Mim-104 Patriot: Amerikan menşeli yüksek irtifa uzun menzilli hava savunma sistemi

Amerika Birleşik Devletleri merkezli bir savunma ve havacılık şirketi olan Raytheon Technologies tarafından üretilmektedir. Öncelikle Amerika Birleşik Devletleri ve dünyadaki diğer bazı ülkeler tarafından kullanılmaktadır.

MIM-104 Patriot
Çeşidi	Mobil karadan havaya füze/anti-balistik füze sistemi
Uyruğu	ABD
Hizmet geçmişi
Hizmet	1981'den beri; ilk operasyonel kapasite 1984.
Kullanıcılar	Bakınız Operatörler
Kullanıldığı savaşlar	Körfez Savaşı Irak Savaşı 2014 İsrail–Gazze çatışması Suriye İç Savaşı Yemen İç Savaşı ( 2015–günümüz) Suudi Arabistan öncülüğünde Yemen'e müdahale Suudi Arabistan–Yemen sınır çatışması (2015–günümüz)
Üretim tarihi
Tasarımcı	Raytheon, Hughes ve RCA
Tasarlandığı tarih	1969
Üretici	Raytheon, Lockheed Martin, ve Boeing
Birim maliyeti	Yaklaşık 1 milyar ABD$'lık bir batarya için, tek bir füze için 4 milyon ABD Doları
Üretildiği tarih	1976
Özellikler
Ağırlık	906 kg
Uzunluk	5,30 m
Namlu Çapı	41 cm

Patriot sistemi, ABD Ordusu için sırasıyla birincil yüksek-orta hava savunma ve orta taktik hava savunma sistemi olarak Nike Hercules ve MIM-23 Hawk gibi önceki sistemlerin yerini almıştır. Bu rollere ek olarak Patriot'a anti-balistik füze sistemi işlevi de verilmiştir. Patriot sistemi gelişmiş bir önleme füzesi ve yüksek performanslı radar sistemleri kullanmaktadır ve en az 2040 yılına kadar hizmette kalması beklenmektedir.

Patriot füze sistemini geliştirmeden önce Raytheon, birçok satıhtan havaya füze programında yer almıştır. 1975 yılında SAM-D füzesi White Sands Füze Sahasında bir insansız hava aracını başarıyla vurdu ve 1976 yılında PATRIOT Hava Savunma Füze Sistemi olarak yeniden adlandırıldı. Patriot sisteminin tam ölçekli geliştirilmesine 1976 yılında başlandı ve 1984 yılında konuşlandırıldı. Başlangıçta bir uçaksavar sistemi olarak tasarlanan Patriot daha sonra PAC-1 (Patriot Advanced Capability-1) olarak taktik balistik füzelere karşı sınırlı yetenek sağlayacak şekilde yükseltilmiştir. PAC-3 olarak adlandırılan en son yükseltme, sistemin büyük ölçüde yeniden tasarlanmasıdır ve taktik balistik füzelerin vurulması ve imha edilmesi amaçlanmaktadır.

Patriot sistemi aşağıdakiler de dahil olmak üzere birkaç temel bileşenden oluşur:

Radar seti: Radar seti gelen uçak veya füzeleri tespit ve takip etmek için kullanılır. Geniş bir alan üzerinde aynı anda birden fazla hedefi tespit ve takip edebilen faz dizili bir radardan oluşur.

Kontrol istasyonu: Kontrol istasyonu Patriot sistemi için merkezi komuta ve kontrol merkezidir. Radar setinden bilgi alır ve bu bilgiyi fırlatıcıları hedefleri vurmaya yönlendirmek için kullanır. Kontrol istasyonu ayrıca diğer hava savunma sistemleri ve askeri komuta ve kontrol merkezleri ile de iletişim kurar.

Fırlatıcılar: Patriot sistemi M903 fırlatıcı ve M985 fırlatıcı dahil olmak üzere çeşitli tiplerde fırlatıcılar kullanır. Her fırlatıcı, kutularda saklanan dört füze ile donatılmıştır. Füzeler birkaç yüz kilometre menzile kadar gelen uçak veya füzeleri önleme ve imha etme yeteneğine sahiptir.

Patriot sistemi yıllar içinde yeteneklerini geliştirmek için çeşitli yükseltmelerden geçmiştir. Bu geliştirmeler arasında menzili ve doğruluğu arttırılmış yeni radar setleri, performansı arttırılmış yeni füzeler ve geliştirilmiş yazılım ve donanıma sahip yeni kontrol istasyonları yer almaktadır.

Patriot sistemi aşağıdakiler de dahil olmak üzere bir dizi temel bileşenden oluşur:

AN/MPQ-53, -65 ve -65A Radar Seti: Bu radar Patriot sisteminde kullanılan ana radar setidir. Geniş bir alanda birden fazla hedefi aynı anda algılayabilen ve izleyebilen bir faz dizi radardan oluşur.

OE-349 Anten Direk Grubu: OE-349 radar setini desteklemek için kullanılan taşınabilir bir anten direğidir. Kolayca taşınabilecek ve sahada hızla kurulabilecek şekilde tasarlanmıştır.

EPP-III Elektrik Güç Santrali: EPP-III Patriot sistemine güç sağlamak için kullanılan taşınabilir bir elektrik santralidir. Bir jeneratör, yakıt tankı ve kontrol panelinden oluşur.

M901/902/903 Fırlatma İstasyonu: Patriot sistemi, M903 fırlatıcı ve M985 fırlatıcı da dahil olmak üzere çeşitli tipte fırlatıcılar kullanır. Her fırlatıcı, kanisterler içinde depolanan dört füze ile donatılmıştır. Füzeler birkaç yüz kilometreye kadar menzillerde gelen uçak veya füzeleri önleme ve imha etme yeteneğine sahiptir.

Patriot Güdümlü Füzesi: Patriot füzesi, Patriot sisteminde kullanılan birincil silahtır. Katı yakıtlı, güdümlü bir füzedir ve gelen uçak veya füzeleri durdurmak ve imha etmek üzere tasarlanmıştır. Patriot füzesi, hedefleri bulmak ve izlemek için pasif ve aktif radar arayıcı teknolojisinin bir kombinasyonunu kullanır ve birkaç yüz kilometreye kadar menzile sahiptir.

Uçaklara olduğu kadar, taktik balistik füzelere karşı da kullanılabilmektedir. Körfez Savaşında Irak’ın elindeki Scud füzelerine karşı pek bir etkisi olmamıştır. Track Via Missile (Füze Güdüm Sistemiyle İzleme) Tam güdümlüdür. Mobil ve sâbit rampadan kullanılabilir. Çok fonksiyonlu AN/MPQ 53 radarı mevcuttur. Amerika, Körfez Savaşında, Türkiye, İsrail ve Suudî Arabistan’daki önemli sanayii merkezlerini, limanları ve diğer stratejik yerler dâhil yerleşim merkezlerini korumak için Patriot ve Hawk füze bataryalarını kullanmıştır. Bu savaşta Patriot, Hawk ve E-3 Awacs sistemleri birbirlerini tamamlayarak bölge savunması görevini yerine getirmişlerdir. Esas itibarıyla hava savunmasının sevk ve idâresini yapan Patriot atış ünitesi, diğer ana parçalardan ayrı olarak görev yapmaktadır. Normal olarak sistem bilgi koordinasyon merkezi aracı tarafından kontrol edilen bir taburda birleştirilmiş altı üniteli gruplar hâlinde kullanılmaktadır.

Patriot füzesinin her biri genel sistem içinde belirli bir rolü yerine getirmek üzere tasarlanmış birkaç farklı çeşidi vardır.

MIM-104A: MIM-104A, 1980'lerde ABD ordusu tarafından kullanılan Patriot füzesinin erken bir versiyonudur. Uçak ve insansız hava araçlarına karşı savunma için tasarlanmıştır.

MIM-104B (PAC-1): Patriot Advanced Capability-1 (PAC-1) olarak da bilinen MIM-104B, 1980'lerde geliştirilen MIM-104A'nın yükseltilmiş bir versiyonudur. MIM-104A'ya kıyasla daha iyi menzil ve isabet oranına sahiptir ve aynı anda birden fazla hedefe angaje olabilmektedir.

MIM-104C (PAC-2): Patriot Advanced Capability-2 (PAC-2) olarak da bilinen MIM-104C, 1990'larda geliştirilen MIM-104B'nin yükseltilmiş bir versiyonudur. Kısa menzilli balistik füzelere karşı gelişmiş performansa sahiptir ve aynı anda birden fazla hedefe angaje olabilir.

MIM-104D (PAC-2/GEM): Patriot Advanced Capability-2/Guided Enhanced Missile (PAC-2/GEM) olarak da bilinen MIM-104D, 1990'ların sonunda geliştirilen MIM-104C'nin geliştirilmiş bir versiyonudur. Kısa menzilli balistik füzelere karşı gelişmiş performansa sahiptir ve aynı anda birden fazla hedefe angaje olabilmektedir.

MIM-104E (PAC-2/GEM+): Patriot Advanced Capability-2/Guided Enhanced Missile Plus (PAC-2/GEM+) olarak da bilinen MIM-104E, 2000'li yıllarda geliştirilen MIM-104D'nin yükseltilmiş bir versiyonudur. Kısa menzilli balistik füzelere karşı gelişmiş performansa sahiptir ve aynı anda birden fazla hedefe angaje olabilmektedir.

MIM-104F (PAC-3): Patriot Advanced Capability-3 (PAC-3) olarak da bilinen MIM-104F, 1990'ların sonunda geliştirilen Patriot füzesinin yükseltilmiş bir versiyonudur. Kısa ve orta menzilli balistik füzelere karşı savunma yapmak üzere tasarlanmıştır ve Patriot'un önceki versiyonlarına kıyasla daha yüksek irtifaya ve daha uzun menzile sahiptir.

PAC-3 MSE: PAC-3 MSE (Missile Segment Enhancement), 2010'larda geliştirilen PAC-3'ün yükseltilmiş bir versiyonudur. Kısa menzilli ve orta menzilli balistik füzelere karşı geliştirilmiş performansa sahiptir ve aynı anda birden fazla hedefe angaje olabilmektedir.

SkyCeptor (PAAC-4): SkyCeptor, ABD Ordusu tarafından kullanılmak üzere Raytheon tarafından geliştirilmekte olan Patriot füzesinin bir çeşididir. Kısa ve orta menzilli balistik füzelere, seyir füzelerine ve insansız hava araçlarına karşı savunma yapmak üzere tasarlanmıştır.

Körfez Savaşı’nda Irak’tan gelebilecek olası tehditlere karşı çevresinde bulunan ülkelere yerleştirilen Patriot’lar, özellikle İsrail ve Suudi Arabistan’da etkin olamamışlardır. Irak’tan gelen SCUD ve Al Hussein füzelerini durdurmakta yetersiz kalan Patriot’ların, Suudi Arabistan’da %80, İsrail’de ise %50 oranında başarılı olabildikleri belirtilmiştir. Bu başarı oranlarının Suudi Arabistan ve İsrail hükûmetleri tarafından sansürlenmek istediği ve gerçek başarı oranının Suudi Arabistan’da %70, İsrail’de ise %40 olduğu belirtilmiştir.

 

Mevcut operatörler:  Almanya

  Yunanistan

  İsrail

  Japonya

 

  Ürdün

JAF üç veya dört Patriot füze bataryaları Almanya'dan satın alındı. Bataryalar operasyonel konuşlandırmada.

  Kuveyt

Ağustos 2010'da ABD Savunma Güvenlik İşbirliği Ajansı Kuveyt'in 209 adet MIM-104E PAC-2 füzesi satın almak için resmen talepte bulunduğunu açıkladı. Ağustos 2012'de Kuveyt dört radar ve 20 fırlatıcı ile birlikte 60 adet MIM-104F PAC-3 füzesi satın aldı.  Fas

  Hollanda

  Katar

Kasım 2012'de ABD'den 246 adet MIM-104E GEM-T ve 786 adet PAC-3 füzesi ve ilgili ekipmanın ihraç edileceği duyurulmuştur. Kasım 2018'de operasyonel ilan edildi.  Romanya ]ilk Patriot karadan havaya füze sistemini 17 Eylül 2020 Perşembe günü teslim aldı. Romanya dünya çapında 14. Patriot müşterisi ve Patriot alan iki eski Varşova Paktı ülkesinden biri.

  Suudi Arabistan

  Güney Kore

  İspanya

  İsveç

  Tayvan

  Birleşik Arap Emirlikleri

Birleşik Arap Emirlikleri 2014 yılında Lockheed Martin ve Raytheon ile PAC-3 sisteminin en son geliştirilmiş halinin yanı sıra Lockheed'in 288 adet PAC-3 füzesi ve 216 adet GEM-T füzesi satın almak ve işletmek üzere bir anlaşma (yaklaşık 4 milyar dolar) yaptı. Anlaşma Birleşik Arap Emirliklerini hava tehditlerine karşı koruyacak ulusal savunma sisteminin geliştirilmesinin bir parçasıdır. Birleşik Arap Emirlikleri Silahlı Kuvvetleri 2019 yılında tahmini 2,728 milyar dolar karşılığında 452 adet Patriot Gelişmiş Yetenek 3 (PAC-3) Füze Segmenti Geliştirilmiş (MSE) ve ilgili ekipman satın almıştır.  ABD ABD Ordusu toplam 1,106 Patriot rampası işletmektedir. 2010 yılında 483 tanesi hizmetteydi.