नरेन्द्र सिंह नेगी

नेगी इत्यस्य जन्म पौरीगढ़वालमण्डलस्य (उत्तरखण्डस्य) पौरीनगरे अभवत् यत्र सः विद्यालयस्य शिक्षणमपि सम्पन्नवान् । तस्य पिता भारतीयसेनायाः नायबसुबेदारः आसीत् । स्नातकपदवीं प्राप्तुं सः स्वस्य मातुलपुत्रेण अजीतसिंहनेगी इत्यनेन सह रामपुरं गतः यः तस्मै तबला इति पाठयति स्म | बाल्यकालात् एव सः विभिन्नेषु सांस्कृतिककार्यक्रमेषु पारम्परिकलोकगायकानाम् श्रवणं प्रति रुचिं लभते स्म । सः १९७४ तमे वर्षे स्वमातुः अन्यैः नगरस्य महिलाभिः च कृते परिश्रमात् प्रेरितः भूत्वा प्रथमं गीतं लिखितवान्, रचितवान् च ।

नेगी इत्यनेन १९७४ तमे वर्षे प्रथमं स्वरचितं गीतं रिकार्ड् कृतम् । १९७६ तमे वर्षे नेगी इत्यनेन प्रथमं सङ्गीत-एल्बम् "गढ़वाली गीतमाला" इति प्रकाशितम् । एताः गीतमालाः १० भिन्नभागेषु आसन् । यतः एते गढ़वालीगीतमालाः भिन्न-भिन्न-कम्पनीभ्यः आसन् तस्मात् सः तान् प्रबन्धने कष्टं अनुभवति स्म । अतः सः अन्ततः स्वस्य कॅसेट्-पत्राणि पृथक्-पृथक् शीर्षकाणि दत्त्वा विमोचनं कर्तुं प्रवृत्तः । तस्य प्रथमः एल्बमः " बुरान्स् " इति शीर्षकेन सह आगतः ।

समकालीनगीतेषु १२ ताडनानां मुख्यसुरीलवाक्यानां, अनियमितचतुर्बीट्-लयात्मकप्रतिमानस्य (जौंसरीप्रदेशस्य विशिष्टस्य) परिचयस्य श्रेयः नेगी इत्यस्य भवति सः प्रेम, शोक, ऐतिहासिकघटना, सामाजिक, राजनैतिक, पर्यावरणविषयेषु च गीतानि लिखितवान् अस्ति। " जागर ", "मङ्गल", "बसन्ती", " खुदर ", "छोपति", चौनफुला, झुमेला इत्यादिषु उत्तराखण्डे लोकप्रियस्य गायनस्य प्रत्येकविधायां सः गायितवान् अस्ति । सः राज्ये प्रचलितानां गढ़वाली, कुमाओनी, जौन्सरी इत्यादिषु विभिन्नेषु स्थानीयभाषासु गायितवान् अस्ति ।

चक्रचल, घरजवाई, मेरी गंगा होली ता मैमा आली इत्यादिषु गढ़वाली चलच्चित्रेषु अपि स्वरं दत्तवान् अस्ति | उदित नारायण, लता मंगेशकर, आशा भोंसले, पूर्णिमा, सुरेश वाडकर, अनुराधा पौडवाल, जसपल् इत्यादयः बालिवुड् गायकाः अपि तस्य संगीतनिर्देशने गढ़वाली चलच्चित्रेषु गायन्ति स्म । सः सहकारिणी गढ़वाली - उत्साही माधुरी बर्थवाल इत्यनेन सह अपि गायितवान् |

संगीत नाटक अकादमी 2022

नरेन्द्रसिंहनेगी ९ एप्रिल २०२२ दिनाङ्के दिल्लीनगरे संगीत नाटक अकादमीपुरस्कारेण पुरस्कृतः अस्ति । मुख्यमन्त्री पुष्करसिंह धामी राज्यस्य लोकगायकं नरेन्द्रसिंहनेगीं राष्ट्रियस्तरस्य प्रतिष्ठितसङ्गीतनाटक अकादमीपुरस्कारेण सम्मानितस्य अभिनन्दनं कृतवान्। पारम्परिकलोकगीतक्षेत्रे नरेन्द्रसिंहनेगी इत्यस्मै यः सम्मानः दत्तः सः अपि राज्यस्य गौरवम् इति उक्तवान् ।

आवाज रत्न पुरस्कार

हिन्दी दिवसस्य अवसरे (१५ सितम्बर २०२१) उत्तराखण्डस्य लोकगायकः नरेन्द्रसिंह नेगीः २०२१ तमस्य वर्षस्य आवाजरत्नपुरस्कारेण सम्मानितः अस्ति ।