ngày 1 tháng 12 năm 2019). Theo đó:

Hợp nhất hai xã Hà Lâm và Hà Ninh thành xã Yến Sơn
Hợp nhất hai xã Hà Toại và Hà Phú thành xã Lĩnh Toại
Hợp nhất hai xã Hà Thanh và Hà Vân thành xã Hoạt Giang
Hợp nhất hai xã Hà Yên và Hà Dương thành xã Yên Dương
Sáp nhập xã Hà Phong vào thị trấn Hà Trung.

Huyện Hà Trung có 1 thị trấn và 19 xã trực thuộc.

Hành chính Hà Trung

Huyện Hà Trung có 20 đơn vị hành chính cấp xã trực thuộc, bao gồm thị trấn Hà Trung (huyện lỵ) và 19 xã: Hà Bắc, Hà Bình, Hà Châu, Hà Đông, Hà Giang, Hà Hải, Hà Lai, Hà Lĩnh, Hà Long, Hà Ngọc, Hà Sơn, Hà Tân, Hà Thái, Hà Tiến, Hà Vinh, Hoạt Giang, Lĩnh Toại, Yên Dương, Yến Sơn.

Danh sách các đơn vị hành chính trực thuộc huyện Hà Trung

Tên	Diện tích (km²)	Dân số (người)
Thị trấn (01)
Hà Trung	5,12	11.133
Xã (19)
Hà Bắc	8,16	6.421
Hà Bình	9,18	6.607
Hà Châu	6,50	5.748
Hà Đông	10,04	4.325
Hà Giang	8,86	4.537
Hà Hải	5,03	4.474
Hà Lai	6,88	4.884
Hà Lĩnh	24,09	8.598

Tên	Diện tích (km²)	Dân số (người)
Hà Long	48,41	10.679
Hà Ngọc	4,12	4.156
Hà Sơn	13,99	5.348
Hà Tân	13,10	5.343
Hà Thái	6,00	4.328
Hà Tiến	18,18	7.645
Hà Vinh	17,20	8.669
Hoạt Giang	11,83	6.875
Lĩnh Toại	6,07	5.684
Yên Dương	8,37	7.992
Yến Sơn	12,82	8.122

Nguồn: Phương án tổng thể sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023 - 2025 của tỉnh Thanh Hóa

Văn hóa Hà Trung

Gia Miêu Ngoại trang quê hương nhà Nguyễn, sau khi vào Huế gây dựng cơ đồ, chúa Nguyễn đã về đây lập đền thờ và xây dựng lăng Triệu Tường ở xã Hà Long Hà Trung và coi đây là Quý Hương.
Đền thờ Trình Minh, thôn Ngọc Chuế, xã Hà Châu, huyện Hà Trung
Đình làng Yên (làng Yên Thôn, xã Hà Hải có nghề truyền thống đan cót nan)
Làng Đình Trung, xã Yên Dương (Hà Yên cũ, làng có đặc sản Mắm tép tiến Vua)
Phủ Mỗ (làng Tây Mỗ, Hà Thái) thờ chúa Liễu Hạnh tương truyền là nơi bà tái sinh lần 3 ở đây.
Văn hóa Hà Trung Phật giáo có: Chùa Linh Xứng, Chùa Đô Mỹ, Chùa Long Cảm (Trang Các), Chùa Chiếu Bạch (Bình Lâm), Chùa Ban Phúc...
Ba Bông - Thác Hàn là khu di tích văn hóa lễ hội nổi tiếng của Hà Trung vào tháng 6 âm lịch hàng năm, du khách thập phương đổ về cầu đảo theo tín ngưỡng Tứ Phủ thờ Mẫu điển hình là các đền: Ba Bông (thờ cô Bơ), Đền Hàn Sơn (thờ Đức ông Hàn Sơn), Đền Cây Thị (thờ Chầu Đệ Tứ Khâm Sai)..
Đền Lý Thường Kiệt (Hà Ngọc), Đền Lê Phụng Hiểu (Hà Lâm),....là các ngôi đền thờ 2 vị danh tướng thời Lý
Đình Phúc làng Bình Lâm (Hà Lâm) vào 6 tháng giêng âm lịch có hội làng đầu xuân: tế lễ, trò chơi dân gian....
Cả huyện có 3 trường trung học phổ thông.

Chú thích

Xem thêm

Bài viết tỉnh Thanh Hóa, Việt Nam này vẫn còn sơ khai. Bạn có thể giúp Wikipedia mở rộng nội dung để bài được hoàn chỉnh hơn.

This article uses material from the Wikipedia Tiếng Việt article Hà Trung, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Nội dung được phát hành theo CC BY-SA 4.0, ngoại trừ khi có ghi chú khác. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Tiếng Việt (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.