1592: Godina

Ovo je članak o godini 1592.

prijestupna godina koja počinje u subotu po 10 dana zaostajućem julijanskom kalendaru.

1592 na Wikimedijinoj ostavi

• 5. 1. - Sabor na Gradcu kod Zagreba: odredbe o načinu mobiliziranja zemlje protiv očekivanog turskog napada ("obći zemaljski ustanak").
• 24. 1. - Banov brat Petar Erdedi postavljen za kapetana žumberačkih uskoka.
• 25. 1. - Turski veliki vezir prijeti da će sultan poslati flotu u Jadran protiv senjskih uskoka koji neprekidno četuju protiv Turaka; kralj za novog senjskog kapetana postavlja Jurja Lenkovića.
• 30. 1. - Ippolito Aldobrandini izabran za papu Klementa VIII. (do 1605).

• 3. 3. - Izvedeno Šekspirovo delo Henri VI, 1. deo.
• 21. 3. - Papa Klement VIII se žali nadvojvodi Ernestu na uskoke koji su nedavno "porobili" trgovačke brodove u Ankoni.

• 13. 4. - Počinje Imdžinski rat, pokušaj Toyotomi Hideyoshija da osvoji Koreju; Korejci u ovom ratu koriste brodove kornjače.
• 13. 4. - Ban Tomo Erdedi razglasio "obći zemaljski ustanak".
• 12. 4. - 2. 5. - Hasan-paša Predojević gradi (novu) Petrinju na ušću Petrinjčice u Kupu; hrvatske i njemačke čete neaktivne kod Bresta i Gorice.
• 15. 4. - Hrastovica se predala Turcima nakon pobune, prethodno osvojena tvrđava Gore.

• 14. 6.? - Turci ušli u Izačić kojeg je pobunjena posada napustila.
• 19. 6. - Pad Bihaća: grad se sporazumno predao poslije šest dana opsade, ali obećanja ubrzo prekršena - ubijene dvije od pet tisuća kršćanskih stanovnika, 800 djece poslato u Carigrad.
  • Ovim je zaokruženo tursko osvajanje današnje Bosne (do 1878.).
  • Bihać postaje sjedište ranijeg Ostrožačkog sandžaka (osn. 1578.).

• 5. 7. - Mlečani (adm. Almoro Tiepolo) razorili Karlobag.
• 19. 7. - Hasan-paša kod Bresta porazio bana Erdedija i štajerske čete (u Carigradu 26. rujna proslavljen trijumf), grad zapaljen sledeće noći, štajerska posada ubijena; Turci zatim haraju Turopoljem i oko Siska.
• 20. 7. - Japanci zauzeli Pjongjang, glavni grad Koreje - car Seonjo se povlači na sever.
• 23. 7. - Petar Erdedi se probio iz Kerestinca koji su Turci bili opkolili.
• 23 - 29. 7. - Druga opsada Siska.

• 9. 8. - John Davis verovatno otkrio Falklandska ostrva.
• avgust - Englezi zarobili kod Azora veliki portugalski brod Madre de Deus sa bogatim tovarom iz jugoistočne Azije.
• kolovoz-rujan? - Kralj Rudolf u Pragu odredio da "tursko zvono" zvoni tri puta na dan pozivajući na molitvu za obranu od Turaka, odredio da se u svim njegovim zemljama sakuplja novac i vojska, velika pojačanja stižu u Zagreb i okolinu.

• rujan, krajem - Hasan-paša u Turopolju spalio 49 sela i dva trgovišta, panika zbog glasina čak u Ljubljani.
• prije 29. 10. - Markgrof Karl von Burgau iz Tirola imenovan komandantom svih četa u Hrvatskoj i Slavoniji (stiže 7. 11. u Zagreb).

• ca. 14. 11. - Novi Hasan-pašin upad u Turopolje; oko Zagreba se okuplja velika vojska koja ne može prijeći nabujalu Savu.
• 17. 11. - Sigismund III Vasa, od ranije vladar Poljske-Litvanije, nasleđuje oca na švedskom prestolu.

• prosinac - Ratne aktivnosti oko Petrinje obustavljene zbog velikog snijega.
• 25. 12. - Imdžinski rat: mingovska vojska prelazi reku Jalu u pomoć Korejcima.

Tokom/tijekom godine

• Jovan Kantul je novi srpski patrijarh (do 1614).
• Pećanac Derviš Agić Sarvanović izdejstvovao da se iz skadarskog sandžaka izdvoji crnogorski s njim na čelu (Ulcinj, Bar i oblasti od Bojane sa Crnom Gorom); zatim (1592/3) Akan-bali čauš na Cetinju vrši popis za harač.
• Odštampana biografija Ozane Kotorske Serafina Racija.
• Od 1566. do 1592. broj spahija se smanjio za polovinu.
• Otvaranje skele (trgovačke luke) u mletačkom Splitu, koriste je bosanski trgovci.

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1592.

• 5. 1. - Šah Džahan, mogulski vladar († 1666)
• 22. 1. - Pierre Gassendi, filozof, naučnik († 1655)
• 28. 11. - Huang Taiji (Abahai), kineski car († 1643)
• ? - Ivan Bunić Vučić, pjesnik († 1658)
• Muhamed Nerkesi Sarajlija, pjesnik († 1632)

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1592.

• 23. 2. - Natal Bonifacij (Božo Bonifačić), bakrorezac i kartograf (* 1538)
• 13. 9. - Michel de Montaigne, esejista (* 1533)
• 28. 10. - Ogier Ghiselin de Busbecq, diplomata (* 1522)
• 17. 11. - Johan III, kralj Švedske (* 1537)
• ? - Filip Sokolović, srpski patrijarh
• ? - Ivan Pergošić, pravnik, prevoditelj

Literatura

• Vjekoslav Klaić, Svezak treći: dio prvi..... Prva knjiga: Doba kraljeva Ferdinanda I., Maksimilijana i Rudolfa (1527-1608) (archive.org)
• Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959