Işıkçılık / Işık Alevîliği son dönemlerde Alevîler arasında yaygınlaşan, Alevî inanç ve tarihini alternatif bir şekilde algılayan bir hareketi imâ etmek amacıyla kullanılan bir terimdir.
Her ne kadar 1990'lı yılların başlangıcından beri Alevîler arasında alternatif görüşler varolduysa (örneğin Nejat Birdoğan), ciddi ve etkili bir biçimde görüşler 2004 yılında ortaya çıktı. Bu farklı görüş ve yorumlar Erdoğan Çınar'ın Aleviliğin Gizli Tarihi isimli kitabının 2004 yılında yayınlanmasıyla kurumsallaştırılmıştır.
Işık-Alevî hareketi "Alevî" teriminin eski bir Anadolu uygarlığı olan Luvilerden geldiğini, ve Luvi sözcüğünün Hitit dilinde "Işık İnsanları" anlamına geldiğini öne sürmektedir. Buna karşın, geleneksel Alevîlik'te Alevî terimi, Arapça "Ali'ye bağlı" anlamına gelen sözcükten geldiği kabul edilir. Ama "Al" kelimesi ibranicede Tanrı demektir ve Tanrıdan gelen anlamında da kullanılabilir. (Arapça: عَلَوِي). Bazı Osmanlı kaynaklarinda belirli bölgelerde yaşayan bir kısım Alevîler için "Işık Taifesi" denmesi, Işık-Alevîlerine göre, Luvilerin ve Alevîlerin arasındaki bağın ispatıdır.
Işıkçılar kendilerini ezoterikçi olarak görürler ve Alevîliğin de ezoterizmin ta kendisi olduğunu savunurlar. Böylece kendilerini tarihteki bütün ezoterik inançlarla özdeşleştirirler (örneğin Hristiyan ezoterizmi, İslâm ezoterizmi (Bâtınîlik), Musevi ezoterizmi (Kabbala) ve Pagan ezoterizmi gibi kimliklerle).
Işık Alevîleri, Alevîliğin Dünya'nın en eski dini olduğunu ve bu dinin zamanla birçok kılıfa bürünmeye mecbur kaldığını savunurlar. Dünya'nın bu "ilk ve orijinal" dininin, diğer din ve inançlara asıl kaynak olduğunu öne sürerler:
Alevîliğin, on binlerce yıllık geçmişten gelen, bütün inanışları etkilemiş, semavî dinlere başlangıç oluşturmuş asıl kaynak, "Serçeşme", olduğunu bütün gerçekliğiyle ortaya çıkartıyor.
Işık hareketi, Alevîlerin dini törenlerinin Hititler ve hatta Sümerler tarafından bile yapıldığını iddia eder. Işıkcılara göre, Orta Çağ'daki Paulusçuluk ve Bogomilizm gibi Hristiyan mezhepleri de aslında Alevî idi. Bu görüşe dair iyi bir örneği, Sean Martin'in The Cathars: The Most Successful Heresy of the Middle Ages isimli kitabının Türkçeye çevirilmesinde görüyoruz. Kitabın orijinalı "Alevî" sözcüğünü içermediği halde çeviren kişi, kitabın başlığını Ortaçağ'da Avrupa'da Alevî Hareketi - Katharlar olarak çevirmistir.
İlk başta Alevî tarihinin 3.000 yıllık olduğunu savunan Işık hareketi, bu rakamı 12.000 yıla yükseltmiştir. Bunu Ocak 2009'da Berlin şehrinde bir konferansta beyan etmişlerdir.
Geleneksel Alevîlik ile kıyaslandığı zaman Işık hareketinin en çarpıcı farklılıkları, hareketin tarih algılayışında görülmektedir. Işıkçıların itikadlarına göre:
Işıkçı-gelenekçi ayrışması Alevi camiasında derin bir fikir ayrılığına yol açmıştır. Alevîler son yüzyıllarda ilk kez inanç bakımından bu kadar ciddi bir ayrışmaya tanık olmuşlardır.
Bazı geleneksel Aleviler, Işıkçı hareketine şiddetli bir biçimde karşı çıkmıştır. Onlar, Işık Alevilerini yeni bir din icat etmekle ve bazen Alevi birliğini bozmaya çalışan ajanlar olmakla bile suçlamışlardır. Işıkçılar aşırı politik olmakla ve Aleviler tarafından çok okunan Buyruk gibi önemli Alevi kaynaklarından vazgeçmekle de eleştirilmiştir.
Ünlü Alevi tarihçisi Hamza Aksüt de Erdoğan Çınar'ın eserlerini birkaç makalede onu bilerek çarpıtmakla ve komplocu olmakla eleştirmiştir. Aksüt'ün ilk resmî cevabı Çınar'dan uyarı: 'Her flörtün sonu evlilikle bitmez isimli röportaja yönelik gelmiştir. Diğer bir araştırmacı Ünsal Öztürk de Erdoğan Çınar'ı eleştirmiştir. 2010 yılında Hamza Aksüt, Hasan Harmancı ve Ünsal Öztürk'le beraber Alevi Tarih Yazımında Skandal - Erdoğan Çınar Örneği isimli kitabı çıkarmıştır. Bu kitap Erdoğan Çınar'ın öne sürdüğü iddiaları ele alan bir incelemedir.
Bazı gelenekçiler tepki olarak Hasan Kılavuz gibi Işıkçı düşünceyi benimsemiş dedelerin yol düşkünü ilan edilmesini bile talep etmiştir.
Son zamanlarda birçok yeni blog ve websitesi (örnegin aleviyolu.org), Işıkçı hareketine bir tepki olarak ortaya çıkmıştır. Bunların bazıları rakip kurum olarak görülen Cem Vakfı tarafından kurulmuştur.
Işık hareketi önemli ve güçlü Alevi kurumları arasında çok etkili olmayı başarmıştır. Örneğin Avrupa Alevi Birlikleri Konfederasyonu (AABK), 2006 yılında geleneksel Alevilik anlayışını Işık-Alevi düşüncesine uygun bir anlayışla değiştirmiştir.
Bugün AABK'ya ait YOL TV isimli bir televizyon kanalı da bulunmaktadır. Son zamanlarda Türkiye'de bulunan bazi Alevi kurumları da Alevilik anlayışlarını değiştirmiştir.
Her ne kadar çoğu dedeler hâlâ geleneksel Alevilik anlayışını benimsiyorsa da bazıları zamanla Işıkçı hareketinin Alevilik anlayışını kabul etmiştir. Gayri geleneksel görüşlere sahip olduklarını bildiren ilk dedeler arasında 1995 yılında Alevilik Bir Sır Değildir isimli kitabı yayınlanan Ali Haydar Cilasun ve 2003 yılında Hasan Kılavuz yer almaktadır. Hasan Kılavuz, bugün Avrupa Alevi Birlikleri Konfederasyonu'nda ve buna bağlı televizyon kanalı YOL TV'de önemli bir kişiliktir.
Işık Aleviliğinin temel kaynakları Erdoğan Çınar'ın yazmış olduğu eserlerden oluşmaktadır:
Erdoğan Çınar başka yazarlardan da destek görmüştür:
This article uses material from the Wikipedia Türkçe article Işıkçılık, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Aksi belirtilmedikçe içeriğin kullanımı CC BY-SA 4.0 lisansı kapsamında uygundur. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Türkçe (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.
