Abdullah Çatlı (1 Haziran 1956, Nevşehir - 3 Kasım 1996; Susurluk, Balıkesir), Türk organize suç örgütü lideri, mafya lideri, derin devlet ajanı ve kontrgerilla mensubu.
Abdullah Çatlı | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 1 Haziran 1956 Nevşehir, Türkiye |
| Ölüm | 3 Kasım 1996 (40 yaşında) Susurluk, Balıkesir, Türkiye |
| Ölüm sebebi | Susurluk Kazası |
| Defin yeri | Kaldırım Mezarlığı, Nevşehir, Türkiye |
| Milliyet | Türk |
| Diğer ad(lar)ı | Mehmet Özbay Mehmet Saral Hasan Kurtoğlu Hasan Dağaslan Şahin Ekli |
| Vatandaşlık |  Türkiye |
| Etkin yıllar | 1977- 1996 |
| Tanınma nedeni | Derin devlet ajanı, mafya lideri, kontrgerilla mensubu |
| Evlilik | Meral Çatlı (1974-1996) |
| Partner(ler) | Gonca Us |
| Çocuk(lar) | Selcen Çatlı Gökçen Çatlı |
| Ebeveyn(ler) | Ahmet Çatlı (babası) Remziye Çatlı (annesi) |
| Aile | Zeki Çatlı (kardeş) |
Türkiye'de çeşitli cinayetlerden yargılandı. 12 Eylül Darbesi'nden sonra yurt dışına kaçtı, uyuşturucu kaçakçılığı nedeniyle yargılandı. Kaldığı hapishaneden kaçtı. 1996'da Susurluk Kazası'nda öldü.
1977'de Ülkü Ocakları Ankara İl Başkanlığına, 25 Mayıs 1978'de de Ülkücü Gençlik Derneği Genel Başkan Yardımcılığına seçildi.
1977'de Ankara Emniyet Müdürlüğünce 6136 Sayılı Kanuna muhalefet, polise ateş etmek ve suç aleti tabancayı saklamak suçundan hakkında işlem yapıldı.
11 Temmuz 1978'de Ankara'da Hacettepe Üniversitesi öğretim üyelerinden Doç. Dr. Bedrettin Cömert'in öldürülmesi olayının faili olarak Ankara 5. Sulh Ceza Mahkemesince hakkında gıyabi tevkif kararı verildi. 23 Ağustos 1978'de Sakarya ilinde yakalandı ve gözaltına alındı.
Abdullah Çatlı'nın, 9 Ekim 1978'de de Ankara ili Bahçelievler semtindeki 7 TİP'linin öldürülmesi olayının planlayıcısı ve baş sorumlusu olduğu iddialarına ilişkin tutuklama kararı olayın üzerinden 4 yıl, 4 ay geçmesinden sonra gerçekleştirilebildi. Bahçelievler Katliamında suç ortakları ile birlikte Ankara'da 7 kişiyi öldürmek, yasadışı örgüt kurmak, patlayıcı madde atmak ve 6136 sayılı kanuna muhalefet suçlarından Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı tarafından tutuklama ve uluslararası seviyede aranması için Kırmızı Bülten çıkarma kararları 1982'de alındı.
1980 Ekim ayında Mehmet Ali Ağca'ya ve kendisine Hasan Dağaslan isimli sahte pasaport düzenlemekten Konya İkinci Ordu ve Sıkıyönetim Komutanlığı Askerî Savcılığınca arama kararı alındı. 1995'te de Edirne Emniyet Müdürlüğünce Ağca'nın yurt dışına çıkarılmasına yardımcı olmaktan yakalama kararı alındı.
1982'de Adalet Bakanı'nın diplomatik kanallardan İsviçre makamlarına ilettiği "halkı, hükümet aleyhine silah kullanarak mukateleye teşvik ve 7 kişiyi öldürmek" suçlamalarını içeren iade talebi İsviçre makamları tarafından kendi mevzuatlarına uygun bulunmayarak reddedildi. Adana Emniyet Müdürü Cevat Yurdakul'un öldürülmesi olayında adı geçen 1981'de açılan MHP davasının 2 numaralı sanığı Abdurrahman Kıpçak yakalandığında Abdullah Çatlı bağlantısı tespit edildi. Abdullah Çatlı da Cevat Yurdakul cinayeti ile alakalı olarak arandığı sırada, İsviçre'de tutuklandı. Ancak İsviçre makamlarının ilgili belgelerin ellerine ulaşmaması nedeni ile serbest bırakıldı. CHP İl Başkanı Zeki Tekiner cinayetinin müebbet hapse mahkûm edilen hükümlülerinden Uğur Coşkun suikast öncesi yapılan keşifte Çatlı'nın arabasını kullandıklarını söyledi.
Çatlı, 12 Eylül Darbesi'ni izleyen aylarda yurt dışına çıktı. Bulgaristan ve Viyana'da bir süre kaldı. 22 Şubat 1982'de, İsviçre'de Mehmet Özbay adına düzenlenmiş pasaport ile yakalandı, ancak serbest bırakıldı. Türkiye'ye iadesi talebimizin suçun siyasi nitelikli adledilmesi sebebiyle kabul edilmedi.
Eylül 1982'de İtalya'daki Gladio örgütünün mensuplarından Stefano Delle Chiaie ile Latin Amerika'da görüştü.
22 Ekim 1983'te Paris'te Millî İstihbarat Teşkilatı ile ilişkiye geçtiği ve ASALA'ya karşı 5 eylemde kullanıldığı MİT resmî belgelerinde yer aldı.[kaynak belirtilmeli] İstihbaratçı Korkut Eken de Abdullah Çatlı'nın 1980'li yılların başlarında MİT ile ilişkisi olduğu ifade etmiştir. 2019'da Emekli MİT mensubu Mehmet Eymür bir gazete röportajında şunları söyledi: "[Abdullah] Çatlı ve ekibi Avrupa’da uyuşturucu işi yapıyordu. PKK ile işleri vardı. Ben muhaliftim onların kullanılmasına. (…) Onlar (o dönem MİT İstanbul Bölge Başkanı) Nuri Gündeş’e bağlı olarak çalıştılar. Bir Ermeni anıtına bomba koydular, bir de bir arabanın altına bir şeyler koydular. Doğru düzgün yaptıkları bir operasyon yok yani."
24 Ekim 1984'te uyuşturucu madde kaçakçılığı suçundan Fransa'nın Paris kentinde yakalandığında üzerinde Hasan Kurtoğlu adına düzenlenmiş bir pasaport vardı. Ayrıca üzerinde eroin maddesi, bir başka sahte pasaport ve Türkiye'nin Stuttgart Başkonsolosluğuna ait sahte mühür bulundu. Çatlı, Fransa'da 7 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Sante Cezaevinde iken Türkiye'nin Fransa'dan iade talebi 27 Mayıs 1985 tarihinde Türkiye'de idam cezası olması sebebiyle kabul edilmedi.
Çatlı'nın adı daha sonra Mehmet Ali Ağca'nın Papa'ya suikast girişimine adı karıştı. İtalyan askeri polisinin 1981'deki raporunda Ağca'nın Abdullah Çatlı, Oral Çelik, Üzeyir Bayraklı ile arkadaşlıkları olduğu belirtildi. Çatlı, 16 Eylül 1985'te Papa Suikasti davasında tanık olarak konuştu. Oral Çelik'in suikast ile ilgisi olmadığını, Mehmet Ali Ağca'nın Bulgar ajanı olabileceğini iddia etti.
Çatlı, 1985'te 7 yıl ceza aldığı Fransa'da iken İsviçre'ye uyuşturucu madde kaçakçılığı suçundan iade edildi. 21 Mart 1990'da İsviçre'nin Zug kantonundaki Bostadel Cezaevinde tutuklu bulunmakta iken kaçtı.
26 Şubat 1992 tarihinde İstanbul Emniyet Müdürlüğünce Şahin Ekli isimli sahte pasaport kullanarak yurtdışına çıkmaya teşebbüs suçundan hakkında işlem yapıldı ve serbest bırakıldı. 3 Ağustos 1994'te Mehmet Özbay adına düzenlenmiş sahte kimlik ile Maliye Bakanlığında Maliye Müfettişi olduğu için Hususi damgalı pasaport talebinde bulundu. Susurluk Kazası sonrası yapılan soruşturma sırasında 1994'te kendisine verilen silah ruhsatındaki imzanın dönemin Emniyet Genel Müdürü Mehmet Ağar imzasıyla verildiği ortaya çıktı. 31 Ağustos 1996'da Balıkesir Emniyet Müdürlüğünce Mehmet Özbay sahte kimliği ile ruhsatlı tabancayla meskun mahalde ateş ettiği için işlem yapıldı.
Çatlı'nın 26 Nisan 1996'da Ömer Lütfü Topal ile aynı uçakta Kıbrıs'a gittiği ve aynı otelde kaldıktan sonra 1 Mayıs 1996'da geri döndüğü de kayıtlardan ortaya çıktı.
1997'de dönemin Emniyet İstihbarat Daire Başkan Vekili iken Hanefi Avcı, İstanbul Devlet Güvenlik Mahkemesine verdiği ifadesinde 1990'ların başında "bölücü terör örgütü ile hukuk dışı yöntemlerle mücadele etmek için" oluşturulan grubun daha sonra dağılmayıp "şahsi çıkarları doğrultusunda eylemlere" başladığını söyledi. Bu oluşumun içinde yer alan isimler arasında Abdullah Çatlı'yı da saydı. Dönemin MİT Kontrterör Daire Başkanı Mehmet Eymür de aynı mahkemeye daha sonra verdiği ifadesinde Abdullah Çatlı'nın bu oluşum içinde olduğu konusunda Hanefi Avcı'nın iddialarını doğruladı. Eymür, DGM'ye verdiği ifadesinde Çatlı gibi kişilerin yurtdışı bağlantılı uyuşturucu işleri ile uğraştıklarını ve faaliyetleri sırasında polis himayesini sağlayan kimlikler taşıdıklarını, havaalanlarında VİP salonları kullandıkları gibi bilgiler olduğunu söyledi.
1980 Sonrası Bazı Bilinen Faaliyetleri
3 Kasım 1996'da Balıkesir'in Susurluk ilçesi yakınlarında tarihe Susurluk kazası olarak geçen trafik kazasında öldü. Kaza sırasında Çatlı'nın yanında, arka sol tarafta oturan Gonca Us ve arabayı kullanan İstanbul eski emniyet müdür yardımcısı Hüseyin Kocadağ da ölmüştür. Aracın içindeki dört kişiden yalnızca dönemin DYP milletvekili Sedat Edip Bucak kurtulabilmiştir. Başbakanlık Teftiş Kurulu Başkanı Kutlu Savaş ve MİT Müsteşar'ı Sönmez Köksal'ın hazırladığı Susurluk Skandalı için hazırlanan farklı raporlarda adı sıkça geçmektedir.
Nevşehir'de yapılan cenaze töreninden sonra Nevşehir'deki Kaldırım Mezarlığı'na defnedildi.
Ölümü hakkında komplo teorileri mevcuttur. Kaza yapan aracın fren sisteminin bozulması ve kazadan sonra boynu kırılarak öldürüldüğü bunların başında gelmektedir.
Amerikalı bilim kurgu yazarı Bruce Sterling'in 2000 tarihli Zeitgeist romanında, Çatlı'yı temel alan bir baş karakter ("Mehmet Özbey") yer alır.
Abdullah Çatlı'nın kızı Gökçen Çatlı bir röportajından Kurtlar Vadisi adlı televizyon dizinin baş kahramanı Polat Alemdar'ın babasına çok benzediğini belirtmiştir. Abdullah Çatlı'nın erkek kardeşi Zeki Çatlı bir köşe yazarına Kurtlar Vadisi dizisi başlamadan önce dizinin konsept danışmanı Soner Yalçın'ın kendisi ile ağabeyi hakkında görüştüğünü ve sohbet ettiklerini belirtti. Zeki Çatlı sohbette abisinin anıları, kullandığı sözlerinin konuşulduğunu daha sonra ağabeyine ait sözlerin Kurtlar Vadisi dizinde gördüğünü söyledi. Zeki Çatlı, ağabeyinin Şeyh Şamil'e ait "Sonunu düşünen kahraman olamaz" sözünü çok kullandığını ve bunu Soner Yalçın'a anlattığını belirterek Kurtlar Vadisinde fenomen olan bu sözün kullanılmasına dikkat çekti. Zeki Çatlı, bir gün ağabeyi Abdullah Çatlı'nın kendisini aradığını ve "Yarın burada bir tren kazası haberi duyar ve ölmüş birinin üzerinde kimliğim çıkarsa inanmayın ama rolünüzü iyi oynayın." dediğini ve bu anıyı da Soner Yalçın'a anlattığını, dizide ise Ali Candan adlı karakterin bir kaza sonucu öldüğü haberinin yayılması ve estetik ameliyat ile yüzünün değiştirilmesi olayının bu anıya hitaben kurgulanmış olabileceğinden bahsetti. Bazı köşe yazarları tarafından, Polat Alemdar adlı karakterin mafya lideri olması ve devlet adına bazı eylemlerde bulunması sebebiyle Abdullah Çatlı'yı temsil ettiğini iddia etmiştir. Dizinin yapımcıları bu iddiayı ne reddetmiş ne de kabul etmiştir.
This article uses material from the Wikipedia Türkçe article Abdullah Çatlı, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Aksi belirtilmedikçe içeriğin kullanımı CC BY-SA 4.0 lisansı kapsamında uygundur. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Türkçe (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.
