Kelistuhu.kelunpu

克里斯多福·哥倫布（西班牙語：Cristóbal Colón；義大利語：Cristoforo Colombo；1451年10月31日—1506年5月20日）歐洲中世紀至近代的著名航海家、探險家與殖民者，其出生於中世紀的熱內亞共和國（今義大利西北部）。

i sipanya nu kayoing ci eysapayl cacay atu haylnantu tusa niedapan sa, ci kelunpu nay i 1492 amihcaan katukuh 1502 a mihcaan kinasepat cinida paculil tu balunga mulakuwit tu mabalatay a bayu’ tasiyang, masiyku katukuh i Amilika a enal, u niculilan nida atu patideng tu misaicelang muwala tu tademaw nu Amilika wini u macapiay nu kacakat nu tademaw, sisa I nutipanay a tademaw i Amilika neknek satu kuenen nu heni.

在西班牙君主伊莎貝拉一世及費爾南多二世的贊助下，哥倫布於1492年到1502年間四次出海橫渡大西洋，並成功到達美洲大陸，他的一系列航行以及建立永久居民點的努力使得美洲大陸接入了近現代的人類文明，也為西方日後在美洲的拓殖奠定了基石。

namahida sa u sipanya malungatu mulimad tu Amilikaay atademaw, mala u cacayay tu kuheni, u u-ciw taayaw ku kanatal malimad.

此後，西班牙開始殖民美洲，成為一系列歐洲國家殖民此地的先驅。

ci kelinpu makatepa tu tatasasan tu Amilika abala maseneng ku heni, sisa u dipanya atu amilika a kanatal u nikatepaan nu heni a enal a demiad u kasenengan kuheni, u nikataydaan nu heni a demiad sa patucek han tulisin a demiad, u kelunpu ha ademiad.

哥倫布發現及開拓美洲的成就，使西班牙及美國等國家把他發現美洲大陸的日子賦予重要意義，其日期被定為法定假日，亦即哥倫布日。

ukitakit nu likisi muwalal tu kelinpu a niculilan misaliyut tu bayu’ pala nuteben a siki nu nadipaan atu macapiay a likisi nu kaka suwanis.

世界歷史也將哥倫布的環球航行視作中世紀史與近代史的分界點。

ci kelinpu amilungad nu ayawan, u  tipanay a sayku “nusi-u a kanatal ku han” a sinilaculay atu maniketay a mudang, nu u-ciw a kanatal malingatu masasetset  tu kalisiw nu kanatal, hamin han micaliway ku cuwacuwaay a kitakit atu kitidaan patideng tu caculilan nu balunga atu mukelid tu mukilulay a tademaw mubuwah tu kalakakitaan.

在哥倫布啟程前，西方社會（西歐國家為主）的資本主義和帝國主義抬頭，各歐洲王國開始經濟競賽，紛紛通過在世界各地建立貿易航線和殖民地來擴充財富。

ci Kelunpu pasatipan ku culil nu balunga katukuh i walian nu intu a subal mitanam mikiyaku makaala tu sipanya nu tapang a mucuduh,

哥倫布向西航行到達東印度群島的冒險性計劃得到西班牙王室的支持。

sipanya a tapang makaadih tu heni atu aciw nu talakaw ku sapietan nu bangsisay a sapacakay masasetset maydih naming muwalal i baat henay maadih t uku kapah nuyda.

西班牙王室看到了有可能在與對手有關亞洲的高利潤的香料貿易的競爭中取得先手之遙遠卻美好的前景。

ci Kelunpu nay i 1492 amihcaan sayaway nuda paculil tu balunga, i pahama a subal idaw kya cacay u “sensalwatu” a kitidaan mutapabaw kuheni, kanahatu cay kaw nikiyakuwan a dadan u dipun, maadih nida ku pahengday makaala tu sinilacul, patubeli tu uciw amiladayay paketu sa kinacacay- midindu masamenhmeng, mikaayaw tup ala nu taw, kapah kaykungan a miliyung.

在哥倫布1492年的第一次航行中，他在巴哈馬群島的一個他叫做「聖薩爾瓦多」的地方登陸，雖然不是計劃中的日本，但他看見了當地人的虛實及豐富資源，回報給歐洲殖民手段的可行性—可傳教控制、可佔領掠奪、可奴役利用。

nadikuda sa kinatulu tabayu’ paculil tu balunga, ci Kelunpu natayda tu i taantilise a subal, atu adidiay a subal, atu ciyalepihay atu winizuyla atu aungmaycu, tu mihapyu u nuheni t uku sipanya a pala sa.

在後來的三次航行中，哥倫布到達過大安地列斯群島、小安地列斯群島、加勒比海岸的委內瑞拉、以及中美洲，並宣布它們為西班牙帝國的領地。

kanahatu ci Kelunpu caay kaw sayaway katukuh i Amilika misatalulay a tademaw, “yu sabwcacay henay ci layhu.aylikesung mukelidat tu nulse a tademaw tayda mikiayaw mkitalul” , nika ci Kelunpu ya nikelidan nida tu sayaway paculil tu balunga tayni i awcu atu Amilika mutulin tu mududuc pataayaw, milangat a paduduc tu dikudan nanay a pinaay tu a siki a mukelid tu matalulay a binacadan itaw ya, wini u aydaay nu tipanay a yademaw nu kitakit a likisi macakat idaw ku sausi sapacalilaw tu sapilacul.

儘管哥倫布不是第一個到達美洲的探險家（11世紀萊夫·埃里克松領導的諾爾斯人的探險領先），但哥倫布的航海帶來第一次歐洲與美洲的持續的接觸，並且開闢了後來延續幾個世紀的歐洲探險和殖民海外領地的大時代。這些對現代西方世界的歷史發展有著無可估量的影響。

ci Kelunpu aydahidan pasacayay katalaw tu talul u cayay katineng tu kitakit a daduducan a wayway. ci Kelunpuudiptu mala pahusuay tu pilihay nu kilisetu.

哥倫布在現今大多數地方被當做一種無畏探索未知世界的精神象徵。哥倫布自己認為他的成就主要在傳播了基督的榮光。

nika pakayni i amilika nu yuncumin sa, ci Kelunpunikataynian pasayda i yuncumin nu amilika u cayay kakapah uada sapipatayay a malingatu. Capinina mihcaan ci Kelunpu mahida kasiadaan nu palekalay a tademaw , duma nu amilika a niyadu’ patucek hat uku demiadkyu “Kelunpu a demiad han”sumad han “amilika yuncumin a demiad” han, nika idaw ku patinakuay atu mutuduay tu palekalay palutatengaay a nu laecus.

但是對於美洲原住民而言，哥倫布的到來意味著對美洲原住民野蠻和殘酷大掠殺的開始，近年哥倫布的成就日益受到左翼人權人士政治批判，部分美加的城市更把法定假日「哥倫布日」改為「美洲原住民日」，但亦有批評指有政治正確之嫌。

u dateng ni Kelunpu caay kas ayu cayhenay taydai nu heni ku awcu cayay katinengi a pala, amakatukuh tu nipamataan sa i amis nu intu a maluyaluyaya a subal.

哥倫布並不認為他當時到達了一個以前歐洲人所不知的大陸，而自認到達出發前的目標—東印度群島。

ya i palaay atademaw pangangan han nida tu “indian a tademaw” （indios,nu sipanya a kamu nu indu a tademaw”

他將這個大陸上的居民叫做「印第安人（indios，西班牙語的印度人）」。

yu ci Kelunpuatu sipanya nu kakitaanatu mutudu’ tu nu amilika nuytaydaay a binacadan nu mikuwanay kapilpilan ku kasasuay, sisa i 1500 a mihcaay mudakep tu muhulak tu eysepaniawla a subal nu binawlan nu sakakaay.

由於哥倫布和西班牙王室和它所指派的美洲殖民地管理者之間的緊張關係，使得他在1500年被逮捕並被解除對伊斯帕尼奧拉島居民點的總督職位。

nadikuda sisa ci Kelunpu atu mududucay misuayaw tu sipanya nu kakitaan apabi tu nikaalaan tu hulic a sapa huing.

後來還導致了關於哥倫布和他的繼承者對西班牙王室許諾給他們的利益的法律訴訟。

u tangulan ni Kelunpu padengen i sipanya saywiya a kiwkay nu tinsukiw nu labu.

哥倫布的靈柩現存於西班牙塞維亞主教座堂主堂內。

naayawy a nikaudip 早年的生活[編輯原始碼]

Kelisetuhu. Kelunpuatu wawanida ci eyke i nuayawan nu kiwkay a panan ci Kelunpu lecuhan tini zenaya, lecuhan i 1451 a mihcaan 10 a bulad 31 a demiad, tatengaay cay katinengi.

克里斯多福·哥倫布和他的兒子迭戈在修道院的門口哥倫布生於熱那亞，出生於1451年10月31日，具體日期不詳。

u wama nidaci tumini. Kelunpu, cacayi zenaya atu sauna mikawaw tu misangaay tu banuh nu sidi. win ani Kelunpu ci susanna.huwangtanalusa. ci Kelunpu idaw ku malekakay nu heni; ci patulumayaw, ciyawni, paylaykelinu atu ciyakemu.

他的父親是多米尼克·哥倫布，一個在熱那亞和薩沃納工作的中產階級羊毛紡織工。他還有一個賣奶酪的小攤，哥倫布小時候還幫忙看過攤。哥倫布的母親是蘇珊娜·方塔納羅薩。哥倫布還有幾個兄弟：巴托洛梅奧、喬瓦尼·佩萊格里諾和吉亞科莫。