ดอนนา สตริกแลนด์

1959) เป็นนักฟิสิกส์ทัศนศาสตร์ชาวแคนาดาและเป็นผู้บุกเบิกสาขาเลเซอร์ชนิดพัลส์ (pulsed lasers) เธอได้รับรางวัลโนเบลสาขาฟิสิกส์ใน ค.ศ. 2018 พร้อมกับเฌราร์ มูรู (Gérard Mourou) สำหรับการคิดค้น chirped pulse amplification เธอเป็นศาสตราจารย์ ณ มหาวิทยาลัยวอเทอร์ลู

ดอนนา สตริกแลนด์
เกิด	ดอนนา ธีโอ สตริกแลนด์ (1959-05-27) 27 พฤษภาคม ค.ศ. 1959 (64 ปี) Guelph, แคนาดา
การศึกษา	McMaster University (BS) University of Rochester (MS, PhD)
มีชื่อเสียงจาก	Intense laser-matter interactions ทัศนศาสตร์แบบไม่เป็นเชิงเส้น Short-pulse intense laser systems Chirped pulse amplification Ultrafast optics
คู่สมรส	Doug Dykaar
บุตร	2
รางวัล	Alfred P. Sloan Research Fellowship (1998) Fellow of the Optical Society (2008) รางวัลโนเบลสาขาฟิสิกส์ (2018)
อาชีพทางวิทยาศาสตร์
สาขา	ฟิสิกส์ ทัศนศาสตร์ เลเซอร์
สถาบันที่ทำงาน	มหาวิทยาลัยวอเทอร์ลู
วิทยานิพนธ์	Development of an ultra-bright laser and an application to multi-photon ionization (1988)
อาจารย์ที่ปรึกษาในระดับปริญญาเอก	เฌราร์ มูรู
เว็บไซต์	University website

เธอเคยเป็นทั้งวุฒิบัณฑิต รองประธาน และประธานของสมาคมทัศนศาสตร์ (The Optical Society) และปัจจุบันดำรงตำแหน่งประธานของคณะกรรมการที่ปรึกษา (Presidential Advisory Committee) ของสมาคม

สตริกแลนด์เกิดเมื่อวันที่ 27 พฤษภาคม ค.ศ. 1959 ณ เมือง Guelph รัฐออนแทรีโอ ประเทศแคนาดา แม่ของเธอคือ Edith J. ซึ่งเป็นครูสอนภาษาอังกฤษ ส่วนพ่อ Lloyd Strickland เป็นวิศวกรไฟฟ้า เธอตัดสินใจศึกษาต่อที่มหาวิทยาลัยแมคมาสเตอร์เพราะโปรแกรมฟิสิกส์วิศวกรรมของมหาวิทยาลัยสอนเกี่ยวกับเลเซอร์และอิเล็กโตรออฟติกส์ซึ่งเป็นด้านที่เธอสนใจ ชั้นเรียนของเธอที่แมคมาสเตอร์มีผู้หญิงเพียงสามคนจากทั้งหมด 25 คน เธอจบการศึกษาและได้รับปริญญาสาขาฟิสิกส์วิศวกรรมศาสตรบัณฑิตเมื่อ ค.ศ. 1981 เธอศึกษาต่อปริญญาเอก ณ สถาบันแห่งทัศนศาสตร์ (Institute of Optics) จนได้รับปรัชญาดุษฎีบัณฑิตจากมหาวิทยาลัยรอเชสเตอร์ใน ค.ศ. 1989

เธอได้ทำการวิจัยปริญญาเอกของเธอในห้องทดลองสำหรับพลังเลเซอร์ (Laboratory for Laser Energetics) โดยมี เฌราร์ มูรู เป็นอาจารย์ที่ปรึกษา สตริกแลนด์และมูรูทำงานเพื่อพัฒนารูปแบบทางการทดลองที่สามารถเพิ่มพลังสูงสุดของเลเซอร์ชนิดพัลส์ เพื่อข้ามขีดจำกัดของการที่ส่วนขยายเลเซอร์มักถูกทำลายเมื่อความเข้มของเลเซอร์ชนิดพัลส์ถึง gigawatts/cm² เทคนิค chirped pulse amplification ที่พวกเขาคิดค้นในปี ค.ศ. 1985 ยืดพัลส์ของเลเซอร์แต่ละอันทั้งในเชิงสเปกตรัมและเชิงเวลาก่อนจะขยาย จากนั้นจึงรวมแต่ละอันเข้าด้วยกันตามระยะเวลาเดิม ทำให้สามารถสร้างพัลส์แสงแบบสั้นเป็นพิเศษที่มีความเข้มระดับเทอราวัตต์ (terawatt) การใช้ chirped pulse amplification ทำให้สามรถสร้างระบบเลเซอร์พลังสูงที่มีขนาดเล็กลง เช่น "เลเซอร์เทอราวัตต์แบบตั้งโต๊ะ" งานนี้ได้รับรางวัลโนเบลสาขาฟิสิกส์ใน ค.ศ. 2018

 

ตั้งแต่ ค.ศ. 1988 จนถึง 1991 สตริกแลนด์เป็นนักวิจัย ณ National Research Council of Canada โดยเธอทำงานร่วมกับ พอล คอร์คัม (Paul Corkum) ในกลุ่ม Ultrafast Phenomena ซึ่งในขณะนั้นเป็นที่รู้จักในฐานะที่ผลิตเลเซอร์พัลส์สั้นที่ทรงพลังที่สุดในโลก เธอทำงานในแผนกเลเซอร์ของ Lawrence Livermore National Laboratory ตั้งแต่ ค.ศ. 1991 ถึง ค.ศ. 1992 และได้เข้าร่วมเป็นพนักงาน ณ Advanced Technology Center for Photonics and Opto-electronic Materials ของมหาวิทยาลัยพรินซ์ตันใน ค.ศ. 1992 เธอเข้าร่วมมหาวิทยาลัยวอเทอร์ลูใน ค.ศ. 1997 ในตำแหน่งผู้ช่วยศาสตราจารย์ เธอกลายเป็นศาสตราจารย์หญิงด้านฟิสิกส์ที่ทำงานเต็มเวลาคนแรกของมหาวิทยาลัยวอเทอร์ลู ปัจจุบันสตริกแลนด์เป็นศาสตราจารย์ซึ่งนำกลุ่ม ultrafast laser ซึ่งพัฒนาระบบเลเซอร์แรงสูงสำหรับการค้นคว้าด้านทัศนศาสตร์แบบไม่เป็นเชิงเส้น (nonlinear optics)

• ค.ศ. 1998 – Alfred P. Sloan Research Fellowship
• ค.ศ. 1999 – Premier's Research Excellence Award
• ค.ศ. 2000 – Cottrell Scholars Award from Research Corporation
• ค.ศ. 2008 – Fellow of The Optical Society

รางวัลโนเบล

เมื่อวันที่ 2 ตุลาคม ค.ศ. 2018 สตริกแลนด์ได้รับรางวัลโนเบลสาขาฟิสิกส์สำหรับงานด้าน chirped pulse amplification ร่วมกับที่ปรึกษาปริญญาเอกของเธอ เฌราร์ มูรู โดย อาร์เธอร์ แอชกิน (Arthur Ashkin) ได้รับรางวัลอีกครึ่งหนึ่งสำหรับอีกงานเกี่ยวกับคีมจับเชิงแสง (optical tweezers) ซึ่งไม่เกี่ยวข้องกัน

สตริกแลนด์และมูรูเผยแพร่งานชิ้นบุกเบิกของพวกเขาที่มีชื่อว่า "Compression of amplified chirped optical pulses" ใน ค.ศ. 1985 ขณะที่สตริกแลนด์ยังเป็นนักศึกษาปริญญาเอกภายใต้มูรู การคิดข้น chirped pulse amplification สำหรับ lasers ของพวกเขา ณ ห้องทดลองสำหรับพลังเลเซอร์ในรอเชสเตอร์ นำไปสู่การพัฒนาด้านลำแสงพลังสูงแบบสั้นพิเศษ ด้วยความที่ลำแสงเหล่านี้มีความแหลมคมและยังสามารถใช้ได้ในระยะเวลาสั้นเป็นพิเศษทำให้พวกมันสามารถใช้ตัดสิ่งต่าง ๆ ได้อย่างแม่นยำ จนถูกนำไปใช้ในการขึ้นรูปขนาดเล็กด้วยเลเซอร์ (laser micromachining) การผ่าตัดด้วยเลเซอร์ การแพทย์ การศึกษาวิทยาศาสตร์ขั้นมูลฐาน และในด้านอื่น ๆ งานวิจัยนี้ทำให้แพทย์สามารถทำการผ่าตัดตาโดยใช้เลเซอร์เพื่อทำให้สายตาเป็นปกติได้ เธอกล่าวว่าหลังพัฒนาเทคนิคขึ้นมา พวกเขาก็รู้ว่ามันจะเป็นการค้นพบที่สำคัญ สตริกแลนด์เป็นผู้หญิงคนที่สามที่ได้รับรางวัลโนเบลสาขาฟิสิกส์และเป็นผู้หญิงคนแรกในรอบ 55 ปี หลังจาก มารี กูว์รี ใน ค.ศ. 1903 และ Maria Goeppert-Mayer ใน ค.ศ. 1963

หลังได้รับรางวัลโนเบล หลายคนต่างแปลกใจที่เธอยังไม่ได้รับตำแหน่งศาสตราจารย์เต็มตัว โดยสตริกแลนด์อธิบายว่าเธอ "ไม่เคยสมัคร" ขอตำแหน่งศาสตราจารย์ "เพราะตำแหน่งไม่ได้ทำให้เงินเดือนมากขึ้น" ดังนั้นเธอจึง "ไม่เคยจัดการกรอกเอกสาร" เธอยังกล่าวอีกว่า "ฉันทำในสิ่งที่ฉันอยากทำและสิ่งนั้นไม่คุ้มที่จะทำ"

• Strickland, Donna; Mourou, Gerard (1985). "Compression of amplified chirped optical pulses". Optics Communications. 56 (3): 219–221. CiteSeerX 10.1.1.673.148. doi:10.1016/0030-4018(85)90120-8. ISSN 0030-4018.
• Maine, P.; Strickland, D.; Bado, P.; Pessot, M.; Mourou, G. (1988). "Generation of ultrahigh peak power pulses by chirped pulse amplification". IEEE Journal of Quantum Electronics. 24 (2): 398–403. doi:10.1109/3.137. ISSN 0018-9197.
• Strickland, D.; Corkum, P. B. (1994). "Resistance of short pulses to self-focusing". Journal of the Optical Society of America B. 11 (3): 492–497. doi:10.1364/JOSAB.11.000492.

สตริกแลนด์แต่งงานกับ Douglas Dykaar นักฟิสิกส์เช่นกัน พวกเขามีลูกสองคน