Suhoy Su-35 (Kiril alfabesinde: Сухой Су-35) (NATO rapor ismi 'Flanker-E') 'Su-35', Su-27 'Flanker'ların geliştirilmiş iki ayrı türevinden biridir.
Suhoy tarafından tasarlanan ve Komsomolsk-on-Amur Uçak Üretim Ortaklığı (KnAAPO) tarafından üretilen tek koltuklu, çift motorlu süper-manevra kabiliyetli çok amaçlı avcı jetleridir.
| Su-27M / Su-35S Versiyon | |
|---|---|
.jpg) Rus Hava Kuvvetlerine ait bir Su-35S | |
| Türü | Çok Rollü Hava üstünlüğü avcı uçağı |
| Ulusal köken | Sovyet Birliği (1991'den itibaren Rusya) |
| Üretici | Komsomolsk-on-Amur Uçak Üretim Ortaklığı |
| Tasarımcı | Suhoy Tasarım Bürosu |
| İlk uçuş | Su-27M: 28 Haziran 1988 Su-35S: 2008 |
| Hizmete giriş | Şubat 2014 |
| Durumu | Etkin hizmette |
| Ana kullanıcı | Rus Hava Kuvvetleri Çin Halk Kurtuluş Ordusu Hava Kuvvetleri |
| Üretim aralığı | Su-27M: 1987–1995 Su-35S: 2007– halen |
| Üretim sayısı | Su-27M: 12 Su-35S: 115 (3 test ve 112 seri üretim uçağı) |
| Birim maliyeti | 83–85 milyon ABD Doları (Su-35S) |
| Gelişimi | Suhoy Su-27 |
| Değişimleri | Suhoy Su-37 |
Sovyetler Birliği tarafından Su-27'den geliştirilen ilk tip Su-27M olarak biliniyordu. Birleştirilmiş kanartları ve çok fonksiyonlu radarı uçağa çok amaçlı uçak özelliğini kazandırmaktadır. Uçağın ilk prototipi 1988 Haziranında ilk uçuşunu yaptı. Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından Suhoy, yurtdışı siparişlerini çekebilmek için uçağı Su-35 olarak yeniden isimlendirdi. Testlerde ve gösterilerde kullanılmak üzere toplamda on dört uçak üretildi; üretilen uçakların birinde itiş vektörlü motorlar kullanıldı ve bu sebeple bu uçak Su-37 olarak adlandırıldı. 1990'ların sonunda Su-30MK ailesine benzeyen iki kişilik eğitim uçağı olan Su-35UB'den yalnızca bir tane imal edildi.
2003 yılında Suhoy, PAK FA (Su-57) programının geliştirilmesi devam ederken bir geçiş modeli olarak hizmet etmesi için Su-27'nin ikinci modernizasyonuna başladı. Su-35 olarak da bilinen bu versiyon, yeniden tasarlanmış bir kokpit ve atış kontrol sisteminin yanı sıra kanart yerine itiş vektörlü motorlara sahiptir. Yeni tip ilk uçuşunu Şubat 2008'de yaptı. İhracat için tasarlanmasına rağmen, Rus Hava Kuvvetleri Su-35S olarak adlandırılan imalat versiyonu ile 2009 yılında uçağın lansman müşterisi oldu. Çin Halk Kurtuluş Ordusu Hava Kuvvetleri, Endonezya Hava Kuvvetleri ve Mısır Hava Kuvvetleri de siparişler verdi.
Su-35 unvanını alan ilk uçak tasarımı, 1980'lerin başında, Su-27'nin Sovyet Silahlı Kuvvetleri hizmetine alındığı bir dönemde başladı. Fabrika kodu T-10S olan Su-27'nin kesin üretim versiyonu, 1983'te Komsomolsk-on-Amur Uçak Üretim Ortaklığı (KnAAPO) ile seri üretime başladı. Ertesi yıl, bu Su-27 versiyonu Sovyet Hava Savunma Kuvvetlerinde ilk harekat hazırlığına ulaştı. 1982 yılında yükseltilmiş bir Su-27 varyantı üzerinde çalışmaya başlamış olan Suhoy Tasarım Bürosuna, 1983 yılı Aralık ayında Sovyetler Birliği Bakanlar Konseyi tarafından Su-27M'nin (T-10M) geliştirilmesi için Su-27'nin temel alınması talimatı verildi. Nikolay Nikitin, Su-27'nin baş tasarımcısı olan Genel Müdür Mikhail Simonov'un gözetimi altında projenin büyük kısmında tasarım çabalarına öncülük etmiştir.
.png)
Su-27M, Su-27'nin uçan kanat gövde tasarımını büyük oranda korurken, kanatların önündeki küçük kaldırma yüzeyleri olan kanartların eklenmesi ile temel versiyondan gözle görülür bir şekilde ayrılmaktadır. İlk olarak 1985 yılında deneysel bir uçak kullanılarak test edilen kanatlar, yeniden şekillendirilmiş kanat ön kenar uzantısı ile birlikte, hava akışını yüksek hücum açılarında gövde titreşimini ortadan kaldıracak şekilde yönlendirdi ve uçak gövdesinin ek yapısal donatıya ihtiyaç duymadan 10-g manevraları (Su-27'de 9 g'lık manevraların aksine) gerçekleştirmesine olanak sağladı. Daha da önemlisi, esnek denge tasarımı ve beraberindeki elektronik kumandalı uçuş kontrol sistemi ile çalışırken aerodinamik tasarım, uçağın manevra kabiliyetini geliştirdi ve uçak ileri momentumunu korurken burnu dikeyden öteye kısa bir süre uçmasını sağladı. Bu nedenle, teorik olarak, savaş sırasında pilot iki saniyenin altında bir sürede Su-27M'yi 120 derece yükseltebilir ve füzeleri hedefine ateşleyebilir. T-10S tasarımına kıyasla göze çarpan diğer önemli değişiklikler arasında daha uzun dikey stabilizeler, havada yakıt ikmali için değişiklikler ve daha ağır uçak gövdesini desteklemek için kullanılan iki tekerlekli burun alt takımı yer aldı.
Manevra kabiliyetindeki artışın yanı sıra, Su-27M'yi orijinal tasarımdan ayıran bir diğer özellik de yeni atış kontrol sistemiydi. Bu sistemin merkezinde ufuk altı hedeflerin tespitini sağlayan çok fonksiyonlu Atım-Dopler takipli N011 Bars fazlı dizi radarı yer alıyordu. İlk olarak üçüncü prototip üzerine kurulan radar, Su-27M'yi bir hava savunma jeti olmaktan çıkarıp, yer hedeflerine de saldırabilecek çok rollü bir uçağa dönüştürdü. Su-27'nin 10 hedefi takip edebilen ve aynı anda bir hedefe iki füzeyi yönlendirebilen N001 Myech ("Kılıç") radarıyla karşılaştırıldığında, yeni radar aynı anda on beş hedefi takip edebilir ve bu hedeflerin altısına füzeleri yönlendirebilir. N011 radarının uçağın ön tarafındaki ekstra ağırlığı, kanartların eklenmesini gerektiriyordu; mühendisler daha sonra bu cihazların aerodinamik avantajlarını keşfettiler. Buna ek olarak, geriye doğru çıkıntı yapan kuyruk bomuna bir N012 savunma radarı yerleştirildi ve bu da uçağı dünyada böyle bir radarı olan ilk uçak haline getirdi. Uçaktaki diğer değişiklikler, yükseltilmiş turbofan motorlarının kullanımını ve uçak yapısında hafif kompozitlerin ve alüminyum-lityum alaşımlarının kullanımının artmasını içeriyordu.
1987'de Suhoy, ilk prototipi (T10M-1 adlandırıldı) Moskova'daki deney tesisinde bir T-10S gövdesinden dönüştürmeye başladı. Kanartları olmasına rağmen, ilk prototip, daha sonraki birkaç uçak gibi, yeni tasarımın birçok fiziksel değişikliğinden yoksundu. Uçağın dönüşümden sonraki ilk uçuşu 28 Haziran 1988'de pilot Oleg Tsoi tarafından gerçekleştirdi, bunu Ocak 1989'da ikinci prototipin uçuşu takip etti. İki Su-27M prototipinin dönüşümlerinin ardından, uçağın fiili üretimi ülkenin Uzak Doğu'suna aktarıldı ve burada KnAAPO tarafından gerçekleştirildi. Sıfırdan inşa edilen ilk Su-27M olan ve KnAAPO tarafından inşa edilen ilk uçak olan üçüncü prototip (T10M-3) ilk uçuşunu Nisan 1992'de yaptı. Bu süreçte, Sovyetler Birliğinin dağılması ve ardından 1990'lar boyunca Rusya'da meydana gelen ekonomik kriz 1996-2005 yılları arasında uçağı seri üretime geçirme planlarının terk edildiği ve uçakların uçuş kontrol sistemleri ve itiş-vektörleme teknolojisini sınamak için test yatağı olarak kullanılacakları anlamına geliyordu. 1995 yılına kadar toplamda iki prototip, dokuz uçan ön üretim ve üç üretim uçağı imal edildi; üretim uçağı 1996 yılında silah testi için Rus Hava Kuvvetleri'ne teslim edildi.
.jpg)
Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla birlikte Suhoy, Su-27M'yi üst düzey savunma ve hükûmet yetkililerine tanıtıyordu. 1992 yılı Farnborough Havacılık Fuarında Batılı izleyici kitlesine ilk gösteriminde şirket, uçağı Su-35 olarak yeniden isimlendirdi. Uçak daha sonra Kasım 1993'te Dubai Airshow ile başlayarak ihracat siparişlerini çekmek için Viktor Pugachev'in pilotluğunda seyircilerin önünde bir Su-30MK ile sahte bir hava angajmanına girdiği yurtdışı uçuş gösterileri yaptı. Daha sonra uçak Berlin ve Paris'te uçtu ve Moskova MAKS Hava Gösterisinde düzenli olarak yer aldı. Rus hükûmeti 1990'ların sonu, 2000'lerin başında Suhoy'un Güney Kore'deki başarısız satış kampanyası sırasında ihracat tanıtımları için uçağı temizledi; şirket ayrıca uçağı Brezilya, Çin ve Birleşik Arap Emirlikleri'ne de pazarladı.
Su-27M'nin uçuş testi programı ilerledikçe, mühendisler pilotun Kobra Manevrası gibi belirli manevralar sırasında uçağın aktif kontrolünü sağlayamadığını keşfettiler. On birinci Su-27M (T10M-11 ) 1995 yılında itiş vektörlü motor nozulları ile donatıldı ve sonuçta ortaya çıkan Su-37 teknoloji gösterisi ilk uçuşunu 2 Nisan 1996'da yaptı. Ayrıca geliştirilen on ikinci Su-27M gibi gelişmiş N011M radarını da test etti. Su-37'nin sıfıra yakın hava hızlarında uçarken yüksek bir hücum açısı sürdürme yeteneği büyük ilgi çekti. Daha sonra farklı motorlar aldı ve değerlendirme için kablolu uçuş kontrolleri ve kokpit sistemleri güncellendi.
Tek kişilik tasarımın yanı sıra iki koltuklu bir uçak da imal edildi. Suhoy ile işbirliği içinde çalışan KnAAPO'nun kendi mühendisleri, Su-35UB'yi itiş vektörlü motorları Su-27M'nin özellikleriyle birleştirecek şekilde tasarladı. Su-30MKK uçaklarından modifiye edilen uçak, ilk uçuşunu 7 Ağustos 2000'de yaptı ve daha sonra aviyonik test yatağı olarak hizmet verdi. Orijinal Su-27M, fon eksikliği nedeniyle hiçbir zaman seri üretime girmezken, Suhoy, Su-27M'nin kanart kullanımını ve Su-37'nin itme-vektör teknolojisini rafine etti ve daha sonra bunları Hindistan Hava Kuvvetleri için tasarladığı iki koltuklu Su-30MKI muharip jetinde kullandı. Onuncu Su-27M (T10M-10), Suhoy Su-57 (daha önce "PAK FA" kısaltması ile biliniyordu) jet avcı uçağı için tasarlanan Saturn AL-41FS motoru için test yatağı olarak da kullanıldı.
Rusya'nın eskiyen Su-27 uçak filosunu güncelleme ihtiyacıyla, 2002 yılında Suhoy ve KnAAPO, cam kokpitleri ve geliştirilmiş atış kontrol sistemlerini (daha çeşitli silahları barındırmak için) mevcut hava kuvvetleri uçaklarına entegre etmeye başladı. Su-27SM adıyla anılan modifiye edilmiş bu uçaklar, ilk uçuşunu Aralık 2002'de yaptı. Bu projenin ilk başarısı Suhoy'un Aralık 2003'te bir takip modernizasyon programına başlamasına yol açtı. Dahili olarak T-10BM olarak bilinen program, Rus uçağı ile yabancı dördüncü nesil uçaklar arasındaki niteliksel boşluğu azaltmak için uçak gövdesinin daha kapsamlı bir şekilde yeniden tasarlanmasını amaçladı. Sonuçta, Su-35 olarak da adlandırılan tasarım, Suhoy Su-57 beşinci nesil avcı uçağının kullanımı başlayana kadar geçici bir çözüm olarak hizmet edecek ve uçağın birçok özelliğini içerecekti. Ek olarak, uçak ihracat pazarında Su-30MK'nın iki koltuklu tasarımına tek koltuklu bir alternatif olacaktı.
_(523-02).jpg)
Su-27M tasarımı, uçağın çok rollü bir muharip uçak olmasını sağlayan aviyoniklere sahipken, Rus Hava Kuvvetleri ile yapılan uçuş testleri, uçağın verimli bir şekilde silahlandırılmasındaki zorlukları ortaya çıkardı. Aviation Week & Space Technology'e göre, hava kuvvetleri pilotları, Akhtubinsk ve Lipetsk'teki uçaklarla yapılan silah denemelerini "olumsuz bir deneyim" olarak nitelendirerek, kokpitin düzenine ve tek pilotun üzerindeki iş yükünün olumsuz etkilerine vurgu yaptılar. Bu nedenle tasarımcılar, test pilotları ve aviyonik yazılım uzmanları, kokpiti ve ona eşlik eden sistemleri yeniden tasarlamak ve insan-makine arayüzünü geliştirmek için birlikte çalıştılar. Uçakların aviyonik paketinin bilgi yönetim sistemi değiştirildi; böylece uçak artık uçuş ve silah kontrol sistemlerinden gelen bilgileri işleyen iki dijital bilgisayara sahip hale geldi. Uçakta bilgiler Su-27M'de bulunan daha küçük çok fonksiyonlu katot ışınlı tüp ekranlarının yerini alan iki adet 23 cm x 30 cm (9 in x 12 in) çok fonksiyonlu sıvı kristal ekranda gösterilmektedir. Uçak ayrıca pilotun kritik gösterge bilgilerini görüntüleyebildiği baş üstü göstergesiyle ve Hands On Throttle And Stick (HOTAS) kontrolleri ile donatılmıştır.
Su-35, Su-27M test yataklarında değerlendirilen ve Su-35 atış kontrol sisteminin çekirdeğini oluşturan N011M radarının daha da gelişmiş versiyonu N035 Irbis-E ("Kar Leoparı") pasif elektronik taramalı dizi radarını kullanır. Radar, 400 km uzaklığa kadar hava hedeflerini tespit edebilir ve otuz hava hedefini aynı anda takip edip bunlardan sekiziyle aynı anda angaje olabilir; buna ek olarak, çok fonksiyonlu radar, sentetik aralık modunu kullanarak zeminin yüksek çözünürlüklü görüntülerini sağlayabilir. Kızıl ötesi arama ve takip gibi diğer takip biçimlerinin uçağa entegrasyonu için kokpitin önüne OLS-35 optoelektronik hedefleme sistemi yerleştirilmiştir. Düşman izlemesine karşı savunma için Su-35, L175M Khibiny-M elektronik karşı önlem sistemi ile donatılmıştır, mühendisler Su- 35'lerin frontal radar kesitini yarıya indirmek ve düşman radarlarındaki görünürlük aralığını en aza indirmek için motor girişlerinde ve motor kompresörünün ön kademelerinde radyasyon emici malzemeler kullandılar. Çok rollü Su-35, 300 km menzilli havadan havaya füzeler, Oniks gemisavar seyir füzesi ve ayrıca çok sayıda havadan karaya füze taşıyabilir.
| "Klasik hava muharebesi yüksek hızda başlar, ancak ilk atışı kaçırırsanız - ve bu olasılık dahilindedir çünkü füzelerden kaçınmak için manevralar vardır - savaş daha uzun sürecektir. Manevra yaptıktan sonra, uçak daha düşük bir hızda olacaktır, ancak her iki uçak da atış yapamayacakları bir konumda olabilir. Ancak süper manevra kabiliyeti, bir uçağın üç saniye içinde dönmesine ve başka bir atış yapmasına izin verir. " |
| - Sergey Bogdan, Suhoy baş test pilotu |
Su-35, daha önce İzdeliye (Ürün) 117S olarak bilinen bir çift Satürn AL-41F1S turbofan motoruyla donatılmıştır. AL-31F'nin son derece geliştirilmiş bir çeşidi olan AL-41F1S, motor kontrol sistemi haricinde Su-57'nin Saturn AL-41F1 (İzdeliye 117) motoru ile benzerdir. Motorlar, dönme eksenleri bir açıyla eğik olan itiş vektörü nozulları ile donatılmıştır; nozullar pitch için bir düzlemde çalışır, ancak eğim, uçağın her bir motor nozulunu farklı şekilde vektörleyerek roll ve yaw hareketlerini gerçekleştirmesine izin verir; bu yapılandırma ilk olarak Su-30MKI ve Su-57'de uygulandı. Su-35'in itiş vektörü ve entegre uçuş-sevk kontrol sistemleri, uçağın " süper manevra kabiliyeti" elde etmesini sağlayarak düşük hızlarda perdövites sonrası manevralar yapmasını sağlar. Bu durum, savaş uçağının kinetik enerjisinin korunmasını baz alan Batı hava muharebe doktrinden farklıdır.
Motor, Su-35'e artyakıcıları kullanmadan süpersonik hızı sınırlı bir şekilde sürdürmesini sağlar. Düşünce kuruluşu Air Power Australia'dan Carlo Kopp'a göre, böyle bir "süperseyir " özelliği Su-35'in düşman uçağıyla daha yüksek bir hızda ve yükseklikte angajmana girmesine müsaade ediyor ve sahip olduğu uzun menzilli füzelerin menzilini yüzde 30-40 oranında artırıyor. Su-35'in gelişmiş gövdesinin ve dikkatlice dengelenmiş ileri teknoloji kombinasyonunun, uçağın F-35 hayalet uçağına karşı avantaj elde etmesini sağladığını belirtiyor. 2008'de yapılan bir RAND Corporation çalışması, Su-35'in düşen her uçak için 2,4 F-35'i vurabildiğini belirtti; ancak ABD Savunma Bakanlığı ve Lockheed Martin, F-35'in hava-hava muharebesinde F-22 dışındaki diğer uçaklardan yüzde 400 daha etkili olduğunu iddia ederek bu eleştirileri reddetti.
.jpg)
Tasarım çalışmalarının tamamlanmasının ardından KnAAPO, 2007 yılının ortasında ilk prototipin imalatını tamamladı. Su-35-1 prototipi daha sonra ilk uçuşuna hazırlık için Zhukovsky Havaalanı'ndaki Gromov Uçuş Araştırma Enstitüsü'ne nakledildi. 19 Şubat 2008'de Sergey Bogdan, 55 dakikalık ilk uçuşu için uçağı Zhukovsky'den havalandırdı. Bogdan daha sonra 2 Ekim'de KnAAPO'nun Dzyomgi Havalimanı'nda ikinci prototipin ilk uçuşunun pilotluğunu yapmıştır. Uçuş testi programının uçabilir üç prototip içermesi bekleniyordu, ancak 26 Nisan 2009'da planlanan ilk uçuşundan bir gün önce, dördüncü Su-35 (statik test uçağından sonra üretilen üçüncü uçabilir prototip) Dzyomgi Havalimanı'nda taksi yaparken kazaya uğradı. Uçak, pistin sonunda bir bariyere çarptı ve çıkan yangın sebebiyle kullanılamaz hale geldi; pilot fırlatma koltuğunu kullanarak kazayı yanık yaralarıyla atlattı. Kazanın nedeni, motor yönetim sistemindeki arızadan dolayı, artyakıcının kapatılamamasıydı.
Su-35 projesi öncelikle ihracat pazarına hedeflemişti. Uçuş testi programının ilk aşamalarında Suhoy, özellikle Latin Amerika, Güneydoğu Asya ve Orta Doğu'da 160 uçaklık bir pazar olduğunu tahmin etmekteydi. Cezayir, Malezya ve Hindistan gibi bazı aday ülkeler zaten Su-30MK ailesi uçakların kullanıcılarıydı. Uçak 2010 yılından itibaren ihracata hazır olacağı için, 2009 MAKS Hava Fuarında Rusya Savunma Bakanlığı tarafından 48 adet Su-35S uçağı için satın alma emri verildi (2.5 milyar ABD Doları değerinde 64 savaş uçağını içeren daha büyük bir anlaşmanın parçası olarak). Uçağın 2013 Paris Air Show'daki uluslararası tanıtımı esnasında Suhoy'un ana kuruluşu Birleşik Uçak Şirketi'nin Genel Müdürü Mikhail Pogosyan, iç ve ihracat pazarları arasında eşit olarak dağıtılacak 200 uçaklık talep tahminleri olduğunu belirtti. 2015 yılı sonunda Çin ile sözleşme yapılana kadar ihracat gerçekleşmedi; o zamana kadar, Rus hükûmeti 50 uçaklık yeni bir sipariş vermişti.
2009 MAKS Air Show'daki lansman siparişinin yanı sıra, Rus Hükûmeti ve devlete ait VEB kalkınma bankası Suhoy'a uçağın üretimi için sermaye sağlamayı kabul etti. Kasım 2009'da, KnAAPO (Suhoy'un parçası olduktan sonra 2013 yılında ismi KnAAZ olarak değiştirildi.) ilk üretim uçağının imalatına başlamış, Ekim 2010'da uçağın genel montajı tamamlanmış; o zamana kadar, pilotlar ve mühendisler uçak sistemlerinin ön testlerini başarıyla tamamlamışlardı. İlk Su-35S ilk uçuşunu Mayıs 2011'de yaptı ve (diğer uçaklarla birlikte), uçağı servise hazırlamak için Savunma Bakanlığı ile müşterek testlerin başlatılacağı Akhtubinsk'e nakledildi. Su-35S'nin üretimi testlerle eş zamanlı gerçekleştiği için, üretim bandından ilk çıkan bazı uçaklar daha sonra modifiye edildi. Aralık 2018'de Birleşik Uçak Şirketi, Komsomolsk-on-Amur Uçak Fabrikasında 100. seri Su-35S'nin üretildiğini bildirdi.
1996 yılında Akhtubinsk Vladimirovka Hava Üssü'ndeki Hava Kuvvetleri 929. Devlet Uçuş Test Merkezi'ne (GLIT) silah denemelerinin yapılması amacıyla üç Su-27M teslim edildi. 2001 yılında hava kuvvetleri birkaç Su-27M'yi Rus Şövalyeleri aerobasi ekibini yeniden donatmak için devretmeye karar verdi ve böylece ekibin pilotları uçakla ilk uçuşlarını yaptı. Üç üretim ve diğer iki üretim öncesi Su-27M, 2003'te ekibin Moskova yakınlarındaki Kubinka hava üssüne ulaştı. Ancak bu uçaklar, gösteri filosundaki diğer uçaklar için yedek parça kaynağı olarak kullanıldılar.
Başlangıçta, 2007 ve 2009 yılları arasında bir statik ve üç uçabilir prototip (bort no. 901, 902, 904) üretildi. Üçüncü prototip (bort no. 904) daha sonra taksi yaptığı esnada bariyerlere çarparak yok oldu.
48 uçağın üretimi için ilk sözleşme, Moskova'daki 2009 MAKS Havacılık Fuarında imzalandı. Mayıs 2011'de Suhoy, ilk Su-35S'yi servise hazırlamak için Savunma Bakanlığı ile müşterek testlerin başlatılacağı Akhtubinsk'e nakledildi. Testlerin iki aşamasından ilki Ağustos 2011'de başladı. Mart 2012'de, iki prototip ve dört üretim uçağının teknik özelliklerini test etmek üzere uçuşlar gerçekleştirildi, ve o yılın sonunda gereksinimleri karşıladığı değerlendirildi. Aralık 2012'de altı üretim uçağı teslim edildi. Şubat 2013'te, Zhukovsky'deki Gromov Uçuş Araştırma Enstitüsü'nde bunlardan beşiyle, Su-35'in silahlarına ve savaş manevra kabiliyetine odaklanarak testlerin ikinci aşamasına başlandı.
Aralık 2013'te on iki Su-35S teslim edildi, Şubat 2014'te üretilen on iki uçak daha geldi ve bunların on tanesi Uzak Doğu'da konuşlanan 23. Avcı Havacılık Alayı'na teslim edildi, geri kalan iki tanesi ise müşterek testlerin son aşaması için görevlendirildi. Uçakların resmen hizmete girişi devir teslim ile gerçekleştirildi. O zamana kadar, başlangıçta sipariş edilen 48 uçağın 34'ü teslim edildi. Geri kalan 14 uçak 2015 yılında teslim edildi. Birkaç Su-35S daha sonra savaş taktiklerini geliştirmek ve servis personeli yetiştirmek için Lipetsk'e transfer edildi. Rusya'nın Su-35S'leri kalıcı olarak Finlandiya sınırına yakın Besovets Hava Üssünde, ve Vladivostok yakınlarındaki Centralnaya Uglovaya Hava Üssünde bulunuyor .
Su-35S'nin Rus Hava Kuvvetleri ile hizmetine alınması, 2008 yılında Gürcistan ile yapılan savaşın ardından Rus Silahlı Kuvvetlerinin modern askeri teçhizat sayısını önemli ölçüde artırmak amacıyla formüle edilen Rusya'nın 2011-2020 devlet silahlanma programının bir parçasıdır. Uçaklar Su-30M2 ve Su-30SM ve daha ağır Su-34 saldırı uçağıyla birlikte teslim edildi. Bu uçakların ilk ikisi KnAAPO'nın Su-30MK2 uçağının ve İrkut 'un Su-30MKI iki koltuklu ihracat uçağının yerli varyantlarıdır. Raporlara göre, orijinal Su-27'nin üç avcı türevinin eşzamanlı olarak satın alınmasının sebebi, ihracat siparişlerindeki düşüşün esnasında bu iki uçak üreticisini desteklemekti. Su-30M2, Su-35 için bir eğitim uçağı görevi görmektedir.
Su-35S, 2018'in sonlarında tam operasyonel kapasiteye ulaştı.
Ocak 2016'da Rusya, Su-35S'nin ilk muharebe konuşlandırmasını Suriye'ye dört uçakla yaptı. Bu, Kasım 2015'te Rus uçaklarının Türk hava sahasını ihlallerinin bildirilmesi ve bir Türk F-16 avcı uçağı tarafından Rus Su-24 bombardıman uçağının vurulması sonucunda Rusya ve Türkiye arasındaki gerilimlerin artması sonrasında meydana geldi. Suriye'de Su-35S'ler, Su-30SM muharebe hava devriye uçaklarına ve ayrıca bombalama görevlerindeki diğer Rus uçaklarına hava koruması sağlaması amacıyla görevlendirildi. Suriye'deki muharebe konuşlandırması, uçağın aviyoniklerindeki sorunlar gibi birçok sorunun bulunmasına ve daha sonra çözülmesine yardımcı oldu. Savaş eskort görevlerine ek olarak, Suriye'deki Rus Su-35'lerinin güdümlü bombalar taşıdığı görülmüştür ve Rus kaynakları Su-35'in güdümlü silahlar kullanarak yer hedeflerine karşı saldırılar yaptığını iddia etmiştir. Birleşik Uçak Şirketi Başkanı'na göre bu durum, uçağın küresel olarak tanıtımına da yardımcı oldu.
20 Ağustos 2019'da Hmeymim Hava Üssünden faaliyet gösteren Rus Hava Kuvvetlerine ait iki Su-35S, güney İdlib üzerindeki iki Türk Hava Kuvvetleri F-16'ya kilitlendi ve Suriye Hava Sahasından ayrılmaya zorladı. 26 Ağustos 2019'da iki Rus Su-35S, Suriye'ye Akdeniz üzerinden ikinci dalga saldırıya hazırlanan bir İsrail Hava Kuvvetleri uçağına kilitlendi. Rus Su-35S'leri 10 Eylül 2019'da Güney Suriye üzerinden İsrail uçaklarına tekrar kilitlendi ve hava saldırıları yapmalarını engelledi. Başka bir müdahalenin 19 Eylül 2019'da, iki Rus Su-35S'nin Şam banliyölerinde hava saldırılarına hazırlanan İsrail uçaklarına kilitlendiği zaman gerçekleştiği iddia edildi. 15 Ekim 2019'da Suriye Demokratik Güçleri'nin Menbiç'teki genel merkezini bombalama girişimindeki bir Türk F-16 savaş uçağı Rus Su-35Ss tarafından durduruldu ve geri çekilmek zorunda bırakıldı. 12 Kasım 2019'da Rus Su-35S'leri Şam'daki hava saldırıları sırasında bir İsrail savaş uçağına kilitlendi. 7 Aralık 2019'da, Rus Su-35S'leri birkaç İsrail uçağına kilitlendi ve uçaklar T-4 Hava Üssünü bombalama girişiminden geri çekilmek zorunda kaldı.
1990'ların başında Su-27M'nin satış düzenlemeleri için Çin ile görüşüldü. 1995 yılında Suhoy yetkilileri, Pekin'in 120 uçak satın alma anlaşmasıyla bağlantılı bir ortak yapım önerisi açıkladı. Ancak, Rusya Dışişleri Bakanlığı'nın Çin'in Su-27 üretimine ilişkin kaygıları nedeniyle Su-27M ve Tupolev Tu-22M bombardıman uçağının satışını engellediği iddia edildi.
Çin, Kasım 2015'te, Rus hükûmetiyle Kurtuluş Ordusu Hava Kuvvetlerine 24 Su-35 uçağının satın alınması için 2 milyar ABD Doları değerinde bir sözleşme imzalayarak uçağın ilk ihracat müşterisi oldu. Çinli yetkililerin ilk kez 2006'da Su-35'e ilgi gösterdikleri bildirildi, Savunma ürünlerinin ihracatı ve ithalatından sorumlu Rus devlet kurumu Rosoboronexport, 2010 yılına kadar Çin ile Su-35 için görüşmelere başlamaya hazır değildi. Rus yetkililer, 2012'de müzakerelerin devam ettiğini ve satın alma ile ilgili bir protokol anlaşmasının imzalandığını açıkça doğruladı. İki ülkenin sözleşme imzaladığı ve yakında yapılacak teslimatlarla ilgili haberler çıktı ancak müzakereler 2015 yılına kadar sonuçlanmadı.
Fikri mülkiyet hakları endişeleri nedeniyle satış müzakereleri devam etti. Çin J-11B ve J-15'i sırasıyla Su-27SK ve Su-33'ü kullanarak tersine mühendislikle geliştirmişti, bu sebeple Çin'in uçak gövdesini kopyalaması ve kopyalanan tasarımı ihracat pazarına sunması kaygıları vardı. Bir noktada Rosoboronexport, Çin'in kopyalamaya karşı yasal olarak bağlayıcı bir garanti vermesini istedi. Çin endüstrisinin AL-41FS1 motoru ve Irbis-E radarıyla ilgilendiği haberlerde yer aldı. The Diplomat'a göre, Çin, Su-35'in motoruna özel bir ilgi gösterdi ve Su-35'ten daha düşük menzil, yararlı yük ve manevra kabiliyetine sahip ancak Su-35'in daha az gelişmiş PESA radarı yerine aktif faz dizinli radara sahip J-11D'yi test ediyordu. Rosoboronexport, Çin'in kopyalama risklerini dengelemek için en az 48 uçak satın almasında ısrar etti; Kremlin'in 2012'de müdahale etmesinden sonra minimum miktar 24'e düşürüldü. Başka bir sorun, Çin'in SU-35'in Çin yapımı bileşenler ve aviyonikleri içermesi konusunda ısrarıydı. Kremlin yine müdahale etti ve bu talebi kabul etti ve anlaşmanın ilerlemesine izin verdi; bu tür bileşenlerin satışlarının kazançlı olduğu bildirildiğinden bu büyük bir imtiyaz olarak görülüyordu. Sözleşme herhangi bir teknoloji transferi içermiyordu.
Çin ordusu Aralık 2016'da ilk dört uçağı aldı. İlk teslimatın ardından Halk Kurtuluş Ordusu'nun web sitesinde, J-20'nin hizmete alınmasıyla Rusya'nın Su-35'inin "yakın gelecekte Çin pazarındaki değerini kaybedeceğini anlaşıldığını... Su-35'in, Çin'in ithal ettiği son (savaş) uçak olacağı " bildirildi. Çin 2017 yılında on uçaklık ikinci parti uçakları teslim almıştır ve 2018 yılında da on uçak daha teslim alınmıştır. Su-35S, Nisan 2018'de Halk Kurtuluş Ordusu Hava Kuvvetlerinde resmen hizmete girdi, ve Çin'in güneydoğusundaki Guangdong eyaletinde konuşlandırıldı. Haziran 2019'da Rusya, Çin'e ikinci parti Su-35 teklif etti.
20 Eylül 2018'de ABD, Çin'in Ekipman Geliştirme Departmanı ve departmanın direktörü Li Shangfu'ya Rosoboronexport ile ″kayda değer ticari işlemler gerçekleştirdiği″; özellikle 2017'de on adet Su-35 ve 2018 yılında S-400 karadan havaya füze sistemi satın aldığı için yaptırımlar uyguladı.
2014 yılında Rusya, Endonezya'nın eskiyen F-5E Tiger II filosunun yenilemesi için Su-35'i teklif etti. Ertesi yıl, Endonezya Savunma Bakanlığı Eurofighter Typhoon, Dassault Rafale, F-16 ve Saab JAS 39 Gripen'in yerine Su-35'i seçti; Savunma Bakanlığı, seçimin sebebinin Endonezya Hava Kuvvetleri'nin Su-27SK ve Su-30MK2'ye aşinalığı olduğunu belirtti. 2017'ye kadar, Su-35 üzerindeki iki taraf arasındaki müzakereler ileri bir aşamaya ulaşmıştı, ile Endonezya hükûmeti daha sonra prensip olarak bildirilen on bir uçak için tarım ürünleri takas ticareti yapma konusunda anlaştı. Şubat 2018'de Rusya ve Endonezya 11 uçak için 1,14 milyar dolarlık bir sözleşme imzaladı. İlk teslimat Ekim 2018'de bekleniyordu ancak 2019'a ertelendi.
12 Mart 2020'de Bloomberg, Endonezya'nın ABD'nin baskısı nedeniyle anlaşmayı iptal ettiğini ve bunun yerine F-35'ler için bir sipariş üzerinde pazarlık yapmak istediğini duyurdu. Askeri-Teknik İşbirliği Federal Servisi Başkanı Dmitry Shugaev, "Resmi bir ret yok, kimse bu konuda bize herhangi bir belge göndermedi ve sözlü olarak da bize bilgi vermedi, bu yüzden bunun doğrulanmış haber olmadığını düşünüyorum" diyerek iddiaları reddetti. 18 Mart 2020'de Endonezya'nın Savunma Bakan Yardımcısı Sakti Wahyu Trenggono, hükûmetin isimsiz "engellerle" karşılaşmasına rağmen ihaleyi iptal etmediğini doğruladı.
Mart 2019'da, Mısır'ın 2018'in sonunda sonuçlandırılan yaklaşık 2 milyar ABD Doları değerinde bir anlaşma ile Rusya'dan "iki düzineden fazla" Su-35 satın alacağı bildirildi. Teslimatların 2020 veya 2021'de başlaması bekleniyordu. Rosoboronexport başkan yardımcısı Sergei Kornev, Mısır'a Su-35'leri tedarik etmek için herhangi bir sözleşmenin imzalandığını reddetti. ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, Mısır'ı Su-35'leri satın almaması konusunda uyardı ve "... bu sistemler satın alınacak olursa, CAATSA tüzüğü rejim için yaptırımlar gerektirecek" dedi.
19 Mayıs 2020'de Rusya, Mısır için Su-35 üretimine başladı. Temmuz 2020 sonunda 4 uçaklık birinci parti Mısır'a ulaştırıldı ve deneme uçuşları başlatıldı.
1990'ların ortalarında, Birleşik Arap Emirlikleri Su-27M'yi değerlendirdi, ancak daha sonra ülkenin Fransa ile yakın ilişkisi nedeniyle Mirage 2000'i satın aldı. 2015 yılında BAE yetkilileri, Rus meslektaşlarıyla Su-35 savaşçıları için olası sözleşme hakkında görüşmelere başladı. Şubat 2017'de ülke, Su-35 satın alımı ve aynı zamanda Rusya'nın gelişmiş endüstriyel ürünlerin geliştirilmesinden sorumlu devlet kuruluşu olan Rostec ile MiG-29'u temel alan 5'inci nesil savaş uçağı geliştirilmesi için bir ön anlaşma imzaladı.
Hindistan, yüksek maliyet nedeniyle Suhoy/ HAL FGFA'yı sipariş etmek konusunda isteksiz davranmıştır ve Hindistan ve Rusya'nın FGFA'ya (Su-57) uygun fiyatlı bir alternatif olması için Su-35'i görünürlük azaltma teknolojisi (F-15 Sessiz Kartal'a benzer) ile donatacak ortak bir çalışma yaptığı bildirilmiştir.
Kommersant'a göre, Cezayir ordusu Şubat 2016'da test için bir Su-35 talep etmişti; ülkenin muharip uçağın uçuş özelliklerinden memnun olduğu ve bu nedenle Moskova'nın resmi bir başvuru beklediği bildirildi. Cezayir'in 27 Aralık 2019'da Su-34 ve Su-57 avcı uçaklarının satın alınmasını da içeren büyük askeri anlaşmanın parçası olarak 14 uçak için bir sözleşme imzaladığı bildirildi. Ancak, ne Rus ne de Cezayir hükûmetleri böyle bir anlaşmanın varlığını doğrulamamıştır.
Temmuz 2019'da Rusya, S-400 füze sisteminin satın alınması nedeniyle Amerika Birleşik Devletleri tarafından F-35 programından çıkarıldıktan sonra Su-35'i Türkiye'ye önerdi. Rostec CEO'su Sergey Chemezov, "Türk meslektaşlarımızdan istek gelmesi durumunda, Su-35 savaş uçağı teslimatlarını yapmaya hazırız" dedi. Daha önce Mayıs 2019'da Sergey Chemezov, Rusya'nın Su-57'nin ihracatı ve yerel üretimi konusunda Türkiye ile işbirliği yapmaya hazır olduğunu söylemişti.
Birkaç yeni Rus askeri sisteminin Suriye'ye konuşlandırılmasının ardından, bazı ülkelerin Su-35'e ilgi duydukları bildirildi. Bu ülkeler arasında Cezayir, Mısır ve Vietnam vardı. Bir Rus yetkilinin Su-35'e yönelik görüşmeler yapıldığını reddetmesine rağmen Kazakistan, Kuzey Kore, ve Pakistan uçağa ilgi duyduğunu ifade eden diğer ülkeler arasında yer aldı. Sudan'ın, Devlet Başkanı Ömer el-Beşir'in Kasım 2017'de Moskova'yı ziyareti sırasında Su-35 satın almaya ilgi duyduğu bildirildi.
1990'ların ortalarında, Brezilyalı ve Rus yetkililer Su-27M'nin olası satın alımı hakkında görüşmelerde bulundular. 2001 yılında Brezilya hükûmeti, Brezilya Hava Kuvvetleri'nin özellikle yaşlanan Mirage III uçaklarının yerini alması için en az on iki uçak tedarik etmek amacıyla FX ihalesini başlattı. Brezilya hükûmeti ülkenin havacılık ve savunma sanayilerini geliştirmek istediğinden, Suhoy ihale sırasında Brezilyalı savunma yüklenicisi Avibras ile ortaklık kurdu. İki şirket Su-27M'yi 700 milyon ABD doları değerinde ihaleyle sundu ve Brezilya endüstrisi belirli uçak ekipmanlarının imalatına katılacağı bir dengeleme anlaşması ekledi. İhale, 2003 yılında iç siyasi meseleler nedeniyle askıya alındı ve daha sonra yeni savaş uçaklarının ortaya çıkmasından dolayı 2005'te fes edildi. Su- 27M, bir sonraki favori uçak Mirage 2000BR'ye tercih edilmişti; uçak satın alınmış olsaydı, Latin Amerika'ya teslim edilen ilk ağır avcı uçağı olacaktı.
İhale 2007'de F-X2 yarışması olarak yeniden başlatıldığında, Brezilya Savunma Bakanlığı ülkenin A-1M'lerini, F-5BR'lerini ve Mirage III'leri değiştirmek için en az 36 uçak (84 ek uçak potansiyeli ile) satın almak istedi. Katılımcılar arasında F / A-18E / F Süper Hornet, F-16BR, JAS Gripen NG, Dassault Rafale, Eurofighter Typhoon ve modernize edilmiş Su-35 vardı. Brezilya hükûmeti 2008 yılında Su-35'i elediği için Rosoboronexport tam teknoloji transferi ile 120 uçak satmanın yanı sıra PAK FA programa katılımı teklif etti. Aralık 2013'te Gripen NG hafif avcı uçağı, düşük maliyeti ve teknolojinin Brezilya endüstrisine transferi nedeniyle tercih edildi.
1996'da Rusya , Kore Cumhuriyeti Hava Kuvvetleri F-4D / E, RF-4Cs ve F-5E / F uçaklarını 40 adet uçakla yenilemek için Güney Kore FX programına Su-27M ve Su-37'yi sundu. Rus tasarımı iki uçak Dassault Rafale, Eurofighter Typhoon ve F-15K Slam Eagle'a karşı yarıştı. Suhoy, faz geçişli radar ve itiş vektörlü motorlara sahip bir tasarım, Güney Kore'ye tam teknoloji transferi ve son montajın Güney Kore'de yapılmasını önerdi. 5 milyar ABD doları değerindeki sözleşme, Rusya'nın Güney Kore'ye borçlu olduğu para üzerindeki borç indirimi anlaşmasıyla kısmen finanse edilecekti. Ancak Su-27M, F-15K tarafından kazanılan yarışmada erken elendi.
Modernize edilmiş Su-35 için erken ihracat müşterisi olarak bildirilen ülkelerden biri de Venezuela'ydı. Venezuelalı Hugo Chavez Temmuz 2006'da ABD silah ambargosuna maruz kalan F-16 filosunun yerine geçmesi için 24 adet Su-30MK2 alım emrini verdi. Uçaklar 2006-2008 yılları arasında Venezuela Hava Kuvvetleri'ne teslim edildi. Ülkenin aynı tip için ikinci bir sipariş vermesi ya da Su-35'i satın alması bekleniyordu. Venezuela hükûmetinin uçakla ilgilendiği ve Su-35 için alım emri verdiğini haberlerine rağmen, herhangi bir sipariş olmadı.
Libya'nın diğer Rus silahlarıyla birlikte on iki ile on beş Su-35 için erken ihracat müşterisi olması bekleniyordu; ancak Libya'daki iç savaş ve bunun sonucunda ortaya çıkan askeri müdahale alım planlarının iptal olmasına yol açtı. Rusya ayrıca modern Su-35'i Hindistan, Malezya ve Yunanistan'a önerdi; ilk iki ülke diğer avcı uçak projeleriyle meşgul oldukları ve modernize edilmiş Su-35'i tedarik etme olasılıkları düşük olduğu için hiçbir sözleşme gerçekleştirilmedi.
Çin
Mısır
Rusya
Silah Sistemleri
Aviyonikler
This article uses material from the Wikipedia Türkçe article Suhoy Su-35, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Aksi belirtilmedikçe içeriğin kullanımı CC BY-SA 4.0 lisansı kapsamında uygundur. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Türkçe (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.