Андоз Аз Арзиши Иловашуда

Ба воситаи он як ҳиссаи муайяни арзиши изофае, ки дар ҷараёни истеҳсолу муомилоти мол, иҷрои кор ва хидматрасонӣ дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон пайдо мешавад, ба буҷети давлат гирифта мешавад.

Ҳамзамон ин молҳои содиротӣ низ бо ҳамон меъёри якхелаи андозбандӣ, вале аз арзиши гумрукии моли воридшуда бо дарназардошти ҷамъи он бо маблағи андози аксиз ба буҷети умумидавлатӣ пардохт мешавад. Андози мазкур бори аввал соли 1954 дар Франсия ҷорӣ гардидааст. Айни замон онро қариб 140 кишвари олам (ғайр аз ИМА ва Япония) ҳамчун воситаи ғанӣ гардондани буҷети давлат расман истифода мебаранд. Андоз аз арзиши иловашуда андози фурӯши молу хидматҳои замони шӯравиро иваз кард. Шахсони ҳуқуқӣ ва як қисми соҳибкорони инфиродӣ (бе таъсиси шахси ҳуқуқӣ), ки аз меъёри ҳадди ақали ҳаҷми гардиш аз фурӯши мол ва иҷрои кор зиёдтар фаъолият мекунанд, ин намуди андозро бо тартиботи мушаххас ва сари вақт чун уҳдадорӣ ба буҷет месупоранд. Механизми ба эътибор гирифтани маблағи муайяни андоз воқеияти ҳақиқӣ дорад ва он дар амал истифода мешавад. Меъёри андоз аз арзиши иловашуда ҳоло ба 18% аз арзиши иловашудаи молу хадамот дар истеҳсолоти ватанӣ ва молҳои аз хориҷи кишвар воридшаванда муқаррар гардидааст, ки нисбат ба солҳои пеш (аввал 28%, дертар 20%) мунтазам пасттар шудааст.

• Фарҳанги истилоҳоти ҳуқуқ / Зери таҳрири Маҳмудов М. А. — Душанбе: ЭР-граф, 2009.

• Андоз аз арзиши иловашуда / С. Ҳабибов // А — Асос. — Д. : СИЭМТ, 2011. — (Энсиклопедияи Миллии Тоҷик : [тахм. 25 ҷ.] / сармуҳаррир А. Қурбонов ; 2011—2023, ҷ. 1). — ISBN 978-99947-33-45-3.