Tomasz Nałęcz: Polski polityk, historyk

29 października 1949 w Gołyminie) – polski historyk, publicysta i polityk, doktor habilitowany nauk humanistycznych, profesor nadzwyczajny Uniwersytetu Warszawskiego. Poseł na Sejm II i IV kadencji (1993–1997, 2001–2005), wicemarszałek Sejmu IV kadencji, w latach 2010–2015 doradca prezydenta RP.

Tomasz Nałęcz

Data i miejsce urodzenia	29 października 1949 Gołymin
Doktor habilitowany nauk humanistycznych
Specjalność: najnowsza historia powszechna i Polski
Alma Mater	Uniwersytet Warszawski
Doktorat	1977 – nauki humanistyczne Uniwersytet Warszawski
Habilitacja	1988 – nauki humanistyczne Uniwersytet Warszawski
Nauczyciel akademicki
Uczelnia	Uniwersytet Warszawski, Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku
Wicemarszałek Sejmu IV kadencji
Okres spraw.	2001–2005
Odznaczenia
Multimedia w Wiki Commons
Cytaty w Wikicytatach

Absolwent I Liceum Ogólnokształcącego im. Zygmunta Krasińskiego w Ciechanowie. W 1972 ukończył studia na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego. Na tej samej uczelni doktoryzował się w 1977, zaś doktorem habilitowanym nauk humanistycznych został w 1988. Członek redakcji „Dziejów Najnowszych” w latach 1988–1991. W 1992 objął stanowisko profesora nadzwyczajnego w Zakładzie Historii XX wieku na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego, a następnie stanowisko profesora w Akademii Humanistycznej im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku na Wydziale Nauk Politycznych. W pracy naukowej zajął się historią polityczną Polski XIX i XX wieku z uwzględnieniem historii ruchu robotniczego, a także najnowszą historią powszechną i Polski. Wśród wypromowanych przez niego doktorów znalazł się Bogusław Kopka. W latach 2000–2001 był recenzentem historycznym na planie serialu biograficznego Marszałek Piłsudski.

Należał do Związku Młodzieży Socjalistycznej, był m.in. przewodniczącym zarządu wydziałowego i członkiem zarządu uczelnianego tej organizacji. W latach 1970–1990 należał do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Pełnił m.in. funkcję I sekretarza POP na Wydziale Historycznym UW, a także sekretarza komitetu uczelnianego PZPR. W latach 1980–1981 był członkiem NSZZ „Solidarność”. Pod koniec lat 80. znalazł się wśród działaczy tzw. reformistycznego Ruchu 8 Lipca. W 1990 został jednym z wiceprzewodniczących Socjaldemokracji Rzeczypospolitej Polskiej. Wystąpił z SdRP po ujawnieniu afery dotyczącej tzw. moskiewskiej pożyczki.

Podczas wyborów prezydenckich w 1990 był szefem sztabu kandydata SdRP na prezydenta Włodzimierza Cimoszewicza, który w I turze zajął 4. miejsce. Od 1990 do 1994 wykonywał mandat radnego Mokotowa. W latach 1993–1997 zasiadał w Sejmie II kadencji z listy Unii Pracy (w wyborach uzyskał w okręgu warszawskim 1314 głosów). W wyborach parlamentarnych w 2001 po raz drugi uzyskał mandat poselski z okręgu radomskiego z listy koalicji SLD-UP. W Sejmie IV kadencji wybrano go na stanowisko wicemarszałka. Do końca marca 2004 pełnił funkcję wiceprzewodniczącego Unii Pracy. W latach 2003–2004 przewodniczył sejmowej komisji śledczej badającej „aferę Rywina”. 1 kwietnia 2004 przystąpił do zakładanej przez Marka Borowskiego Socjaldemokracji Polskiej. W czerwcu 2005 został szefem sztabu wyborczego kandydata na prezydenta Marka Borowskiego, jednak w sierpniu otwarcie opowiedział się za kandydaturą Włodzimierza Cimoszewicza i 17 sierpnia 2005 został jego rzecznikiem, za co dzień później wykluczono go z SDPL i skreślono z listy wyborczej kandydatów na posłów w wyborach parlamentarnych.

Przez kilka lat publikował felietony w tygodniku „Wprost”, zatytułowane Widziane z lewej strony. Po zakończeniu działalności w Sejmie powrócił do pracy na Uniwersytecie Warszawskim. Był też nauczycielem akademickim w Prywatnej Wyższej Szkole Nauk Społecznych, Komputerowych i Medycznych w Warszawie.

W wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2009 bez powodzenia ubiegał się o mandat z ramienia koalicji Porozumienie dla Przyszłości, uzyskując 4691 głosów (1,21%). 5 lipca tego samego roku ponownie został członkiem Socjaldemokracji Polskiej.

W grudniu 2009 zadeklarował ubieganie się w 2010 o urząd prezydenta RP z ramienia PD i SDPL, jednak w kwietniu 2010 wycofał się z udziału w wyborach, udzielając następnie poparcia kandydaturze Bronisława Komorowskiego. 27 września tego samego roku został doradcą prezydenta Bronisława Komorowskiego do spraw historii i dziedzictwa narodowego. Pełnił tę funkcję do 5 sierpnia 2015. W 2018 zasiadł w radzie Fundacji Instytut Bronisława Komorowskiego, następnie został członkiem rady programowej tej fundacji.

Członek Stowarzyszenia Pracowników, Współpracowników i Przyjaciół Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa Imienia Jana Nowaka-Jeziorańskiego w Warszawie. W 2024 z ramienia Koalicji Obywatelskiej został wybrany na radnego Wawra.

W 2015 prezydent Bronisław Komorowski odznaczył go Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. W 1980 otrzymał Srebrny Krzyż Zasługi.

Od 1972 był mężem historyk Darii Nałęcz (zm. 2022). Ma syna Andrzeja.

Jako autor:

• II Rzeczpospolita – nadzieje i rzeczywistość (1978)
• 60-lecie odzyskania niepodległości: program dla uniwersytetów powszechnych (1978)
• Wiedza o Polsce współczesnej: zestaw tematyczny (1979)
• Sprawa polska w I wojnie światowej: materiał pomocniczy dla nauczycieli historii (1982)
• Dzieje narodu i państwa polskiego: program studium (1983)
• Najnowsza historia polski: program studium (1983)
• Polska Organizacja Wojskowa 1914–1918 (1984)
• Józef Piłsudski w legendzie historycznej (1984)
• Irredenta polska (1987)
• Rządy Sejmu 1921–1926 (1991)
• Spór o kształt demokracji i parlamentaryzmu w Polsce w latach 1921–1926 (1994)
• Historia XX wieku (2000)

Jako współautor:

• z Darią Nałęcz:
  • ...zemsty grom, ludu gniew (1984)
  • Józef Piłsudski – legendy i fakty (1986)
  • Pogrzeb marszałka Józefa Piłsudskiego: zmarł 12 maja 1935 (1988)
• z Henrykiem Samsonowiczem, Januszem Tazbirem i Tadeuszem Łepkowskim:
  • Polska. Losy państwa i narodu do 1939 roku (wyd. 6. 2003)
• z Tomaszem Kizwalterem:
  • Polska 1831–1939 (2007)

• Strona sejmowa posła IV kadencji. [dostęp 2011-04-03].
• Dr hab. Tomasz Nałęcz, [w:] portal „Ludzie Nauki”, MNiSW/OPIPIB [dostęp 2024-04-10] .

• Nałęcz, Tomasz. Instytut Herdera w Marburgu. [dostęp 2021-01-28]. (niem.).