เจ้าชายอัลเบิร์ต พระราชสวามี

อัลเบิร์ตเเห่งซัคเซิน-โคบวร์คและโกทา
เจ้าชายพระราชสวามี
พระฉายาลักษณ์ฉายเมื่อเดือนพฤษภาคม ค.ศ. 1860
พระราชสวามีในสมเด็จพระราชินีนาถ แห่งสหราชอาณาจักร
ดำรงพระยศ	20 มิถุนายน 1837 – 14 ธันวาคม 1861
ก่อนหน้า	อาเดิลไฮท์แห่งซัคเซิน-ไมนิงเงิน
ถัดไป	อเล็กซานดราแห่งเดนมาร์ก
ประสูติ	26 สิงหาคม ค.ศ. 1819(1819-08-26) โคบวร์ค ซัคเซิน-โคบวร์คและโกทา สมาพันธรัฐเยอรมัน
สิ้นพระชนม์	14 ธันวาคม ค.ศ. 1861(1861-12-14) (42 ปี) ปราสาทวินด์เซอร์ สหราชอาณาจักร
ฝังพระศพ	23 ธันวาคม 1861 โบสถ์น้อยเซนต์จอร์จ ปราสาทวินด์เซอร์ 18 ธันวาคม 1862 โบสถ์น้อยนักบุญยากอบ ปราสาทวินด์เซอร์
พระชายา	สมเด็จพระราชินีนาถวิกตอเรีย (สมรส 1840)
พระนามเต็ม ฟรันซ์ อัลแบร์ท เอากุสท์ คาร์ล เอ็มมานูเอิล
พระบุตร	เจ้าหญิงวิกตอเรีย พระเจ้าเอ็ดเวิร์ดที่ 7 เจ้าหญิงอลิซ เจ้าชายอัลเฟรด เจ้าหญิงเฮเลนา เจ้าหญิงลูอิส เจ้าชายอาร์เธอร์ เจ้าชายลีโอโพลด์ เจ้าหญิงเบียทริซ
ราชวงศ์	ซัคเซิน-โคบวร์คและโกทา
พระบิดา	แอนสท์ที่ 1 ดยุกแห่งซัคเซิน-โคบวร์คและโกทา
พระมารดา	เจ้าหญิงลูอีเซอแห่งซัคเซิน-โกทา-อัลเทินบวร์ค
ลายพระอภิไธย

ภายหลังจากการสวรรคตของสมเด็จพระราชินีนาถวิกตอเรียในปีค.ศ. 1901 พระราชโอรสก็ขึ้นครองราชย์ต่อเป็นพระเจ้าเอ็ดเวิร์ดที่ 7 โดยทรงเลือกที่จะใช้ชื่อราชวงศ์ตามฝ่ายพระบิดาคือราชวงศ์ซัคเซิน-โคบวร์ค-ซาลเฟลด์

เจ้าชายอัลเบิร์ตประสูติ ณ ปราสาทโรเซอเนา ใกล้กับเมืองโคบวร์ค (เมื่อก่อนอยู่ในดัชชีซัคเซินและปัจจุบันอยู่ในรัฐบาวาเรีย ประเทศเยอรมนี) โดยเป็นพระโอรสพระองค์ที่สองของแอนสท์ที่ 1 ดยุกแห่งซัคเซิน-โคบวร์คและโกทา กับพระชายาองค์แรกคือ เจ้าหญิงลูอีเซอแห่งซัคเซิน-โกทา-อัลเทินบวร์ค ในขณะที่เจ้าหญิงวิกตอเรียแห่งซัคเซิน-โคบวร์ค-ซาลเฟลด์ พระปิตุจฉาของเจ้าชายทรงอภิเษกสมรสกับเจ้าชายเอ็ดเวิร์ด ออกัสตัส ดยุกแห่งเคนต์ พระราชโอรสองค์ที่สี่ของพระเจ้าจอร์จที่ 3 แห่งสหราชอาณาจักร พระองค์เป็นพระชนนีในสมเด็จพระราชินีนาถวิกตอเรีย ดังนั้นเจ้าชายอัลเบิร์ตและพระชายาในอนาคตจึงเป็นพระญาติชั้นที่หนึ่งและประสูติในปีเดียวกัน

เจ้าชายอัลเบิร์ตและเจ้าชายแอนสท์ พระเชษฐาทรงใช้ชีวิตวัยเยาว์ในความเป็นเพื่อนอันสนิทสนม ซึ่งได้รับผลร้ายจากชีวิตคู่ที่วุ่นวายและการแยกกันอยู่ในท้ายสุดของพระชนกและพระชนนี ทั้งสองพระองค์ทรงเทิดทูนพระชนนีซึ่งเสด็จลี้ภัยออกจากราชสำนักและทรงถูกห้ามไม่ให้พบกับพระโอรสทั้งสองอีก และก็ได้สิ้นพระชนม์ด้วยพระโรคมะเร็งขณะมีพระชันษา 30 ปี ทั้งสองพระองค์ทรงได้รับการศึกษาที่ดี โดยทรงเข้าศึกษาที่มหาวิทยาลัยบอนน์เช่นเจ้าชายองค์อื่นๆ เจ้าชายอัลเบิร์ตทรงเลือกเรียนวิชาวิทยาศาสตร์ธรรมชาติ เศรษฐกิจการเมืองและปรัชญา นอกจากนั้นพระองค์ยังศึกษาวิชาดนตรี การวาดภาพ และทรงพระปรีชาในวิชาพลศึกษา โดยเฉพาะการฟันดาบ

 

ความคิดในเรื่องการอภิเษกสมรสระหว่างเจ้าชายอัลเบิร์ตกับเจ้าหญิงวิกตอเรีย พระญาติได้อยู่ในใจของพระเจ้าเลออปอลที่ 1 แห่งเบลเยียม พระราชมาตุลาของทั้งสองพระองค์ และดัชเชสแห่งเคนต์ พระชนนีของเจ้าหญิงวิกตอเรีย (พระเชษฐภคินีในกษัตริย์เลโอโพลด์) ในเดือนพฤษภาคม ค.ศ. 1836 ดยุกแห่งซัคเซิน-โคบวร์คและโกทาพร้อมกับพระโอรสทั้งสองพระองค์เสด็จเยือนยังพระราชวังเคนซิงตัน ที่ซึ่งเจ้าหญิงวิกตอเรียแห่งเคนต์ (พระอิสริยยศขณะนั้น) ประทับอยู่ เพื่อการพบปะกับพระองค์

การเสด็จมาเยือนในครั้งนี้สร้างความไม่พอพระทัยแก่พระเจ้าวิลเลียมที่ 4 พระราชปิตุลาของเจ้าหญิงวิกตอเรีย ที่ไม่ทรงเห็นด้วยกับการเลือกคู่ของรัชทายาท และโปรดเจ้าชายอเล็กซานเดอร์ พระราชโอรสพระองค์ที่สองในพระเจ้าวิลเลิมที่ 2 แห่งเนเธอร์แลนด์

เดือนตุลาคม ปี 1839 หลังจากที่สมเด็จพระราชินีนาถวิกตอเรียครองราชย์แล้วได้ 2 ปีเศษ เจ้าชายอัลเบิร์ต พร้อมด้วยพระเชษฐา เจ้าชายแอนสท์ เสด็จเยือนอังกฤษอีกครั้งเพื่อตกลงครั้งสุดท้าย ทั้ง 2 พระองค์ทรงหมั้นกันเมื่อวันที่ 15 ตุลาคม ค.ศ. 1839 สมเด็จพระราชินีนาถทรงร่างพระราชสาสน์แสดงพระราชประสงค์จะเสกสมรสถึงสภาเมื่อวันที่ 23 พฤศจิกายน ปีเดียวกันนั้น และในวันที่ 10 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 1840 ทั้งสองก็เข้าพระราชพิธีอภิเษกสมรส ที่พระราชวังเซ้นท์เจมส์ ก่อนวันพระราชพิธี 4 วัน สมเด็จพระราชินีนาถมีพระบรมราชโองการสถาปนาพระคู่หมั้นให้ดำรงพระอิสริยยศเป็นเจ้าชายแห่งสหราชอาณาจักร พร้อมทั้งทรงแต่งตั้งเป็นอภิรัฐมนตรีสภา อย่างไรก็ตามนายกรัฐมนตรีอังกฤษในขณะนั้น (ลอร์ดเมาเบิร์น) คัดค้านพระราชดำริที่จะพระราชทานพระอิสริยยศ สมเด็จพระราชาราชสวามี (King consort)

แต่ส่วนพระองค์เจ้าชายอัลเบิร์ตแล้ว พระองค์ไม่ทรงพระราชประสงค์พระอิสริยยศของทางฝั่งอังกฤษเลย เจ้าชายอัลเบิร์ตทรงบันทึกไว้ว่า "เหมือนกับเป็นการก้าวถอยหลัง สำหรับการเป็นเพียงดยุกแห่งซัคเซิน เรารู้สึกว่าตัวเราเองสูงส่งกว่าดยุกแห่งยอร์ก หรือดยุกแห่งเคนต์มากนัก พระอิสริยยศของพระองค์ในประเทศอังกฤษ รวมทั้งเครือจักรภพอื่นๆ (ตามพระบรมราชโองการของสมเด็จพระราชินีนาถวิกตอเรีย ลงวันที่ 6 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 1840 สถาปนาพระองค์ให้ทรงเป็นเพียง) เจ้าชายอัลเบิร์ต (HRH the Prince Albert) เท่านั้น จนกระทั่งอีก 17 ปีต่อมาพระองค์จึงทรงได้รับการพระราชทานสถาปนาเป็น เจ้าชายพระราชสวามี (the Prince consort) แต่ตลอดชั่วพระชนม์ชีพนั้น พระองค์ทรงเป็นที่รู้จักในพระราชสมัญญาเจ้าชายพระราชสวามี ตลอดอยู่แล้ว

พระราชโอรส-ธิดา

เจ้าชายอัลเบิร์ตเป็นที่รู้จักกันดีในพระราชสมัญญา "เสด็จตาแห่งยุโรป" (Grandfather of Europe) จากการเสกสมรสกับสมเด็จพระราชินีนาถวิกตอเรีย พระองค์มีพระเจ้าลูกเธอ 9 พระองค์ และมีพระเจ้าหลานเธอ 42 พระองค์ ซึ่งบางพระองค์ได้เสด็จขึ้นเถลิงราชย์เช่น พระเจ้าจอร์จที่ 5 แห่งสหราชอาณาจักร, จักรพรรดิวิลเฮล์มที่ 2 แห่งเยอรมนี, สมเด็จพระราชาธิบดีโอลาฟที่ 5 แห่งนอร์เวย์, สมเด็จพระราชาธิบดีคาโรลที่ 2 แห่งโรมาเนีย, สมเด็จพระราชาธิบดีจอร์จที่ 2 แห่งกรีซ, สมเด็จพระราชาธิบดีอเล็กซานเดอร์ที่ 1 แห่งกรีซ, สมเด็จพระเจ้าพอลที่ 1 แห่งกรีซ, เจ้าชายวอลดิเมอร์ ซึ่งเป็นรัชทายาทผู้จะสืบราชบัลลังก์รัสเซีย, สมเด็จพระราชินีโซเฟียแห่งกรีก, สมเด็จพระราชินีม็อดแห่งนอร์เวย์, สมเด็จพระจักรพรรดินีอเล็กซานดราแห่งรัสเซีย, สมเด็จพระราชินีมารีแห่งโรมาเนีย และสมเด็จพระราชินีวิกตอเรียแห่งสเปน

พระราชนัดดาของพระราชนัดดาของพระองค์คือพระเจ้าแผ่นดินประเทศยุโรปทุกพระองค์ในปัจจุบัน (ยกเว้นสมเด็จพระราชินีนาถเบียทริกซ์แห่งเนเธอร์แลนด์) คือสมเด็จพระราชินีนาถเอลิซาเบธที่ 2 แห่งสหราชอาณาจักร, สมเด็จพระราชินีนาถมาร์เกรเธอที่ 2 แห่งเดนมาร์ก, สมเด็จพระราชาธิบดีคาร์ลที่ 16 กุสตาฟแห่งสวีเดน, สมเด็จพระราชาธิบดีฆวน การ์โลสที่ 1 แห่งสเปน, สมเด็จพระราชาธิบดีคอนสแตนตินที่ 2 แห่งกรีซ นอกจากนี้ยังรวมถึงสมเด็จพระราชินีแอนน์-มารีแห่งกรีซ และเจ้าชายฟิลิป ดยุกแห่งเอดินบะระ ด้วย

พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าวิภาวดีรังสิต ทรงพระนิพนธ์พระราชประวัติสมเด็จพระราชินีนาถวิกตอเรีย และเจ้าชายอัลเบิร์ต ไว้ในแบบนวนิยายอิงประวัติศาสตร์เรื่อง "พระราชินีนาถวิคตอเรีย" (สะกดตามที่ทรงใช้)