Âm vị học tiếng Anh là một ngành nghiên cứu về âm vị (hệ thống phát âm) trong Anh ngữ.
Cũng giống các ngôn ngữ khác, tiếng Anh đã thay đổi rất nhiều ở cả phần phát âm và ngữ nghĩa xưa và nay, ở khu vực này và khu vực khác. Những khác biệt này rất dễ nhận ra, vì tiếng Anh được dùng phổ biến khắp thế giới. Tiếng Anh là ngôn ngữ chính của các nước lớn như Australia, Canada, phần lớn vùng Caribbe, Ireland, New Zealand, Vương quốc Anh và Mỹ. Ngoài ra, còn là ngôn ngữ thứ hai ở Nam Phi và Ấn Độ.
Số âm tiết cũng thay đổi tuỳ địa phương, làm cho hệ thống âm tiết tiếng Anh khá rộng. Trích dẫn cuốn từ điểnLongman của John C. Wells, nếu ta dùng hệ thống phiên âm quốc tế thì chỉ có 24 phụ âm (đơn, đôi và đa) và 23 nguyên âm chính dùng trong phát âm, cộng thêm 2 phụ âm và 4 nguyên âm mượn từ tiếng khác. Xét tiếng Anh dành cho người Mỹ]], chúng ta có 25 phụ âm và 19 nguyên âm, kèm theo 1 phụ âm và 19 nguyên âm mượn tiếng khác. Trong quyển Từ điển di sản tiếng Anh của người Mỹ, người ta đếm có 25 phụ âm và 18 nguyên âm (tính luôn chữ r: đọc /ər/ – cách đọc như chữ /ə/ nhưng kéo rất dài và thêm âm /r/ ở cuối) [1].
Phụ âm
Bảng dưới đây mô tả cách đọc của các vùng sử dụng tiếng Anh. Khi phụ âm gồm hai chữ thì gọi là phụ âm kép, âm mạnh đứng bên trái và âm nhẹ đứng bên phải ô:
Đọc phụ âm
Âm môi
Âm môi – răng
Âm răng
Lưỡi chạm răng trên
Âm cong lưỡi (Palato-alveolars)
Âm vòm cứng
Âm vòm mềm
Âm câm (tắc)
Âm mũi1
m
n
ŋ
Đẩy gió
p b
t d
k ɡ
Thổi mạnh
tʃ dʒ
Thổi gió
f v
θ ð
s z
ʃ ʒ
(x)3
h
Rung
r1, 4
j
(ʍ)3 w2
Uốn lưỡi
l1, 5
Âm mũi và bán nguyên âm vẫn có thể đọc được khi không nhấn.
Âm cong lưỡi (Palato-alveolars) luôn dùng môi khi đọc.
Những âm câm vùng vòm mềm kèm theo thổi gió và những âm câm vòm mềm rung mạnh là âm địa phương, dùng ở phần lớn các khu vực dùng tiếng Anh theo cách của người Scotland, sau đó du nhập vào tiếng Anh của người Nam Mỹ và chính thức có mặt trong tiếng Anh của người Scotland. Những địa phương khác, những từ này được phát âm là /k/ và /w/.
Tuỳ vùng địa lý, mà âm /r/ có thể đọc bằng cách dùng lưỡi chạm răng trên, hay postalveolar, rung mạnh lưỡi hay dùng cả môi và răng.
/l/ được đọc mềm khi đứng cuối của từ.
Chú thích:
Vòm mềm: Phần mềm của vòm họng trên, nằm sâu bên trong.
Vòm cứng: Phần cứng của vòng họng trên, nằm trên cùng (phần xương).
Đẩy gió: Dùng phần môi ngậm chặt, sau đó mở rộng nhanh để đọc
Thổi gió: Tạo làn hơi đi vòng qua vùng nướu.
Thổi mạnh: Bao gồm cả thổi gió và đẩy gió.
/p/
pay
/b/
bay
/t/
to
/d/
do
/k/
cut
/ɡ/
gut
/tʃ/
cheap
/dʒ/
jeep
/m/
map
/n/
nap
/ŋ/
rang
/f/
fat
/v/
vat
/θ/
thin
/ð/
then
/s/
sap
/z/
zap
/ʃ/
she
/ʒ/
measure
/h/
ham
/x/
loch
/ʍ/
whine (đôi lúc cũng phiên âm là /hw/)
/w/
we
/ɹ/
run (cũng phiên âm là /r/ hay /ɻ/)
/l/
left
/j/
yes
Dấu nhấn Âm Vị Học Tiếng Anh
Phát âm trong lịch sử Âm Vị Học Tiếng Anh
Chú thích
Sách tham khảo Âm Vị Học Tiếng Anh
Chomsky, Noam; Halle, Morris (1968), The sound pattern of English, New York: Harper & Row
Clements, G.N.; Keyser, S. (1983), CV phonology: A generative theory of the syllable, Cambridge, MA: MIT press
Crystal, David (1969), Prosodic systems and intonation in English, Cambridge: Cambridge University Press
Fudge, Erik C. (1984), English word-stress, London: Allen and Unwin
Gimson, A. C. (1962), An introduction to the pronunciation of English, London: Edward Arnold
Halliday, M. A. K. (1970), A course in spoken English: Intonation, London: Oxford University Press
Kingdon, Roger (1958), The groundwork of English intonation, London: Longman
The Chaos by Gerard Nolst Trenité. A poem first published in an appendix to the 4th edition of the Dutchman's schoolbook "Drop Your Foreign Accent: engelsche uitspraakoefeningen" (Haarlem: H D Tjeenk Willink & Zoon. The first version of the poem was entitled De Chaos, gave words with problematic spellings in italics, but had only 146 lines. Later versions contain about 800 of the worst irregularities in English spelling and pronunciation.
Bản mẫu:Language phonologies
This article uses material from the Wikipedia Tiếng Việt article Âm vị học tiếng Anh, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Nội dung được phát hành theo CC BY-SA 4.0, ngoại trừ khi có ghi chú khác. Images, videos and audio are available under their respective licenses. ®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Tiếng Việt (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.