Miasto Zaporoże: Ukraińskie miasto, stolica obwodu zaporoskiego
Zaporoże (ukr. Запоріжжя Zaporiżżia; do 1921 Aleksandrowsk) – miasto w południowo-wschodniej części Ukrainy, nad Dnieprem, stolica obwodu zaporoskiego.
Miasto jest ważnym ośrodkiem przemysłowym, działa w nim wielka huta Zaporiżstal i duża fabryka samochodów – AwtoZAZ. Na początku 2021 roku, z liczbą mieszkańców przekraczającą 722 tys., Zaporoże zajmowało szóste miejsce wśród najludniejszych ukraińskich miast.
 Aleja Metalurhów, Zaporoże | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Obwód | |||||
| Data założenia | 1770 | ||||
| Prawa miejskie | 1806 | ||||
| Burmistrz | Wołodymyr Burjak | ||||
| Powierzchnia | 331 km² | ||||
| Wysokość | 86 m n.p.m. | ||||
| Populacja (1.01.2021) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Nr kierunkowy | (+380) 61(2) | ||||
| Kod pocztowy | 690xx | ||||
| Tablice rejestracyjne | 08, АР | ||||
Położenie na mapie obwodu zaporoskiego  | |||||
Położenie na mapie Ukrainy  | |||||
 47°50′N 35°10′E/47,833333 35,166667 | |||||
| Strona internetowa | |||||
.svg)
Wraz z okolicznymi osadami Zaporoże tworzy aglomerację. Jest to jedno z największych centrów administracyjnych, przemysłowych i kulturalnych na południu Ukrainy z zaawansowaną inżynierią mechaniczną, metalurgią żelaza i metali nieżelaznych, przemysłem chemicznym i budowlanym, port rzeczny i ważny węzeł kolejowy tranzytowy.
Historia
Początek miastu dała rosyjska twierdza do obrony przed najazdami Tatarów krymskich oraz Turków, zbudowana w 1770 r. Twierdza Aleksandrowska – część linii dnieprowskiej. Twierdza Aleksandrowsk w 1806 r. uzyskała prawa miasta powiatowego, które stało się portem nad Dnieprem.
Na obrzeżach miasta znajdowały się liczne osiedla (kolonie) migrantów z Rzeczypospolitej, którzy przybyli tam na zaproszenie Katarzyny II z 1787 roku. Byli to przeważnie mennonici, którzy uciekali przed prześladowaniami religijnymi Prusaków z ziem zagarniętych w pierwszym rozbiorze. Część mieszkańców takich kolonii mennonickich, jak Neuendorf, Einlage, Kronsweide, Osterwick, Rosental, Nieder-Chortitza czy Burwalde pochodziła z okolic Gdańska, Grudziądza i Elbląga.
W Zaporożu do dzisiaj pozostały niektóre budynki mennonitów, jeden z najpiękniejszych to Mädchenschule, czyli Szkoła dla dziewcząt, budynek z elementami holenderskiego renesansu i późnego baroku, zbudowany w 1904 roku. Jego główna fasada jest bardzo podobna do budynków północnej Europy. Nauczyciel tej szkoły Piotr Buzuk w tym budynku w 1910 roku założył pierwszą w Imperium Rosyjskim organizację ekologiczną – Chortyckie Towarzystwo Ochrony Przyrody.
W 1939 roku została otwarta Zaporoska Filharmonia Obwodowa. Od 1939 stolica obwodu. W latach 1941–1943 okupowane przez niemieckie wojska.
W maju 2010 dzięki staraniom działaczy lokalnych struktur Komunistycznej Partii Ukrainy w mieście odsłonięto pomnik Józefa Stalina. Był to pierwszy od 1953 pomnik tego radzieckiego przywódcy na Ukrainie. W 2015 przyjęto ustawy dekomunizacyjne, w wyniku których rada miejska musiała zmienić nazwy ponad 50 głównych ulic i części administracyjnych miasta, zdemontowane także zostały pomniki przywódców Związku Radzieckiego. Pomnik Stalina został zlikwidowany 25 listopada 2017 roku. Fragmenty pomnika zostały wrzucone pod monument ofiarom Hołodomoru.
Podczas rosyjskiej inwazji w 2022 roku doszło do walk w południowych częściach miasta. 3 marca rosyjskie wojsko rozpoczęło ostrzał elektrowni jądrowej powodując pożar.
Demografia
.jpg)
Skład narodowościowy miasta na podstawie danych ze spisów powszechnych Imperium Rosyjskiego, Związku Radzieckiego i Ukrainy:
- 1897
- 1926
- 1939
- 2001
- Ukraińcy: 573 tys. (70,28%)
- Rosjanie: 207 tys. (25,39%)
- Białorusini: 5,5 tys. (0,67%)
- Bułgarzy: 3,6 tys. (0,44%)
- Żydzi: 3,4 tys. (0,42%)
- Gruzini: 3,11 tys. (0,38%)
- Ormianie: 3,08 tys. (0,38%)
- Tatarzy: 2,2 tys. (0,27%)
- Azerowie: 1,2 tys. (0,15%)
- Cyganie: 0,92 tys. (0,11%)
- Polacy: 0,78 tys. (0,1%)
- Niemcy: 0,76 tys. (0,09%)
Dzielnice
Miasto Zaporoże podzielone jest na 7 rejonów (dzielnic). W tabeli podano nazwy i liczbę ludności poszczególnych rejonów, według stanu na 1 listopada 2013.
| Nr | Nazwa | Liczba ludności w tys. osób |
|---|---|---|
| 1 | Oleksandriwskyj | 69,8 |
| 2 | Zawodśkyj | 51,9 |
| 3 | Kommunarśkyj | 135,9 |
| 4 | Dniprowskyj | 137,9 |
| 5 | Wozneseniwskyj | 102,3 |
| 6 | Chortyćkyj | 117 |
| 7 | Szewczenkiwśkyj | 153 |
Miasta partnerskie
Zobacz też
Przypisy
Linki zewnętrzne
- Mapa topograficzna 1:100:000. sunsite.berkeley.edu:8085. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-03-11)].
- Aleksandrówsk, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 29.
- Szczegółowa mapa na portalu Yandex.ru
- World Gazetteer
This article uses material from the Wikipedia Polski article Zaporoże (miasto), which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Treść udostępniana na licencji CC BY-SA 4.0, jeśli nie podano inaczej. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Polski (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.