Frantsiyaning Marokash Protektorati

U 1912- yildan, Fes shartnomasi bilan Marokash ustidan protektorat rasman oʻrnatilgan dan boshlab, Marokash mustaqillikka erishgunga qadar (1956-yil 2-mart) mavjud boʻlgan. Fransiya Marokashi Ispaniya protektoratiga aylangan mamlakatning shimoliy va janubiy hududlarining kichik qismini o'z ichiga oladi.

 

Mavqelarining zaifligiga qaramay, Alauiylar sulolasi 18—19-asrlarda Marokash mustaqilligini saqlab qolishga muvaffaq boʻldi. Shu bilan birga mintaqadagi boshqa davlatlar (avval yoki keyinroq) turk, fransuz yoki inglizlar hukmronligi ostida bo'lgan. Biroq, 19-asrning oxirida Marokashning zaifligi va beqarorligi Evropaning sarmoyalarni himoya qilish, iqtisodiy imtiyozlarni talab qilish va Yevropa aralashuvi uchun zarur shartlarga aylandi. 20-asrning birinchi yillari diplomatik manevrlarning cho'qqisi bo'ldi, ular orqali Evropa davlatlari, xususan, Fransiya Shimoliy Afrikada o'z manfaatlarini ta'minlashga intildi .

Marokashdagi fransuz "faoliyati" 19-asr oxirida boshlangan. 1904-yilda Fransiya hukumati Marokash ustidan protektorat o'rnatishga urinib ko'rdi, shuningdek, ikkita ikki tomonlama maxfiy bitimni imzoladi: Angliya (1904 yil 8 aprel) va Ispaniya (1904 yil 7 oktyabr). Bu ikki davlatning unga yordam berishini kafolatladi. Fransiya va Ispaniya sultonlik hududini yashirincha bo'lishdi, Ispaniya mamlakatning uzoq shimoli va janubidagi hududlarni oldi.

Tanjer inqirozi

Tanjer inqirozi buyuk kuchlar imperatorlik raqobati tufayli yuzaga keldi. Bu Germaniya va boshqa tomondan Fransiyani qo'llab-quvvatlagan Angliya o'rtasida vujudga kelgan inqirozdir. Germaniya zudlik bilan yangi kelishuvni, shu jumladan 1905-yil 31-martda Vilgelm II ning Tanjyerga muvaffaqiyatsiz tashrifini bloklash uchun diplomatik choralar ko'rdi. Kaiser Vilgelm, agar davlat Fransiya yoki Angliya bilan urushga kirsa, Marokashda qo'llab-quvvatlashga harakat qiladi. Bu Marokashdagi fratsuz ta'siriga provokatsion chaqiriq edi.

• Maxzen