นายพันเอก พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นมหิศรราชหฤทัย มีพระนามเดิมว่า พระเจ้าลูกยาเธอ พระองค์เจ้าไชยันตมงคล เป็นพระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ประสูติแต่เจ้าจอมมารดาห่วง เมื่อวันอังคาร เดือน 3 ขึ้น 14 ค่ำ ปีฉลูสัปตศก จ.ศ.
1227 ตรงกับวันที่ 30 มกราคม พ.ศ. 2409
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นมหิศรราชหฤทัย | |
---|---|
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ ชั้น 4 พระองค์เจ้าชั้นเอก | |
เสนาบดีกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ | |
ดำรงตำแหน่ง | 26 สิงหาคม พ.ศ. 2439 - 1 มิถุนายน พ.ศ. 2449 |
เสนาบดีกระทรวงวัง | |
ดำรงตำแหน่ง | 1 กันยายน พ.ศ. 2439 - 18 กันยายน พ.ศ. 2441 |
ประสูติ | 30 มกราคม พ.ศ. 2409 |
สิ้นพระชนม์ | 15 เมษายน พ.ศ. 2450 (41 ปี) |
ภรรยา | ชายา หม่อมเจ้าสุภางค์ภักตร์ ไชยันต์ หม่อม หม่อมน้อย หม่อมกลีบ หม่อมเฮียะ หม่อมส้วน |
พระบุตร | 13 องค์ |
ราชสกุล | ไชยันต์ |
ราชวงศ์ | จักรี |
พระบิดา | พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว |
พระมารดา | เจ้าจอมมารดาห่วง ในรัชกาลที่ 4 |
ลายพระอภิไธย |
รับใช้ | กองทัพบกสยาม |
---|---|
ชั้นยศ | พันเอก |
พระเจ้าน้องยาเธอ พระองค์เจ้าไชยันตมงคล ทรงเริ่มต้นรับราชการในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ตำแหน่งนายร้อยเอก ราชองครักษ์ เมื่อปี พ.ศ. 2431ต่อมาในปี พ.ศ. 2438 ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สถาปนาขึ้นเป็นพระองค์เจ้าต่างกรม มีพระนามตามจารึกในพระสุพรรณบัฏว่า พระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นมหิศรราชหฤทัย พระองค์ทรงดำรงตำแหน่งรองอธิบดีกรมวัง เสนาบดีกระทรวงวัง และกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ
นอกจากนี้ยังทรงดำรงตำแหน่งรัฐมนตรี และองคมนตรีในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
อีกทั้งยังทรงเป็นกรรมสัมปาทิกหอพระสมุดวชิรญาณสำหรับพระนคร โดยทรงดำรงตำแหน่งเป็นสภานายก ปฏิคม และบรรณารักษ์
เมื่อ พ.ศ. 2449 ทรงก่อตั้งธนาคารแห่งแรกที่ดำเนินการโดยคนไทย ใช้ชื่อว่า บุคคลัภย์ (Book Club) ต่อมาได้รับพระบรมราชานุญาตให้จดทะเบียนตั้งเป็นธนาคารได้ถูกต้องตามกฎหมาย ใช้ชื่อว่า บริษัทแบงก์สยามกัมมาจล ทุนจำกัด (Siam Commercial Bank Co.) ปัจจุบันคือ ธนาคารไทยพาณิชย์ พระองค์เจ้าไชยันตมงคล ทรงได้รับการยกย่องเป็น พระบิดาแห่งวงการธนาคารไทย
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นมหิศรราชหฤทัย สิ้นพระชนม์ด้วยพระโรควัณโรคเมื่อวันจันทร์ เดือน 6 ขึ้น 4 ค่ำ ปีมะแมนพศก จ.ศ. 1269 ตรงกับวันที่ 15 เมษายน พ.ศ. 2450 สิริพระชันษา 41 ปี 75 วัน ทรงเป็นต้นราชสกุลไชยันต์ มีพระราชพิธีการพระเมรุพระศพ ในระหว่างวันที่ 8 ถึง 11 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2451 ณ พระเมรุ วัดเทพศิรินทราวาสราชวรวิหาร ในการนี้พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ เลื่อนพระโกศจากพระโกศกุดั่นใหญ่ เป็นพระโกศทองน้อย และเสด็จพระราชดำเนินไปพระราชทานเพลิงพระศพ นายพันเอกพระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นมหิศรราชหฤทัย ในวันที่ 11 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2451
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นมหิศรราชหฤทัย เป็นองค์ต้นราชสกุลไชยันต์ มีชายา 1 องค์ และมีหม่อม 4 คน ได้แก่
มีพระโอรส พระธิดารวมทั้งหมด 13 องค์ เป็นชาย 5 องค์ และหญิง 8 องค์
พระรูป | พระนาม | หม่อมมารดา | ประสูติ | สิ้นพระชนม์/สิ้นชีพิตักษัย | คู่สมรส |
---|---|---|---|---|---|
1. หม่อมเจ้าหญิงสุภาภรณ์ (ท่านหญิงใหญ่) | ที่ 1 ในหม่อมน้อย | 11 พฤษภาคม พ.ศ. 2426 | 4 สิงหาคม พ.ศ. 2501 | ||
2. หม่อมเจ้าถาวรมงคลวงศ์ | ที่ 1 ในหม่อมกลีบ | 29 ธันวาคม พ.ศ. 2426 | 7 เมษายน พ.ศ. 2483 | หม่อมหลวงคลอง (สนิทวงศ์) | |
3. หม่อมเจ้าหญิงประสงค์สม | ที่ 2 ในหม่อมกลีบ | 12 ธันวาคม พ.ศ. 2429 | 21 มิถุนายน พ.ศ. 2499 | สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าบริพัตรสุขุมพันธุ์ กรมพระนครสวรรค์วรพินิต | |
ไฟล์:หม่อมเจ้าภิรมย์สงวน.JPG | 4. หม่อมเจ้าหญิงภิรมย์สงวน (ท่านหญิงกลาง) | ที่ 2 ในหม่อมน้อย | 25 สิงหาคม พ.ศ. 2430 | 15 ตุลาคม พ.ศ. 2520 | |
5. หม่อมเจ้าหญิงประมวญทรัพย์ (ท่านหญิงเล็ก) | ที่ 3 ในหม่อมน้อย | 26 พฤศจิกายน พ.ศ. 2435 | 19 ธันวาคม พ.ศ. 2467 | ||
6. หม่อมเจ้าหญิงประดับศักดิ์ | ที่ 3 ในหม่อมกลีบ | 5 มกราคม พ.ศ. 2435 | 1 พฤษภาคม พ.ศ. 2526 | ||
7. หม่อมเจ้าตระนักนิธิผล (ท่านชายถึก) | ที่ 1 ในหม่อมเฮียะ | 12 มิถุนายน พ.ศ. 2439 | 12 มิถุนายน พ.ศ. 2473 | หม่อมเจ้าประโลมจิตร (จิตรพงศ์) | |
8. หม่อมเจ้าหญิงวิมลอรรถ | ที่ 2 ในหม่อมเฮียะ | 1 มีนาคม พ.ศ. 2441 | 9 กันยายน พ.ศ. 2518 | ||
9. หม่อมเจ้าวิวัฒนไชย (พ.ศ. 2493: พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าวิวัฒนไชย) | หม่อมส้วน | 29 เมษายน พ.ศ. 2442 | 22 สิงหาคม พ.ศ. 2503 | หม่อมราชวงศ์หญิงชวลิต (สนิทวงศ์) หม่อมเจ้าหญิงพัฒน์คณนา (กิติยากร) | |
10. หม่อมเจ้าหญิงอำไพสุวรรณ | ที่ 1 ในหม่อมเจ้าหญิงสุภางค์ภักตร์ | 7 กรกฎาคม พ.ศ. 2444 | 24 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2476 | ||
11. หม่อมเจ้าจันทรจุฑา | ที่ 2 ในหม่อมเจ้าหญิงสุภางค์ภักตร์ | 11 สิงหาคม พ.ศ. 2445 | 2 พฤษภาคม พ.ศ. 2462 | ||
12. หม่อมเจ้ามหาฤกษ์ | ที่ 3 ในหม่อมเจ้าหญิงสุภางค์ภักตร์ | 16 พฤศจิกายน พ.ศ. 2446 | กรกฎาคม พ.ศ. 2449 | ||
13. หม่อมเจ้าหญิงสุขาวดี | ที่ 4 ในหม่อมเจ้าหญิงสุภางค์ภักตร์ | 17 พฤศจิกายน พ.ศ. 2448 | พ.ศ. 2487 |
ธรรมเนียมพระยศของ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นมหิศรราชหฤทัย | |
---|---|
ธงประจำพระอิสริยยศ | |
การทูล | ใต้ฝ่าพระบาท |
การแทนตน | ข้าพระพุทธเจ้า |
การขานรับ | พ่ะย่ะค่ะ/เพคะ |
พงศาวลีของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นมหิศรราชหฤทัย | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
ก่อนหน้า | พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นมหิศรราชหฤทัย | ถัดไป | ||
---|---|---|---|---|
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมขุนศิริธัชสังกาศ | เสนาบดีกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ (26 สิงหาคม พ.ศ. 2439 – 1 มิถุนายน พ.ศ. 2449) | พระยาสุริยานุวัตร (เกิด บุนนาค) |
This article uses material from the Wikipedia ไทย article พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นมหิศรราชหฤทัย, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). เนื้อหาอนุญาตให้เผยแพร่ภายใต้ CC BY-SA 4.0 เว้นแต่ระบุไว้เป็นอื่น Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki ไทย (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.