Tortang Patatas: Tradisyonal na putaheng Kastila na itlog at patatas

Pinagdiriwang ito bilang isang pambansang pagkain ng mga Espanyol at isang mahalagang bahagi ng kanilang kultura at lutuin. Binubuo ito ng mga itlog at patatas, na kung minsan ay may sibuyas. Karaniwang inihahain ito sa katamtamang temperatura bilang isang tapa. Kilala rin ang tortang patatas sa ibang katawagan: spanish omelette, spanish tortilla, tortilla de patatas, tortilla de papas, o tortilla española.

Tortang patatas

Tortang patatas sa pinchos bar sa San Sebastián
Ibang tawag	Tortilla de patatas Tortilla de papas Tortilla española Tortang Kastila Tortang Espanyol
Kurso	Tapas, pampagana o ulam
Lugar	Espanya
Ihain nang	Mainit-init o temperatura ng silid
Pangunahing Sangkap	Itlog Patatas Sibuyas Mantikilya ng oliba (para sa pagluluto) Tsoriso Pimyento Keso Espinaka
Cookbook: Tortang patatas sa Wikibooks   Mga midyang may kaugynayan sa Media: Tortang patatas sa Wiki Commons

Maraming salita ang ginagamit upang ilarawan ang Spanish omelette sa iba't ibang bahagi ng mundo. Sa Afrikaans, tinatawag itong Spaanse omelet habang sa Albanian naman ay omëletë spanjolle. Sa Arabic, ito ay tinatawag na bid maqliin ealaa altariqat al iisbania, samantalang sa Armenian ay ispanakan dzvatsegh ang tawag dito. Sa Azeri naman, ito ay ispan omleti. Maging sa mga bansang Asyano, may sariling katumbas din ang Spanish omelette. Sa Tsino, ang tawag dito ay Xībānyá dàn bǐng o Xībānyá dàn bǐng-Xībānyá dàn bǐng-Xībānyá dàn bǐng sa tradisyonal na Tsino. Sa Gujarati, ito ay tinatawag na Spēniśa ōmēlēṭa samantalang sa Birmano ay hcapein omelette ang tawag dito. Sa Europa, may mga bansa rin na may kanilang sariling pangalan para sa Spanish omelette. Sa Croation, ito ay tinatawag na španjolski omlet habang sa Czech naman ay španělská omeleta. Sa Danes, ang tawag dito ay spansk æggekage samantalang sa Finnish ay espanjalainen omletti. Sa Hungary, ito ay spanyol omlett at sa Iceland naman ay spænska eggjakaka.

Hindi malinaw ang pinagmulan ng tortang patatas. Kahalintulad ng mga torta ng Espanol at Aztec, unang ginawa ang tortang itlog noong 1519 at unang dinala ni Pizarro ang patatas sa Europa mula sa America noong 1537. Noong panahong iyon, itinuturing na pagkain ng hayop ang patatas.

Ang unang dokumentong may kaugnayan sa Spanish omelet ay isang sulat noong 1817, na pinadala sa Korte ng Navarre, na naglalarawan na ang mga taga-Pamplona ay kumakain nito. Ayon sa sulat, "dalawang o tatlong itlog sa isang omelet para sa lima o anim, dahil ang mga babae namin ay nakakagawa ng malaking at matabang omelet gamit ang kaunting itlog sa pamamagitan ng paghalo ng mga patatas, tinapay na mabura o iba pang sangkap...".

Ayon sa alamat, ang nag-imbento ng Spanish omelet ay isang simpleng magsasaka na nakatira sa mga kagubatan ng Navarre. Isang gabi ng taglamig, isang heneral na Carlist na si Tomás de Zumalacárregui (1808-1835) ang bumisita sa kanya at humingi ng kahit anong pagkain. Sa kakulangan ng sangkap, ginawa niya ang isang omelet gamit ang itlog, sibuyas at patatas at nagustuhan ito ng heneral at naging popular ito sa kanyang mga tropang Carlist dahil ito ay isang simpleng, murang at napakalutong na pagkain. Karamihan sa tradisyunal na mga pagkain ay nalikha dahil sa pangangailangan kaysa sa hangaring mag-inobasyon.

Gayunpaman ayon sa makabagong pag-aaral Spanish omelet ay unang nalikha sa bayan ng Villanueva de la Serena (Badajoz) noong 1798. Ipinapakita nito na ang Spanish omelet ay nilikha nina Joseph de Tena Godoy at Marquis of Robledo na naghahanap ng murang at sustansiyosong pagkain upang labanan ang gutom noong panahong iyon. Ang naturang pag-aaral ay mas maaga kaysa sa dokumento ng Court of Navarre ng dalawampung taon at nagbibigay ng ibang konteksto sa pinagmulan ng Spanish omelet.

Ang Día de la Tortilla ("Araw ng Tortilla") ay isang sikat na pagdiriwang na ginaganap sa maraming bayan sa timog at kanlurang Espanya. Ang petsa nito ay nag-iiba depende sa bawat bayan, ngunit karaniwan ay nagtutugma ito sa Huwebes bago ang Kuwaresma, ang unang araw ng Carnival, na kilala rin bilang "Jueves Lardero" (Katabaan ng Huwebes). Maraming bayan sa silangan ng Espanya ay may katulad na pagdiriwang sa araw na iyon. Tradisyonal na pumupunta ang mga taga-bayan sa malapit na rural na lugar kung saan sila ay nagkakasama sa loob ng buong araw kasama ang mga miyembro ng pamilya at mga kaibigan, kumakain ng Spanish tortillas at iba pang pagkain, at naglalaro ng mga laro.