Satranç açılışları, bir satranç oyununun ilk adımını oluşturan ve oyun ortasındaki pozisyonu belirlemede önemli olan açılış hamleleridir.
Tüm açılış dizilimleri beyazın hamlesiyle başlar ve siyahın bu hamleye yanıt vermesiyle biter. Çok sayıda açılış hamlesi ve bir o kadar da varyasyonları vardır. Bu açılışlar durgun pozisyon oyunlarından (örn. 'Réti Opening') vahşi taktik oyunlarına (örn. Letonya Gambiti ve İki at savunması) kadar uzanır. Satranç oyunlarında, oyun 3'e ayrılır. "Açılış" oyunun ilk kısmıdır, piyonlarla merkez kuşatılır ve taş geliştirme yapılır, ardından genelde taş değişiminin yapıldığı "oyun ortası" ve son taşların kaldığı maçın kaderinin hemen hemen belirlendiği "oyun sonu" kısmı gelir.
Standart olarak kabul edilen açılış hamlelerine 'The book moves' (ayarlanmış hamleler) veya kısaca 'book' (ayarlanmış, belirlenmiş) denir. Açılış hamlelerinin incelenmesinde notasyondan, açılış ağacından ve teori tablosundan yararlanılır. Normal şartlarda bir açılış bölümü 5-6 hamlede tamamlanır fakat bazı açılış oyunlarında, eğer iki taraf da çok iyi bir şekilde açılış yaparlarsa 'açılış' bölümü 20-25 hamleden oluşabilir.
Her ne kadar açılışta oynanabilecek çok sayıda hamle olsa da bunların arkasındaki amaç aynıdır; tıpkı satrancın diğer bölümleri gibi, şahı korumak ve mümkün olduğunca taş kaybetmekten kaçınmak.
Oyunun başlangıcında tüm figürler (piyon dışındaki taşlar) piyon setinin gerisinde yer almaktadır. Dolayısıyla oyun alanı üzerinde hiçbir baskıları yoktur ve (at dışında) tümüyle hareketsizdirler. Bu yüzden açılışta, elden geldiğince hızlı bir şekilde oyuna sokulmaları, diğer deyişle piyon setinin dışına doğru hareket ettirilmeleri gerekmektedir.
Satranç tahtasının geometrik olarak merkezindeki birbirine bitişik dört kareye (d4, e4, d5, e5) merkez denilmektedir. Merkez bölgenin açılış hamleleri sırasında kontrol altına alınmasının iki açıdan önemi vardır. Birinci olarak bilindiği gibi figürler, kenarlardayken daha az etkilidir, tehdit edebildikleri karelerin sayısı daha azdır. Merkeze doğru hareket ettirildiklerinde kontrol alanları genişler. Bu ise oyuncuya taktik geliştirmede daha geniş bir esneklik sağlar. İkinci olarak merkezin kontrolü, rakip pozisyonunun merkezine yönelik bir yarma hareketine olanak sağlar ve rakibin pozisyonunu ikiye bölerek hareket olanaklarını kısıtlar. Böylece güçlü bir pozisyon elde etmesini sağlar. Bu yüzden rakipten önce merkezin kontrolünün ele geçirilmesine çalışılmalıdır.
Burada esas olan ilk adım, güvenli kanada doğru rok yapmaktır.
Rakip taşların ileri hareketini önleyecek bir piyon zinciri oluşturmak. Burada önemli olan piyonların zayıf olduğu durumlardan kaçınmaktır. Örneğin evde kalmış piyonlar, aynı sütunda aynı renkte piyon bulunması (bingeç piyon) vs vs. Ayrıca oyun sonu için piyonlar oldukça önemli bir yer tutar.
Encyclopedia of Chess Openings (ECO)’ya göre satranç açılışlarının sınıflaması:
İlk hamlede beyaz 20 hamle yapabilir. Bunlardan 1. e4, 1. d4, 1. c4 ve 1. Af3 diğerlerinden daha çok kullanılır.
Siyahın da beyaza karşı ilk hamlede 20 cevabı vardır.
Açılışları sınıflamanın kabul gören bir yolu:
1 . e4 e5 2.Fc4 Fil Açılışı
En yaygınları Sicilya ve Fransız savunmasıdır.
En yaygını İngiliz açılışıdır.
Acemice bir açılış için bakınız: Çoban matı.
This article uses material from the Wikipedia Türkçe article Satranç açılışları, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Aksi belirtilmedikçe içeriğin kullanımı CC BY-SA 4.0 lisansı kapsamında uygundur. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Türkçe (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.