Amerikan Devletleri Örgütü: Amerika kıtasındaki devletlerin uluslararası örgütü

Amerikan Devletleri Örgütü
Organization of American States

Üyeleri Amerika kıtasında toprağı bulunan 35 bağımsız ülkedir.

OAS Sözleşmesi 30 Nisan 1948'de Kolombiya'nın başkenti Bogota'da toplanan IX. Panamerikan Konferansı'nda imzalandı. Örgütün amaçları Batı Yarıküresi'nde barış ve güvenliği güçlendirmek, üye devletler arasındaki anlaşmazlıkları barışçıl yollardan çözmeye çalışmak, ayrıca ekonomik, toplumsal ve kültürel konularda işbirliğini özendirmektir. Örgütün tutumu büyük ölçüde antikomünisttir. Ancak örgüt kurulduğu andan başlayarak ABD'nin etkisi altına girdi.

Örgütün en önemli organı yılda bir kez toplanan Genel Kurul'dur. Bundan sonra, üye devletlerin birbirine karşı bir saldırıda ya da saldırgan sayılabilecek bir eylemde bulunmaları durumunda yürütme organı işlevini gören Dışişleri Bakanları Danışma Kurulu gelir. Üçüncü bir organ ise sürekli görev başında olan ve bütün üye devletlerin birer elçisinden oluşan Daimi Kurul'dur. Bu organ OAS'ın yürütme komitesi işlevini görür. Bunların dışında, teknik sorunlarla ilgilenen uzmanlık komiteleri vardır. Örgütün Genel Sekreterliği Washington'dadır.

OAS'ın kurulmasının temelinde, Batı Yarıküresi ülkelerinin ABD'nin Monroe Doktrini'nde yer alan (özellikle de Amerika kıtasındaki bir ülkeye karşı girişilecek bir saldırının, kıtadaki bütün ülkelere yapılmış bir saldırı olarak kabul edileceği ilkesini) benimsemesi bulunuyordu. Örgüt, ABD'nin kendini savunmak için derhal eyleme geçme hakkını kısıtlamaksızın, öbür ülkeler için de yükümlülükler yaratarak Monroe Doktrini'ni kıtasallaştırmaya çalıştı.

OAS'ın bölgesel güvenliğe ilişkin önemli kararları arasında, 1962'de Sovyet füzeleri taşıyan gemiler nedeniyle Küba'ya konan ablukada Başkan John F. Kennedy'nin ve 1965'te ABD'nin Dominik Cumhuriyeti'ne müdahalesinin desteklenmesi sayılabilir. Ekonomik ve toplumsal alanda elde edilen en önemli sonuç, İlerleme İçin İttifak'ın kurulmasını sağlayan, 1961 tarihli Punta del Este Sözleşmesi'nin OAS tarafından benimsenmesidir. 1979'da Kosta Rika'nın San Jose kentinde de Amerika Kıtası İnsan Hakları Mahkemesi kurulmuştur.

 

Amerika kıtası üzerinde bulunan 35 bağımsız devletin hepsi OAS üyesidir.

5 Mayıs 1948'de uluslararası örgütün kuruluşunda yer alan kurucu 21 üye;

OAS sonraki yıllarda özellikle Karayipler'de bağımsızlıklarını kazanan yeni ülkelerinin katılımıyla genişledi;

•   Barbados (1967)
•   Trinidad ve Tobago (1967)
•   Jamaika (1969)
•   Grenada (1975)
•   Surinam (1977)
•   Dominika (1979)
•   Saint Lucia (1979)
•   Antigua ve Barbuda (1981)
•   Saint Vincent ve Grenadinler (1981)
•   Bahamalar (1982)
•   Saint Kitts ve Nevis (1984)
•   Kanada (1990)
•   Belize (1991)
•   Guyana (1991)
• Küba'nın statüsü; 1962'de, Küba hükûmetinin Marksist-Leninist bir modele yönelme kararının diğer üyeler tarafından benimsenemeyeceği ve sosyalist bir ülkenin örgütün ilkeleri ve hedefleriyle uyuşmayacağı gerekçesiyle bu ülkenin OAS üyeliği donduruldu. Küba teknik olarak OAS üyesi olmasına rağmen toplantılara katılmamaktadır.
• Kanada ve OAS; Kanada 1931'de dışişlerinde bağımsızlığını kazanmasına ve ABD'yle olan yakın ilişkilerine rağmen uzun yıllar Amerikan Devletleri Örgütü'nden uzak durmuştur. 1972'de daimi gözlemci ve 1990'da da tam üye olmuştur. Örgüte geç üye olmasına rağmen OAS içinde çok etkili durumdadır.
• Gözlemciler: OAS'ta Avrupa Birliği dahil 61 ülke ve uluslararası örgüt daimi gözlemci statüsündedir.

Notlar

• Honduras : 2009-2011 yılları arasında üyeliği askıya alındı.
• Küba : 1962–2009 yılları arasında üyeliği askıya alındı.

 

• Kırkikinci olağan kurul: Cochabamba, Bolivya, Haziran 2012
• Kırkbirinci olağan kurul: San Salvador, El Salvador, Haziran 2011.
• Kırkıncı olağan kurul: Lima, Peru, Haziran 2010.
• Otuzdokuzuncu olağan kurul: San Pedro Sula, Honduras, Haziran 2009.
• Otuzsekizinci olağan kurul: Medellín, Kolombiya, Haziran 2008.
• Otuzyedinci olağan kurul: Panama City, Panama, Haziran 2007.
• Otuzaltıncı olağan kurul: Santo Domingo, Dominik Cumhuriyeti, Haziran 2006.
• Otuzbeşinci olağan kurul: Fort Lauderdale, Florida, Amerika Birleşik Devletleri, Haziran 2005.
• Otuzdördüncü olağan kurul: Quito, Ekvador, Haziran 2004.
• Otuzüçüncü olağan kurul: Santiago, Şili, Haziran 2003.
• Otuzikinci olağan kurul: Bridgetown, Barbados, Haziran 2002.
• Otuzbirinci olağan kurul: San José, Kosta Rika, Haziran 2001.
• Otuzuncu olağan kurul: Windsor, Kanada, Haziran 2000.
• Yirmidokuzuncu olağan kurul: Guatemala City, Guatemala, Haziran 1999.
• Yirmisekizinci olağan kurul: Caracas, Venezuela, Haziran 1998.
• Yirmiyedinci olağan kurul: Lima, Peru, Haziran 1997.
• Yirmialtıncı olağan kurul: Panama City, Panama, Haziran 1996.
• Yirmibeşinci olağan kurul: Montrouis, Haiti, Haziran 1995.
• Yirmidördüncü olağan kurul: Belém do Pará, Brezilya, Haziran 1994.
• Yirmiüçüncü olağan kurul: Managua, Nikaragua, Haziran 1993.
• Yirmiikinci olağan kurul: Nassau, Bahamalar, Mayıs 1992.
• Yirmibirinci olağan kurul: Santiago, Şili, Haziran 1991.
• Yirminci olağan kurul: Asunción, Paraguay, Haziran 1990.
• Ondokuzuncu olağan kurul: Washington, D.C., Amerika Birleşik Devletleri, Kasım 1989.
• Onsekizinci olağan kurul: San Salvador, El Salvador, Kasım 1988.
• Onyedinci olağan kurul: Washington, D.C., Amerika Birleşik Devletleri, Kasım 1987.
• Onaltıncı olağan kurul: Guatemala City, Guatemala, Kasım 1986.
• Onbeşinci olağan kurul: Cartagena de Indias, Colombia, Aralık 1985.
• Ondördüncü olağan kurul: Brasília, Brezilya, Kasım 1984.
• Onüçüncü olağan kurul: Washington, D.C., Amerika Birleşik Devletleri, Kasım 1983.
• Onikinci olağan kurul: Washington, D.C., Amerika Birleşik Devletleri, Kasım 1982.
• Onbirinci olağan kurul: Castries, Saint Lucia, Aralık 1981.
• Onuncu olağan kurul: Washington, D.C., Amerika Birleşik Devletleri, Kasım 1980.
• Dokuzuncu olağan kurul: La Paz, Bolivya, Ekim 1979.
• Sekizinci olağan kurul: Washington, D.C., Amerika Birleşik Devletleri, Haziran/Temmuz 1978.
• Yedinci olağan kurul: St. George's, Grenada, Haziran 1977.
• Altıncı olağan kurul: Santiago, Şili, Haziran 1976.
• Beşinci olağan kurul: Washington, D.C., Amerika Birleşik Devletleri, Mayıs 1975.
• Dördüncü olağan kurul: Atlanta, Amerika Birleşik Devletleri, Nisan/Mayıs 1974.
• Üçüncü olağan kurul: Washington, D.C., Amerika Birleşik Devletleri, Nisan 1973.
• İkinci olağan kurul: Washington, D.C., Amerika Birleşik Devletleri, Nisan 1972.
• İlk olağan kurul: San José, Kosta Rika, Nisan 1971.

• Amerikalılar Arası Kalkınma Bankası
• Güney Amerika Uluslar Birliği
• Karayip Ortak Pazarı
• Latin Amerika ve Karayip Devletleri Topluluğu