1001 Noć

Za ostala značenja, vidi 1001 noć (razvrstavanje).

Zbirka je povezana okvirnom pričom o Šahrijaru, nesmiljenom vladaru koji je, zgađen nevjernošću svoje supruge, zapovijedio da mu se svake noći druga žena dovodi u postelju kako bi je slijedećeg jutra pogubili. Šeherezada, dovitljiva vezirova kći, tu sudbinu izbjegava tako što Šahrijaru svake noći počne pričat neku zanimljivu priču te je prekinuvši je na najzanimljivijem dijelu.

Zbirka se sastoji od niza priča, prilično različitih po sadržaju, od kojih su neke, poput legendi o Sinbadovim putovanjima, Aladinovoj lampi i Ali Babi i 40 hajduka, i samostalno postale dio svjetske kulture. Nastanak zbirke se obično vezuje za Bagdad u doba kalifa Haruna al-Rashida, koji je tada bio najkozmopolitskiji grad na svijetu i na čijim ulicama su se mogle čuti raznolike priče porijeklom iz Perzije, Kine, Indije, Afrike i Evrope. Jezgra priče se, s druge strane, vezuje uz drevnu perzijsku knjigu Hazar Afsana (Tisuću mitova).

Prva arapska kodifikacija Alf Layla spominje već u 9. vijeku, a zapadno čitateljstvo je knjigu upoznalo tek početkom 18. vijeka zahvaljujući prijevodu Antoinea Gallanda na francuski. Ipak, najpoznatiji zapadni prijevod je onaj britanskog istraživača Sir Richarda Burtona, koji je u svojoj verziji zadržao mnoge erotske i lascivne dijelove izbačene iz Gallandove i mnogih drugih izdanja, i zahvaljujući kojoj su mnogi Orijent dugo vremena shvaćali kao mjesto u kome, za razliku od uštogljenog Zapada, vladaju tjelesni užici.

1001 noć je služila kao vrelo inspiracije likovnim umjetnicima i filmašima, uključujući neka od klasičnih djela Starog Hollywooda i nešto modernijih djela poput Pasolinijevog Cvijeta 1001 noći.

1001 noć na Wikimedijinoj ostavi