Davud: İsrail ve Yehuda kralı

İşboşet'in yerine gelir ve tahtı kendisinden sonra oğlu Süleyman'a bırakır.

Davud
Arp çalan Kral Davud, Gerard van Honthorst, 1622
İsrail kralı
Hüküm süresi	MÖ 1010–970 arası
Önce gelen	İşboşet
Sonra gelen	Süleyman
Eş(ler)i	8 eş
Çocuk(lar)ı	18'den fazla çocuk
Babası	Yesse
Annesi	Nitzevet bat Adael

Tanak'ta yansıtılan Davud'un karakteri ve yaptıkları, onu Yahudi geleneğinin en önemli şahsiyetlerinden ve İsrail halkının en büyüklerinden biri yaptı. Kabala'da Davut, tarih boyunca dünyadaki Shekhinah'nın dayandığı arabanın dört ayağından biridir (diğer üçü Yahudilerin diğer ataları Avraham, İshak ve Yakov'dur). Samuel Kitapları'nda Davud, önce bir müzisyen, daha sonra düşman şampiyonu Câlût'u öldürerek şöhret kazanan genç bir savaşçı olarak tanımlanmaktadır.

Samuel Kitapları'nda yer alan Davut'un İncil'deki öyküsünde, Davut genç bir çoban ve müzisyen olarak başlar ve dev Golyat'ı yenerek ün kazanır. Kral Saul'un gözdesi olur ancak Saul Davut'un tahtını istediğine inandığı için saklanmak zorunda kalır. Saul ve oğlu Yonatan öldükten sonra Davut İsrail'in kralı olur. Yeruşalim'i ele geçirir, başkent yapar ve Ahit Sandığı'nı oraya getirir. Davut ayrıca Bathsheba'yla bir ilişki yaşar ve kocası Uriya'nın ölümüne neden olur. Oğlu Avşalom onu devirmeye çalışır ama başaramaz. Davut Tanrı için bir tapınak inşa etmek ister ama yönetimindeki şiddet nedeniyle buna izin verilmez. 70 yaşında ölür ve oğlu Süleyman'ı halefi olarak seçer.

Yahudi geleneğinde Davut ideal bir kral ve gelecekteki İbrani Mesih'in atası olarak görülür. Birçok mezmur ona atfedilir. Davut'un hikâyesine Yeni Ahit'te de atıfta bulunulur ve İsa'nın Davut'un soyundan geldiği söylenir. Kuran'da ve hadislerde Davut, bir İsrail kralı ve Allah'ın bir peygamberi olarak kabul edilir. Davut'un hayatı tarih boyunca sanat ve edebiyatta çeşitli yorumlara ilham kaynağı olmuştur.

Edebi analiz

Kutsal Kitap literatürü ve arkeolojik buluntular Davut'un hayatını doğrulayan tek kaynaklardır. Bazı bilim insanları bunun büyük olasılıkla M.Ö. 11. ve 10. yüzyıllardaki çağdaş kayıtlardan derlendiği, ancak derleme tarihini kesin olarak belirlemek için net bir tarihsel temel olmadığı sonucuna varmışlardır. Diğer araştırmacılar Samuel Kitapları'nın büyük ölçüde MÖ 7. yüzyılın sonunda Kral Yoşiya zamanında yazıldığına, Babil sürgünü sırasında (MÖ 6. yüzyıl) genişletildiğine ve yaklaşık MÖ 550'de büyük ölçüde tamamlandığına inanmaktadır. Eski Ahit uzmanı Graeme Auld o tarihten sonra bile daha fazla düzenleme yapıldığını iddia eder - 1. Samuel 9'da Saul'un hizmetkârının Samuel'e sunduğu gümüş çeyrek şekel "hikâyenin tarihini neredeyse kesinlikle Pers ya da Helenistik döneme sabitler" çünkü çeyrek şekelin Hasmonean döneminde var olduğu bilinmektedir. Samuel'in yazarları ve editörleri, Davut'un tarihi için "Davut'un yükseliş tarihi" ve "veraset anlatısı" da dahil olmak üzere daha önceki birçok kaynaktan yararlanmışlardır. Hikâyeyi farklı bir bakış açısıyla anlatan Chronicles Kitabı, muhtemelen MÖ 350-300 döneminde yazılmıştır ve kaynak olarak Samuel ve Krallar'ı kullanır.

 

İncil'deki kanıtlar Davut'un Yahuda'sının tam teşekküllü bir monarşiden daha az bir şey olduğunu gösterir: ona "kral" anlamına gelen "melek" yerine genellikle "prens" veya "şef" anlamına gelen "negid" der; İncil'deki Davut bir krallığın ihtiyaç duyduğu karmaşık bürokrasinin hiçbirini kurmaz (ordusu bile gönüllülerden oluşur) ve takipçileri büyük ölçüde kendisiyle ve Hebron çevresindeki küçük ev bölgesinden akrabadır.

Bazı akademisyenler Davut hikâyesini Kral Arthur efsanesine veya Homer destanlarına benzer bir kahramanlık hikâyesi olarak görmektedir, diğerleri ise bu tür karşılaştırmaların şüpheli olduğunu düşünür. Diğer Yakın Doğu edebiyatlarıyla karşılaştırılan bir tema, Davut ve Yonatan arasındaki ilişkinin homoerotik doğasıdır. Jashar Kitabı'ndan bir pasajda (Samuel 2'de alıntılanmıştır) Davut, Yonatan'ın sevgisinin kendisine bir kadınınkinden daha tatlı geldiğini ifade eder. Bu, Akhilleus'un Patroklos'u bir kıza benzetmesi ya da Gılgamış'ın Enkidu'ya "bir kadın gibi" aşık olması gibi diğer hikâyelerdeki örneklere benzetilmiştir. Diğerleri ise Davut'un hikâyesinin siyasi bir özür olduğunu, çağdaş suçlamalara, cinayetlere ve kral katilliğine karıştığına dair suçlamalara bir cevap olduğunu savunur. Samuel ve Tarihler'in yazarları ve editörleri tarihi kaydetmeyi değil, Davut'un hükümdarlığını kaçınılmaz ve arzu edilir olarak tanıtmayı amaçlamışlardır ve bu nedenle Davut hakkında somut ve tartışmasız çok az şey vardır.

Farklı akademisyenler Davut'un tarihsel figürü hakkında çeşitli bakış açıları sunmuşlardır. Örneğin, Baruch Halpern Davut'u acımasız bir tiran, bir katil ve Gath'ın Filist kralı Achish'in ömür boyu vassalı olarak resmetmiştir; Steven McKenzie, Davut'un zengin bir aileden geldiğini, "hırslı ve acımasız" olduğunu ve kendi oğulları da dahil olmak üzere muhaliflerini öldüren bir tiran olduğunu savunmaktadır. Joel S. Baden onu "hırslı, acımasız, cinayet, hırsızlık, rüşvet, seks, aldatma ve ihanet de dahil olmak üzere her türlü yolu kullanarak güç elde eden etten kemikten bir adam" olarak tanımlamıştır. William G. Dever onu "seri katil" olarak tanımlamıştır.

Jacob L. Wright'a göre, Davut hakkındaki Golyat'la karşılaşması, Bathsheba ile ilişkisi ve Birleşik İsrail Krallığı'nı yönetmesi gibi popüler efsanelerin çoğu muhtemelen ondan çok sonra, özellikle de geç Pers ve Helenistik dönemlerde yaşayan nesiller tarafından yaratılmıştır.

İshak Kalimi M.Ö. onuncu yüzyıl hakkında şöyle yazmıştır: "Kral Süleyman ve dönemi hakkında söylenebilecek hemen her şey kaçınılmaz olarak Kutsal Kitap metinlerine dayanmaktadır. Bununla birlikte, burada da belirli bir İncil pasajının M.Ö. onuncu yüzyıldaki gerçek tarihsel durumu yansıttığına dair, şu ya da bu ölçüde akla yatkın olduğunu tartışmanın ötesinde, her zaman kesin bir kanıt sunulamaz."

Arkeolojik buluntular

 

1993 yılında, Şam kralı Hazael tarafından M.Ö. 9. yüzyılın sonlarında veya 8. yüzyılın başlarında dikilen Tel Dan Steli adı verilen yazılı bir taş bulunmuştur. Stel, kralın iki düşman krala karşı kazandığı zaferin anısına dikilmiştir ve eski bir yazıyla "Davut'un Evi" ibaresini içermektedir. Çoğu bilim adamı bu ifadeyi, soyu Davut adlı bir kurucuya dayanan Yahuda Krallığı'nın bir hanedanına atıfta bulunduğu şeklinde yorumlamaktadır.

Mesha Steli adı verilen ve 9. yüzyıldan kalma bir başka eserde de 31. satırın sonunda "Davut Hanedanı "ndan bahsedildiği görülmektedir. Ancak bazı uzmanlar bu yorumu Tel Dan yazıtındaki referanstan daha az kesin bulmaktadır. 2019 yılında bir grup akademisyen Mesha Steli ile ilgili farklı bir görüş öne sürmüştür. Steldeki hükümdar adının "bet" harfiyle başladığına ve bunun da "Davut Hanedanı" okumasını dışlayacağına inanıyorlardı. Bunun yerine, söz konusu kralın İbranice İncil'den bilinen bir figür ve Moab hükümdarı olan Kral Balak olabileceğini öne sürdüler. Buna cevaben, başka bir uzman stelin yüksek çözünürlüklü fotoğraflarını kullandı ve 31. Satırın gerçekten de "Davut Evi" ifadesini içerdiğine dair önceki yorumu yeniden doğruladı. Bazı akademisyenler bu yazıtlardaki "Davut Hanedanı" okumasına karşı çıksa da, birçoğu hala bu yazıtların Yahuda Krallığı'ndaki bir Davut hanedanına atıfta bulunmasının muhtemel olduğunu düşünmektedir.

Bu iki stelin yanı sıra, Kutsal Kitap uzmanı ve Mısırbilimci Kenneth Kitchen, Davut'un adının İncil'de genellikle Shishak ile özdeşleştirilen Firavun Shoshenq'in bir kabartmasında da geçtiğini öne sürmektedir. Kabartma, Shoshenq'in MÖ 925'te Filistin'deki yerlere baskın düzenlediğini iddia eder ve Kitchen bir yeri "Davut Tepeleri" olarak yorumlar; burası Güney Yahuda ve Negev'de, İncil'de Davut'un Saul'dan sığındığı yerdir. Kabartma hasar görmüştür ve yorumu belirsizdir.

Arkeolojik analiz

Söz konusu kanıtlar hakkında John Haralson Hayes ve James Maxwell Miller 2006 yılında şunları yazmıştır "Eğer bir kişi Kutsal Kitap'taki profil tarafından önceden ikna edilmemişse, o zaman arkeolojik kanıtların kendisinde M.Ö. onuncu yüzyılda Filistin'de çok önemli şeylerin olup bittiğini ve kesinlikle Kudüs'ün büyük bir siyasi ve kültürel merkez olduğunu gösteren hiçbir şey yoktur. " Bu, Amélie Kuhrt'un 1995'te vardığı sonucu yinelemektedir: "Birleşik monarşi dönemine ait kraliyet yazıtları yoktur (aslında çok az yazılı materyal vardır) ve ne Davut'a ne de Süleyman'a dair tek bir çağdaş referans yoktur" diyen Kuhrt, "buna karşın, onuncu yüzyılla ilişkili olduğu düşünülen çeşitli yerleşimlerdeki önemli gelişme ve büyümeye dair kanıtlar ortaya konmalıdır" diye belirtmiştir. "

2007 yılında Israel Finkelstein ve Neil Asher Silberman, arkeolojik kanıtların Yahuda'da seyrek yerleşim olduğunu ve Kudüs'ün küçük bir köyden öteye geçmediğini gösterdiğini belirtmiştir. Kanıtlar, Davut'un bir devlet ya da krallık olarak tanımlanamayacak bir bölgede sadece bir şef olarak hüküm sürdüğünü, daha çok kuzeydeki daha eski ve daha güçlü İsrail Krallığı tarafından çok daha küçük ve her zaman gölgede bırakılan bir şeflik olarak tanımlanabileceğini göstermiştir. İsrail ve Yahuda'nın o dönemde tektanrıcı olmadıklarını ve daha sonraki yedinci yüzyıl redaktörlerinin çağdaş ihtiyaçlara hizmet etmek için geçmişteki birleşik, tektanrıcı bir monarşinin altın çağını tasvir etmeye çalıştıklarını öne sürmüşlerdir. Davut'un askeri seferlerine ilişkin arkeolojik kanıtların eksikliğine ve M.Ö. 9. yüzyılda İsrail'in başkenti olan daha gelişmiş ve kentleşmiş Samiriye'ye kıyasla Yahuda'nın başkenti Kudüs'ün görece az gelişmişliğine dikkat çekmişlerdir.

2014 yılında Amihai Mazar MÖ 10. yüzyıldaki Birleşik Monarşi'nin "gelişme halindeki bir devlet" olarak tanımlanabileceğini yazmıştır. Davut'u Firavun Akhenaten zamanında yaşayan Kaanili bir savaş lordu olan Labaya ile karşılaştırmıştır. Mazar, Davut'un MÖ 11. yüzyılda İsrail'de hüküm sürdüğüne inanmakla birlikte, İncil metninin çoğunun "edebi-efsanevi nitelikte" olduğunu savunmaktadır. William G. Dever'e göre, Saul, Davut ve Süleyman'ın hükümdarlıkları oldukça iyi kanıtlanmıştır, ancak "bugün çoğu arkeolog Birleşik Monarşi'nin bir tür dağlık bölge şefliğinden fazlası olmadığını savunmaktadır".

Lester L. Grabbe 2017'de şöyle yazmıştır: "Asıl soru, Demir IIA'da Kudüs'ün ne tür bir yerleşim yeri olduğudur: küçük bir yerleşim yeri, belki büyük bir köy ya da muhtemelen bir kale ama bir şehir değil miydi, yoksa gelişen ya da en azından gelişmekte olan bir devletin başkenti miydi? Değerlendirmeler önemli ölçüde farklılık göstermektedir..." Isaac Kalimi 2018 yılında şunları yazmıştır: "Kutsal Kitap dışı hiçbir çağdaş kaynak MÖ onuncu yüzyılda İsrail ve Yahuda'daki siyasi duruma dair herhangi bir açıklama sunmamaktadır ve gördüğümüz gibi, arkeolojik kalıntıların kendisi de olaylara dair kesin bir kanıt sunamamaktadır."

Davut dönemi Kudüs'ünün bir köy olduğu görüşüne Eilat Mazar'ın 2005 yılında Büyük Taş Yapı ve Basamaklı Taş Yapı'da yaptığı kazılarla karşı çıkılmıştır. Eilat Mazar, bu iki yapının mimari olarak tek bir birim olarak bağlantılı olabileceğini ve Kral Davut zamanına kadar uzandığını öne sürmüştür. Mazar bu tarihlendirmeyi, aralarında çanak çömlek, Fenike tarzı iki fildişi kakma, siyah-kırmızı bir testi ve 10. yüzyıla ait olduğu tahmin edilen radyokarbon tarihli bir kemiğin de bulunduğu bir dizi eserle desteklemektedir. Amihai Mazar, Avraham Faust, Nadav Na'aman ve William G. Dever M.Ö. 10. yüzyıl tarihlendirmesini savunmuş ve buna karşı yapılan itirazlara yanıt vermişlerdir. 2010 yılında arkeolog Eilat Mazar, M.Ö. onuncu yüzyıla ait olduğuna inandığı Davut Şehri çevresindeki antik şehir surlarının bir kısmının keşfedildiğini duyurmuştur. Mazar'a göre bu, 10. yüzyılda organize bir devletin var olduğunu kanıtlamaktadır 2006 yılında Kenneth Kitchen benzer bir sonuca vararak "onuncu yüzyıl Kenan fiziksel arkeolojisinin, arazisinde birleşik bir devletin eski varlığıyla tutarlı olduğunu" savunmuştur.

Aralarında Israel Finkelstein, Lily Singer-Avitz, Ze'ev Herzog ve David Ussishkin'in de bulunduğu birçok bilim adamı, Kral Davut'un Kudüs'teki sarayının varlığına ilişkin sonuçlara katılmamaktadır. Finkelstein, bu yapıların M.Ö. 10. yüzyıla tarihlenmesine birkaç nedene dayanarak itiraz etmektedir. İlk olarak, daha sonraki yapıların alttaki katmanlara derinlemesine nüfuz ettiği ve tüm alanın 20. yüzyılın başlarında kazılarak doldurulduğu tespit edilmiştir. Ayrıca, daha erken tabakaların altında daha sonraki dönemlere ait çanak çömlekler bulunmuş, bu da E. Mazar tarafından toplanan bulguların doğruluğu konusunda şüphelere yol açmıştır.

Aren Maeir 2010 yılında benzer bir bakış açısını dile getirmiş ve bu yapıların M.Ö. 10. yüzyıla ait olduğu iddiasını destekleyecek sağlam bir kanıt olmadığını belirtmiştir. O dönemde güçlü, merkezi bir krallığın varlığının belirsizliğini koruduğuna inanmaktadır.

Öte yandan, arkeologlar Yosef Garfinkel ve Saar Ganor tarafından Khirbet Qeiyafa'da yapılan kazılar, M.Ö. 10. yüzyıla tarihlenen kentleşmiş bir yerleşimi ortaya çıkarmış ve kentleşmiş bir krallığın varlığını desteklemiştir. İsrail Eski Eserler Kurumu, Khirbet Qeiyafa'daki bulguların M.Ö. on birinci yüzyılın sonlarında Yahuda'da kentsel bir toplumun varlığını açıkça gösterdiğini belirtti. Bu durum, Yahuda Krallığı'nın daha sonra, M.Ö. sekizinci yüzyılın sonlarında, hatta farklı bir zamanda geliştiğine dair önceki inanca meydan okumaktadır.

Ancak aralarında Tel Aviv Üniversitesi'nden Israel Finkelstein ve Alexander Fantalkin'in de bulunduğu bazı akademisyenler bu sonuçlara ulaşmak için kullanılan teknikleri ve yorumları eleştirmiştir. Bunun yerine, Khirbet Qeiyafa'nın kuzey İsrail yönetiminin bir parçası olarak tanımlanması gerektiğini öne sürerek, Yahuda Krallığı ile bağlantısı konusunda şüphe uyandırmaktadırlar.

2018 yılında akademisyenler Avraham Faust ve Yair Sapir, Kudüs'ten yaklaşık otuz mil uzaklıkta bulunan ve aslen bir Kenan yerleşimi olan Tel Eton adlı antik bir bölgeye ilişkin ilgi çekici bir fikir ortaya attı. Elde ettikleri bulgulara göre, bu yerleşim yeri M.Ö. 11. yüzyılın sonlarında ya da 10. yüzyılın başlarında dikkate değer bir dönüşüm geçirmiştir. Bir Yehuda topluluğu tarafından barışçıl bir şekilde asimile edilmiş ve basit bir köyden merkezi bir kasabaya dönüşmüştür.

Bu dönüşümün önemli bir yönü, hassas uyumuyla bilinen bir kesme taş türü olan kesme blokların inşaatta kullanılmasıydı. Faust ve Sapir, Tel Eton'daki kesme taş blokların varlığının, bölgenin genellikle Kral Davut'la ilişkilendirilen merkezi bir krallık tarafından yönetildiği tarihsel bir dönemi öne süren Birleşik Monarşi teorisine destek sağladığını savunmuştur.

Bu blokların keşfinden önce, Yahuda merkezli güçlü bir krallık fikrine karşı çıkan argümanlardan biri, M.Ö. 8. yüzyıldan önce bölgede kamusal inşaat ve devlet aygıtlarına dair kanıt bulunmamasıydı. Kesme taş yapıların yokluğu sık sık böyle bir krallığın akla yatkınlığına karşı bir kanıt olarak gösterilmiştir. Ancak Tel Eton'da kesme taş blokların tespit edilmesi bu düşünceye meydan okumakta ve Birleşik Monarşi'nin tarihsel olarak var olma ihtimaline ağırlık kazandırmaktadır.

• Abşalom
• Süleyman
• İsrail Krallığı
• Yehuda Krallığı
• Amnon