Shaka Maame Nandi

Nandi Bhebhe (bɛyɛ 1760 – Ɔkɔtɔberɛ 10, 1827) yɛ Bhebhe babaa, a na ɔyɛ Elangeni ɔpanin a atwam ne Shaka kaSenzangakhona, Zulufoɔ Hene maame .

Awo

Wɔwoo Ɔhemmaa Nandi Mohlatsane Bhebhe wɔ Melmoth wɔ afe 1760 mu. Na ne papa yɛ Elangeni (Mhlongo)fo panyin.

Ankorankoro asetra

Nandi Bhebhe nyinsɛnee wɔ aware akyi wɔ Jama babarima, Senzangakhona. Mhlongofo no hwehwɛɛ sɛ Senzangakhona tua nneɛma a wɔsɛee no no ka wɔ ne nneyɛe a ɛnyɛ atetesɛm mu no ho. Mhlongofoɔ no kɔɔ Jamasfoɔ no nkyɛn sɛ wɔrekɔsiesie asɛm no. Ná Nandi di asɛm yi ne nkɔmmɔbɔ yi anim. Ɔno ankasa hwehwɛɛ anantwi 55 sɛ akatua wɔ nneɛma a wɔsɛee no ho na wɔde nguankuw no kɔmaa Mhlongofo no. Jamas ne Senzangakhona penee so sɛ wobetua nneɛma a wɔsɛee no a Mhlongofo hwehwɛ no sɛnea ɛbɛyɛ a wɔbɛkwati ɔko. Ɔkwan foforo so no, na Senzangakhona dɔ Nandi ampa. Bere a Nandi woo ne babarima Shaka akyi no, mfiase no odii bere kakra wɔ Senzangakhona kraal ansa na ɔne Senzangakhona abusuabɔ resɛe, na ɛhyɛɛ no ma ofii kraal no mu. Nandi san kɔɔ ne nkurɔfo, Mhlongo a wɔwɔ Elangeni nkyɛn, na ogyaw Shaka wɔ n’akyi. Shaka asetra wɔ Senzangakhona kraal no daa ne ho adi sɛ asiane wom na awiei koraa no ne papa nua barima Mudli de no baa Nandi wɔ Elangeni. Saa bere no mu no na ɛsɛ sɛ Nandi bɔ ne ba no ho ban fi ɔkɔm, mmɔden a wɔbɔ sɛ wobekum no, ne atamfo ho. Nanso, Nandi a ɔtraa Elangeni no nso yɛɛ nea asiane wom, enti ɔne ne babarima no fii hɔ kɔtraa Qwabefo no mu. Ɛhɔ no, ohyiaa Gendeyana a ɔwaree no na ɔwoo ɔbabarima, Ngwadi. Nandi a ɔtraa Qwabefo mu no nyɛ anigye koraa na eyi hyɛɛ no ma ofii Qwabe hɔ kɔtraa Mthethwafo a ɔpanyin Dingiswayo di wɔn anim no mu. Mthethwafo no gyee Nandi fɛw so. Ohuu sɛ ɛyɛ beae pa a ɔbɛtete ne mmabarima, Shaka ne Ngwadi, ne ne babea, Nomcoba. Ne babarima Shaka kɔkaa Chwe asraafo dɔm bi a Bhuza di wɔn anim ho. Ɛka Mthethwa no ho na Shaka yɛɛ asraafo akwan.

Owuo

Ɔhemmaa Nandi Bhebhe wui wɔ akisikuru mu wɔ October 10, 1827 mu. Wobetumi ahu n’adamoa wɔ Eshowe akyi, wɔ Empangeni kwan dedaw no ho. Wɔahyɛ ɔdamoa no agyirae sɛ Nandi . Wɔ 11 March 2011 no Mhlongo Boayikuo no ne Office of the KZN (kwaZulu-Natal) Premier ne Amafa hyiaa wɔ Eshowe sɛ wɔrewie nhyehyɛɛ a wɔayɛ ama Ɔhemmaa Nandi ɔdamoa a ɛbɛn Eshowe. Wɔpenee so sɛ wɔbɛyɛ da bi a wɔbɛbue ano wɔ May 2011 mu de Ɔhemmaa Nandi Bhebhe ɔdamoa no akyerɛ bere a wɔapene nsusuwii ahorow a Mhlongofo de too gua no so akyi. Wɔwoo Ɔhemmaa Nandi Bhebhe wɔ Mhlongofoɔ mu na ɛno nti wɔpenee so nso sɛ edin a ɛwɔ ɔdamoa no so no bɛyɛ "Ɔhemmaa Nandi Mhlongo, Ɔhene Shaka Maame". Bhebhe ne Mhlongofoɔ a wɔwɔ eLangeni yɛ nnipa baako. Ɔhene Shaka maame Nandi asefo tẽẽ ada wɔn ani nnye sɛnea n’adamoa a ɛda hɔ bɛboro mfe 200 a obiara nhwɛ so no te ho. Zulu Ahemfo Abusua no de eyi ho asodi to aban no so efisɛ sɛnea wɔn kyerɛ no, nnipa atitiriw adamoa yɛ aban asɛyɛde. Amafa agyapadeɛ a ɛhwɛ adan a wɔabɔ ho ban so wɔ ɔmantam no mu no bɛsi ohoni bi a ɛyɛ Nandi gyinabea ho sɛnkyerɛnne bere a Mhlongo ne Ahemfo abusua no asiesie wɔn ntam akasakasa no nnansa yi ara.

Ɛmfa ho mmere a emu yɛ den a wɔboom gyinaa ano, anaasɛ ebia esiane ɛno nti, ɛkame ayɛ sɛ na Shaka dɔ ne maame kosii sɛ ɔbɛsom no .

Sɛnea Donald Morris kyerɛ no, Shaka hyɛe sɛ ɛnsɛ sɛ wodua nnɔbae biara wɔ awerɛhow afe a edi hɔ no mu, ɛnsɛ sɛ wɔde nufusu (a na Zulufo aduan gyina so saa bere no) nni dwuma, na ɛsɛ sɛ wokum ɔbea biara a obenyinsɛn no ka ho ne kunu. Anyɛ yiye koraa no, wokunkum nnipa 7,000 a wobuu wɔn sɛ wonni awerɛhow sɛnea ɛsɛ, ɛwom sɛ na ɛnyɛ nnipa nkutoo na wokunkum wɔn de: wokunkum anantwi sɛnea ɛbɛyɛ a wɔn nantwi mma behu sɛnea ɛna a wɔbɛhwere no te nka.

Nea Morris ka no fi Henry Francis Fynn nkae mu. Wɔagye Fynn kyerɛwtohɔ no ho akyinnye wɔ nsɛm bi a wɔka sɛ wɔyɛɛ no ma ɛboroo so efisɛ ebia na ɔwɔ atirimpɔw ahorow a emu dɔ. Ɛtɔ mmere bi a na Fynn kyerɛwtohɔ ahorow a edi kan no nyɛ nokware na ɛyɛ nea ɛboro so a ɛbɛyɛ nea ɛho hia kɛse wɔ Zulufo anansesɛm nkɔso mu. Ná aborɔfo a wodii kan tu kɔtraa hɔ no mu pii nnim akenkan ne akyerɛw, gye kakraa bi a na wodi kyerɛwtohɔ a wɔakyerɛw so no nkutoo. Wɔabɔ saa akyerɛwfo yi sobo sɛ wɔde Shaka ayɛ adaemone sɛ obi a ɔwɔ su horow a ɛnyɛ nnipa de, basabasayɛ ne ehu ho sɛnkyerɛnne, de akata wɔn ankasa atubrafo nhyehyɛe so. Julian Cobbing nso kyerɛ sɛ na saa atubrafo yi akyerɛwfo yi ho pere wɔn sɛ wɔbɛbɔ anansesɛm bi a "ɛbɛkata" afeha a ɛto so 19 mu nkoa ntua a wɔtow hyɛɛ wɔn so wɔ atubrafo so ne mmonnaato a wɔyɛe wɔ asasepɔn ketewa no so nyinaa so na ɛma ɛfata sɛ wogye asase no.

Nsɛm a wɔde gyinaa so

Tags:

Shaka Maame Nandi Ankorankoro asetraShaka Maame Nandi OwuoShaka Maame Nandi Nsɛm a wɔde gyinaa soShaka Maame Nandi

🔥 Trending searches on Wiki Twi:

Regina, SaskatchewanMpenatweɛAndorraTanzaniaBelarusKen Meyir KunfahBenjamin Yeboah SekyereFanteMfinimfini Mmere mu Nkaedum a ɛwɔ KosovoLivornoIndonisiaBetty Crosby MensahEfiadaGermanyGladys Casley-HayfordNetherlandsItaliWukuadaSyriaVaccineWiemhyɛnAgbadzaOforisuoƆdɔNigeriaBostonTayannaAlençonKyotoCubaSeattleOwuoGyakataMinskAngolaAhanta languageSan FranciscoBangladeshNatalia OreiroMain PageKojo ThompsonBratislawaBuilsa North (Ghana mmrahyɛbadwam mpɛsoa)Christian Kwabena AsanteAyamkuroNeymar na ɔkyerɛweeNana baaCuritibaBɛlgyiomBurundiMatthew Kwaku AntwiKadisAnacardium occidentaleUnited KingdomIndonesiaAsebu AmanfiAduaneMomordica charantiaBekwaiNsuoJapanFirenzeAmidu SulemanaRonald ReaganDiyon🡆 More