จักรวรรดิฆวอแรซม์

1077 ถึง 1231 ในตอนแรกเคยมีสถานะรัฐบริวารของจักรวรรดิเซลจุค และคาราคิไต (ราชวงศ์เหลียวตะวันตก) แล้วเป็นเอกราชประมาณ ค.ศ. 1190 จนกระทั่งมองโกลเข้าพิชิตใน ค.ศ. 1219–1221

จักรวรรดิฆวอแรซม์ خوارزمشاهیان Khwārazmshāhiyān
ป. 1077–1231
จักรวรรดิฆูริด CUMANS คิปชาก รัฐสุลต่าน อัยยูบิด รัฐเคาะลีฟะฮ์ อับบาซียะฮ์ ซันกี ดิยารบะกิร จอร์เจีย เซลจุครูม YADAVAS คาราคิไต คารา- ข่าน ◁ ▷ ดินแดนจักรวรรดิฆวอแรซม์ ป. ค.ศ. 1215 ในช่วงต้นการพิชิตของมองโกล
สถานะ	จักรวรรดิ
เมืองหลวง	กูร์กอนจ์ (1077–1212) ซามาร์กันต์ (1212–1220) กัซนี (1220–1221) แทบรีซ (1225–1231)
เมืองใหญ่สุด	แชฮ์เรเรย์
ภาษาทั่วไป	เปอร์เซีย (ทางการ, ราชสำนัก, พูด) อาหรับ (เทววิทยา, เหรียญกษาปณ์) เตอร์กิกคิปชาก (ราชวงศ์, พูด) เติร์กโอฆุซ (พูด)
ศาสนา	อิสลามนิกายซุนนี
การปกครอง	สมบูรณาญาสิทธิราชย์
ฆวอแรซม์ชอฮ์
• 1077–1096/7	Anushtegin Gharchai
• 1220–1231	Jalal ad-Din Mingburnu
ยุคประวัติศาสตร์	สมัยกลาง
• ก่อตั้ง	ป. 1077
• การรุกรานจักรวรรดิฆวอแรซม์โดยมองโกล	1219–1221
• ยุทธการที่ยัสซือเชเมน	1230
• สิ้นสุด	1231
พื้นที่
ประมาณ ค.ศ. 1210 or	2,300,000 ตารางกิโลเมตร (890,000 ตารางไมล์)
ประมาณ ค.ศ. 1218.	3,600,000 ตารางกิโลเมตร (1,400,000 ตารางไมล์)
ประชากร
• 1220	5,000,000
สกุลเงิน	ดิรฮัม
ก่อนหน้า ถัดไป จักรวรรดิเซลจุค ราชวงศ์ฆูริด คาราคิไต รัฐข่านคารา-ข่าน เอลดีกูซี แอฮ์แมดีลี ราชวงศ์บอแวนด์ จักรวรรดิกาสนาวิยะห์ จักรวรรดิมองโกล

หลังเอาชนะจักรวรรดิเซลจุคและจักรวรรดิฆูริด จนถึงขั้นขู่ขวัญรัฐเคาะลีฟะฮ์อับบาซียะฮ์ จักรวรรดิฆวอแรซม์จึงกลายเป็น "จักรวรรดิแผ่ขยายที่ทรงพลังและอุกอาจที่สุดในดินแดนเปอร์เซีย" ในช่วงต้นคริสต์ศตวรรษที่ 13 คาดว่าจักรวรรดินี้กลายเป็นมหาอำนาจสูงสุดในโลกมุสลิม มีการประมาณการว่าจักรวรรดิกินพื้นที่ 2.3 ล้านตารางกิโลเมตรถึง 3.6 ล้านตารางกิโลเมตร ซึ่งทำให้เป็นหนึ่งในจักรวรรดิที่มีพื้นที่มากที่สุดในประวัติศาสตร์ จักรวรรดิที่มีต้นแบบจากจักรวรรดิเซลจุคเมื่อก่อนหน้า ได้รับการปกป้องจากกองทัพทหารม้าขนาดใหญ่ที่ส่วนใหญ่เป็นชาวเติร์กคิปชาก

จักรวรรดิฆวอแรซม์เป็นจักรวรรดิเติร์ก-เปอร์เซียสุดท้านก่อนการรุกรานเอเชียกลางโดยมองโกล ใน ค.ศ. 1219 จักรวรรดิมองโกลภายใต้การนำของเจงกิสข่านรุกรานจักรวรรดิฆวอแรซม์ โดยใช้เวลาพิชิตดินแดนทั้งหมดภายใน 2 ปี ชาวมองโกลใช้ประโยชน์จากจุดอ่อนที่มีอยู่กับความขัดแย้งในจักรวรรดิ เข้าปิดล้อม และปล้นสะดมเมืองที่ร่ำรวยที่สุด ในขณะเดียวกันก็สังหารพลเมืองในหนึ่งในสงครามที่นองเลือดที่สุดในประวัติศาสตร์มนุษย์

วันที่ก่อตั้งจักรวรรดิของฆวอแรซม์ชอฮ์ยังคงเป็นที่โต้แย้ง ราชวงศ์ที่ปกครองจักรวรรดิได้รับการสถาปนาโดย Anush Tigin (มีอีกชื่อว่า Gharachai) เดิมเป็นทาสชาวเตอร์กิกภายใต้ผู้ปกครองแฆร์จีสถาน (ภายหลังมัมลูก) ในการรับใช้เซลจุค อย่างไรก็ตาม ผู้ทำให้ฆวอแรซม์เป็นเอกราชจากเพื่อนบ้านคือ Ala ad-Din Atsiz (ครองราชย์ ค.ศ. 1127-1156) ผู้เป็นลูกหลานของ Anush Tigin

 

ประชากรในจักรวรรดิฆวอแรซม์ส่วนใหญ่เป็นกลุ่มชนอิหร่านที่อยู่ประจำที่ และกลุ่มชนเตอร์กิกที่มีสภาพกึ่งร่อนเร่

ประชากรในเขตเมืองของจักรวรรดิกระจุกตัวอยู่ในเมืองขนาดใหญ่จำนวนค่อนข้างน้อย (ตามมาตรฐานสมัยกลาง) เมื่อเทียบกับเมืองขนาดเล็กจำนวนมาก ประชากรในจักรวรรดิคาดว่ามีประมาณ 5 ล้านคนในการรุกรานของมองโกลช่วงต้นใน ค.ศ. 1220 ทำให้มีประชากรเบาบางสำหรับพื้นที่ขนาดใหญ่ Tertius Chandler และเจรัลด์ ฟ็อกซ์ นักประชากรศาสตร์ในอดีต ระบุจำนวนประชากรในเมืองหลักของจักรวรดริโดยประมาณในช่วงต้นคริสต์ศตวรรษที่ 13 ซึ่งมีอย่างน้อยสุดที่ 520,000 คน และอย่างมากสุดที่ 850,000 คน:

• ซามาร์กันต์: 80,000–100,000 คน
• นีชอบูร์: 70,000 คน
• เรย์: 100,000 คน
• เอสแฟฮอน: 80,000 คน
• เมิร์ฟ: 70,000 คน
• แบลค์: ประมาณ 30,000 คน
• โบสต์: ประมาณ 40,000 คน
• เฮราต: ประมาณ 40,000 คน
• Otrar, อือร์เก็นช์ และบูฆอรอ: ไม่ทราบ แต่มีน้อยกว่า 70,000 คน