This page is not available in other languages.
ਸ਼ਾਇਦ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਵਿਕੀ ’ਤੇ ਸਫ਼ਾ "ਕਿੱਸਾ+ਕਾਵਿ+ਹਵਾਲੇ" ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹੋ ਪਰ ਹੇਠਾਂ ਖੋਜ ਨਤੀਜਿਆਂ ਵਿਚ ਜ਼ਰੂਰ ਵੇਖੋ ਕਿ ਕਿਤੇ ਇਸ ਵਿਸ਼ੇ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਸਫ਼ਾ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਮੌਜੂਦ ਤਾਂ ਨਹੀਂ।
ਕਿੱਸਾ ਕਾਵਿ ਦਾ ਅਸਲ ਮੁੱਢ ਅਸੀਂ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਕਾਲ ਤੋਂ ਸਿਖਦੇ ਹਾਂ। ਇਸ ਲਈ ਪੰਜਾਬੀ ਕਿੱਸਾ ਕਾਵਿ ਦਾ ਆਰੰਭ ਸ੍ਰੀ ਗਣੇਸ਼, ਦਮੋਦਰ ਦੀ ਹੀਰ ਨਾਲ ਹੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਭਾਵੇਂ ਕਿੱਸਾ ਕਾਵਿ... |
ਕਿੱਸਾ ਕਾਵਿ ਦੇ ਛੰਦ ਪ੍ਰਬੰਧ ਛੰਦ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਮਰਜੀ। ਕੋਈ ਵੀ ਬੰਦਾ ਵਿਚਾਰ ਨੂੰ ਜਿਸ ਭਾਸ਼ਾ ਜਾਂ ਤਰੀਕੇ ਵਿੱਚ ਢਾਲਦਾ ਹੈ ਉਸਨੂੰ ਛੰਦ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਹਰ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਆਪਣੀ ਇੱਕ ਰਵਾਨਗੀ... |
ਲੋਕਨਾਚ ਮਾਲਵੇ ਦੀ ਲੋਕ ਕਲਾ ਮਾਲਵੇ ਦਾ ਕਿੱਸਾ ਕਾਵਿ ਤੇ ਕਵੀਸ਼ਰੀ ਮਲਵਈ ਲੋਕ ਗੀਤ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਲੋਕ ਕਾਵਿ ਦਾ ਮਾਲਵਾ ਵਿਚ ਡਾ. ਨਾਹਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਲੋਕ-ਕਾਵਿ ਨੂੰ ਮਲਵਈ ਖੇਤਰ ਦੇ ਸੰਦੰਰਭ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼... |
ਕਿੱਸਿਆ ਦੀ ਗਵਾਹੀ ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ ਦੀਆਂ ਵਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਆਏ ਹਵਾਲੇ ਤੋਂ ਹੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਡਾ. ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਦੀਵਾਨ ਕਿੱਸਾ ਕਾਵਿ ਦਾ ਮੁੱਢ ਪੂਰਵ ਨਾਨਕ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਹੀ ਮਿਥਦੇ ਹਨ ਪਰ ਇਹਲਾਂ... |
ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਕਿੱਸਾ ਕਾਵਿ ਦੀ ਪ੍ਰੰਪਰਾ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਮਾਰਗ ਤੇ ਪਹੁੰਚੀ। ਇਹੋ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਆਗਾਮੀ ਕਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਕਿੱਸਾ ਕਾਵਿ ਦੀ ਭਰਪੂਰ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਰਚਨਾ ਹੋਈ। ਹਵਾਲੇ ਪੂਨੀ, ਬਲਬੀਰ... |
ਪ੍ਰਨਾਂ ਦਾ ਕਹਿਰ ਭਰਿਆ ਭਿਆਨਕ ਵਹਿਣ, ਸੋਹਣੀ ਦੀ ਅੰਤਮ ਪੁਕਾਰ, ਕਾਦਰ ਵੀ ਕਾਵਿ ਕਲਾ ਦੇ ਸਿਖਰ ਹਨ। ਕਿੱਸਾ ‘ਸੋਹਣੀ ਮਹੀਵਾਲ` ਵਿੱਚ ਕਾਦਰਯਾਰ ਨੇ ਵਾਰਿਸ ਵਾਂਗ ਇਸ਼ਕ ਦਾ ਬੜਾ ਉੱਚਾ ਮਰਤਬਾ... |
ਭਸ਼ਾਵਾਂ ਦਾ ਗਿਆਨ ਰੱਖਦੇ ਸਨ।ਉਸ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਰਚਨਾਵਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈਆਂ ਹਨ।ਬਿਸ਼ਨਪਦੇ,ਕਿੱਸਾ ਰੂਪ ਬਸੰਤ ਅਤੇ ਵਾਰ ਕਲਿਆਣ ਕੀ ਹੈ। ਬਿਸਨਪਦੇ ਬ੍ਜ਼ੀ,ਪੰਜਾਬੀ ਅਤੇ ਉਰਦੂ -ਫਾਰਸੀ ਵਿੱਚ... |
ਬਾਣੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਵਾਰਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਵਿਰਤੀ ਪੈਦਾ ਹੋਈ। ਇਸ ਦਾ ਦੂਜਾ ਪਸਾਰ ਕਿੱਸਾ ਕਾਵਿ ਉੱਪਰ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਉਜਾਗਰ ਹੋਇਆ। ਢਾਡੀ ਕਾਵਿਧਾਰਾ ਦਾ ਅਸਤਿਤਵ ਦੂਹਰੀ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ... |
ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਲਾਂਬਾ (ਹਿੱਸਾ ਹਵਾਲੇ) ਸਾਹਿਤ ਉਰਦੂ ਸਾਹਿਤ ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਦੇਵ ਜੀ ਗੁਰ-ਸੂਰਮਾ ਪੰਜਾਬੀ ਕਿੱਸਾ ਕਾਵਿ ਪੰਜਾਬੀ ਕਿੱਸਾ ਕਾਵਿ ਪੰਜਾਬੀ ਕਿੱਸਾ ਕਾਵਿ: ਇੱਕ ਆਲੋਚਨਾਤਮਕ ਅਧਿਐਨ ਸੂਫ਼ੀ ਸਾਹਿਤ ਅੱਡਣ ਸ਼ਾਹ ਦੀਆਂ ਸਾਖੀਆਂ... |
ਡਾ. ਗੁਰਦੇਵ ਸਿੰਘ ਸਿੱਧੂ (ਹਿੱਸਾ ਹਵਾਲੇ) ਖੋਜ ਕਾਰਜ ਵਿਚ ਨਿਰੰਤਰ ਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਰਿਹਾ। ਕਿੱਸਾ ਸਾਹਿਤ ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿਚ 'ਪੱਤਲ ਕਾਵਿ' 1985 'ਮਾਲਵੇ ਦਾ ਕਿੱਸਾ ਸਾਹਿਤ'1990 'ਕਿੱਸਾਕਾਰ ਕਰਮ ਸਿੰਘ ਰਚਨਾਵਲੀ'1991... |
ਅਹਿਮਦ ਗੁੱਜਰ (ਹਿੱਸਾ ਹਵਾਲੇ) ਡਾ.ਕੁਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਕਾਂਗ,ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਕਿੱਸਾ ਹੀਰ ਰਾਂਝਾ 1605ਈ. ਤੋ1850ਈ: ਤੱਕ, ਸਾਹਿਤ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਡਾਂ ਹਰਜੋਧ ਸਿੰਘ, ਕਿੱਸਾ ਕਾਵਿ, ਸਰੂਪ, ਸਿਧਾਤ ਤੇ ਵਿਕਾਸ, ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨ... |
ਕੌਰ ਚੰਦ ਰਾਹੀ (ਹਿੱਸਾ ਕਿੱਸਾ ਕਾਵਿ) ਰਾਹੀ ਨੂੰ ਸਨਮਾਨਿਆ। 1.ਮੋਤੀਆਂ ਦਾ ਮੀਂਹ (ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ) 2.ਬਿਰਹਨ 3.ਸੁਨੇਹਾ 4.ਕਿੱਸਾ ਪੂਰਨ ਭਗਤ 5.ਕਿੱਸਾ ਸੋਹਣੀ ਮਹੀਂਵਾਲ 6.ਕਿੱਸਾ ਹੀਰ ਰਾਂਝਾ 7.ਕਾਲੇ ਘੋੜੇ ਦੇ ਸਵਾਰ (ਨਾਵਲ)... |
ਹਾਸ਼ਮ ਸ਼ਾਹ (ਹਿੱਸਾ ਕਾਵਿ ਕਲਾ) ਜੀਵਨੀ ਤੇ ਰਚਨਾ, ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ, ਦਿੱਲੀ, 1991 ਪੰਨਾ-33 ਸੁਖਜੀਤ ਕੌਰ, ਹਾਸ਼ਿਮ ਦੀ ਕਿੱਸਾ ਕਾਵਿ ਨੂੰ ਦੇਣ, ਅਮਰਜੀਤ ਸਾਹਿਤ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਪਟਿਆਲਾ, 2004, ਪੰਨਾਂ 25 ਡਾ. ਮਨਜੀਤ ਕੌਰ ਕਾਲਕਾ... |
ਕਿਸੇ ਪੜ੍ਹਨ ਦਾ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸ਼ੌਕੀਨ ਸੀ।ਕਿੱਸਾ ਕਾਵਿ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਇੱਕ ਗੌਰਵਮਈ ਕਾਵਿ ਧਾਰਾ ਹੈ। ਕਿੱਸਾਕਾਰ ਦੌਲਤ ਰਾਮ ਨੇ ਨਾ ਕੇਵਲ ਕਿੱਸਾ ਕਾਵਿ ਸਗੋਂ ਸਮੁੱਚੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ... |
ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਲਿਖ ਕੇ ਉਸਨੂੰ ਅਮਰਤਾ ਬਖਸ਼ੀ। ਇਸ ਕਿੱਸਾ ਰਾਹੀਂ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਕਿੱਸਾ ਕਾਵਿ ਵਿੱਚ ਦੁਖਾਂਦ ਪਰੰਪਰਾ ਦਾ ਮੁੱਢ ਬੱਝਦਾ ਹੈ। “ਅਹਿਮਦਯਾਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਯੂਸਫ਼ ਜੁਲੈਖਾ ਦੇ... |
ਵਿੱਚ ਦੋ ਕਿੱਸੇ ਲਿਖੇ ਹਨ। ਇਸ ਉੱਪਰ ਇਸਲਾਮ ਧਰਮ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਸੀ। ਕਿੱਸਾ ਹੀਰ ਰਾਂਝਾ, ਮਸਨਵੀ ਕਾਵਿ ਰੂਪ 'ਚ ਕਿੱਸਾ ਸੱਸੀ ਪੁੰਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਨਵੀਨ ਇਤਿਹਾਸ(ਆਦਿ ਤੋਂ ਸਮਕਾਲ ਤੱਕ)... |
ਅਹਿਮਦ ਯਾਰ (ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਪੰਜਾਬੀ ਕਿੱਸਾ) ਅਮਰਜੀਤ ਸਾਹਿਤ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ, ਪਟਿਆਲਾ, 1982, ਪੰਨਾ-18. ਬਲਵੀਰ ਸਿੰਘ ਪੂਨੀ, ਪੰਜਾਬੀ ਕਿੱਸਾ-ਕਾਵਿ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ, ਰੂਹੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ, 2006, ਪੰਨਾ-35. ਡਾ. ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਲਾਂਬਾ... |
ਸਾਰੀਆਂ ਅਨਮੋਲ ਲਿਖਤਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਕਿੱਸਾ ਇਕ ਪਰੰਪਰਾਵਾਦੀ ਕਵਿਤਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਕਿੱਸਾ ਕਾਵਿ ਦੀ ਬੜੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਤੇ ਗੌਰਵਮਈ ਕਾਵਿ ਪਰੰਪਰਾ ਹੈ। ਕਿੱਸਿਆ ਉੱਪਰ ਰਣਜੀਤ ਕਾਲ ਦਾ ਬਹੁਤ... |
ਚਿਰਾਗ ਅਵਾਨ (ਹਿੱਸਾ ਕਾਵਿ ਨਮੂਨਾ) ਉੱਤੇ ਲਹਿੰਦੀ ਉਪਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵਧੇਰੇ ਹੈ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਇਹ ਕਿੱਸਾ ਬਹੁਤਾ ਮਕਬੂਲ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਿਆ। ਪੰਜਾਬੀ ਕਿੱਸਾ-ਕਾਵਿ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਉਹ ਆਪਣੀ ਐਂਟਰੀ ਹੀ ਕਰਵਾਉਣ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਹੈ।... |
ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਰਤਨ ਸਿੰਘ ਜੱਗੀ (1986). ਕਿੱਸਾ-ਕਾਵਿ ਅੰਕ. ਪੰਜਾਬੀ ਯੁਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ. p. 17. ISBN 81-7380-450-8. "ਕਿੱਸਿਆਂ ਦਾ ਸਰਦਾਰ, ਕਿੱਸਾ ਹੀਰ ਦਾ - ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਭੁੱਲਰ"... |