Systematyka Wirusów

Systematyka wirusów jest oparta o zasady tzw. uniwersalnego systemu taksonomii wirusów. Podstawowe jego cechy to:

Nazwy rzędów mają przyrostek -virales w nazwie łacińskiej. W obrębie rzędów grupuje się rodziny o podobnej charakterystyce, różne od pozostałych rodzin i rzędów. Założeniem jest grupowanie rodzin o udowodnionym pochodzeniu monofiletycznym.
Nazwy rodzin mają przyrostek -viridae w nazwie łacińskiej. Rodziny grupują rodzaje wirusów o współdzielonych właściwościach. Czasami rodziny są dzielone na podrodziny (przyrostek -virinae), co pozwala rozróżnić mniejsze grupy rodzajów.
Nazwy rodzajów kończą się przyrostkiem -virus i grupują gatunki o określonych, wspólnych cechach.
Gatunki wyróżnia się na podstawie kryteriów ekologicznych oraz sposobu replikacji.

Zalecenia dotyczące pisowni są następujące. Kursywą powinno wyróżniać się nazwy ustalone przez komitet, niezależnie od tego, czy są to nazwy łacińskie, czy angielskie. Z kolei nazwy nieprzyjęte oficjalnie, nawet jeśli występują w obiegu, powinny być pisane czcionką prostą. Dotyczy to wszystkich taksonów.

Poniżej podano taksonomię do rangi rodzaju. W przypadku wirusów o dużym znaczeniu, zwłaszcza medycznym, podano także nazwy gatunkowe.

Wirusy dsDNA – zawierają dwuniciowy DNA

- Rodzina: Ascoviridae
  - - Rodzaj: Ascovirus
- Rodzina: Asfarviridae
- Rodzina: Baculoviridae (Bakulowirusy)
  - - Rodzaj: Nucleopolyhedrovirus
    - Rodzaj: Granulovirus
- Rodzina: Iridoviridae
  - - Rodzaj: Iridovirus
    - Rodzaj: Chloriridovirus
    - Rodzaj: Ranavirus
    - Rodzaj: Lymphocystivirus
- Rodzina: Herpesviridae (Herpeswirusy)
  - Podrodzina: Alphaherpesvirinae
    - Rodzaj: Simplexvirus (wirus opryszczki pospolitej)
      - Human herpesvirus 1 (HHV-1), ludzki herpeswirus typu 1, zwyczajowo Herpes simplex virus 1 (HSV-1) – wirus opryszczki pospolitej typu 1, herpeswirus typu 2
      - Human herpesvirus 2 (HHV-2), ludzki herpeswirus typu 2, zwyczajowo Herpes simplex virus 2 (HSV-2) – wirus opryszczki pospolitej typu 2, herpeswirus typu 2
    - Rodzaj: Varicellovirus
      - Human herpesvirus 3 (HHV-3), ludzki herpeswirus typu 3, zwyczajowo Varicella-zoster virus (VZV) – wirus ospy wietrznej-półpaśca
    - Rodzaj: „Marek's disease-like viruses”
    - Rodzaj: „ILTV-like viruses”
  - Podrodzina: Bethaherpesvirinae
    - Rodzaj: Cytomegalovirus
      - Human herpesvirus 5 (HHV-5), ludzki herpesvirus typu 5, zwyczajowo wirus cytomegalii, cytomegalowirus (CMV, HCMV)
    - Rodzaj: Muromegalovirus
    - Rodzaj: Roseolovirus
      - Human herpesvirus 6 (HHV-6), ludzki herpeswirus typu 6, zwyczajowo wirus rumienia nagłego typu 6
      - Human herpesvirus 7 (HHV-7), ludzki herpeswirus typu 7, zwyczajowo wirus rumienia nagłego typu 7
  - Podrodzina: Gammaherpesvirinae
    - Rodzaj: Lymphocryptovirus
      - Human herpesvirus 4 (HHV-4), ludzki herpesvirus typu 4, zwyczajowo wirus Epsteina-Barr (EBV)
      - Human herpesvirus 8 (HHV-8), ludzki herpesvirus typu 8
    - Rodzaj: Rhadinovirus
- Rodzina: Adenoviridae (Adenowirusy)
  - - Rodzaj: Mastadenovirus (Adenowirusy ssaków)
      - Human adenovirus A (HAdV-A), ludzki adenowirus A
      - Human adenovirus B (HAdV-B), ludzki adenowirus B
      - Human adenovirus C (HAdV-C), ludzki adenowirus C
      - Human adenovirus D (HAdV-D), ludzki adenowirus D
      - Human adenovirus E (HAdV-E), ludzki adenowirus E
      - Human adenovirus F (HAdV-F), ludzki adenowirus F
    - Rodzaj: Aviadenovirus (Adenowirusy ptaków)
- Rodzina: Myoviridae (Fagi T-parzyste)
- Rodzina: Siphoviridae (bakteriofag lambda)
- Rodzina: Polyomaviridae (Poliomawirusy)
  - - Rodzaj: Polyomavirus
      - Simian virus 40 (SV40)
      - BK polyomavirus (BKPyV), wirus BK
      - JC polyomavirus (JCPyV), wirus JC
- Rodzina: Papillomaviridae (Papillomawirusy)
  - - Rodzaj: Papillomavirus
      - Human papillomavirus, wirus brodawczaka ludzkiego
- Rodzina: Poxviridae (Pokswirusy)
  - Podrodzina: Chordopoxvirinae
    - Rodzaj: Orthopoxvirus
      - Vaccinia virus (VACV), wirus krowianki
      - Variola virus (VARV), wirus ospy prawdziwej
    - Rodzaj: Parapoxvirus
    - Rodzaj: Avipoxvirus
    - Rodzaj: Capripoxvirus
    - Rodzaj: Leporipoxvirus
    - Rodzaj: Suipoxvirus
    - Rodzaj: Molluscipoxvirus
      - Molluscum contagiosum virus (MOCV), wirus mięczaka zakaźnego
    - Rodzaj: Yabapoxvirus
  - Podrodzina: Entomopoxvirinae
    - Rodzaj: Entomopoxvirus A
    - Rodzaj: Entomopoxvirus B
    - Rodzaj: Entomopoxvirus C
- Rodzina: Polydnaviridae
  - - Rodzaj: Ichnovirus
    - Rodzaj: Bracovirus

Wirusy ssDNA – zawierają jednoniciowy DNA

- Rodzina: Circoviridae
  - - Rodzaj: Circovirus
- Rodzina: Parvoviridae (Parwowirusy)
  - Podrodzina: Parvovirinae
    - Rodzaj: Parvovirus
      - B19 virus (B19V), zwyczajowo parwowirus B19
    - Rodzaj: Erythrovirus
    - Rodzaj: Dependovirus
  - Podrodzina: Densovirinae
    - Rodzaj: Densovirus
    - Rodzaj: Iteravirus
    - Rodzaj: Brevidensovirus
- Rodzina: Inoviridae (Inowirusy)
  - - Rodzaj: Inovirus
    - Rodzaj: Plectrovirus
- Rodzina: Microviridae (Mikrowirusy)

Wirusy używające odwrotnej transkryptazy

- Rodzina: Hepadnaviridae (Hepadnawirusy)
  - - Rodzaj: Orthohepadnavirus
      - Hepatitis B virus (HBV), wirus zapalenia wątroby typu B
    - Rodzaj: Avihepadnavirus
- Rodzina: Retroviridae (Retrowirusy)
  - - Rodzaj: Alpharetrovirus
    - Rodzaj: Betaretrovirus
    - Rodzaj: Gammaretrovirus
    - Rodzaj: Deltaretrovirus
      - Primate T-lymphotropic virus 1 (PTLV-1), zwyczajowo Human T-lymphotropic virus 1 (HTLV-1) – ludzki wirus T-limfotropowy typu 1
      - Primate T-lymphotropic virus 2 (PTLV-2), zwyczajowo Human T-lymphotropic virus 2 (HTLV-2) – ludzki wirus T-limfotropowy typu 2
    - Rodzaj: Epsilonretrovirus
    - Rodzaj: Lentivirus (Lentiwirusy)
      - Human immunodificiency virus 1 (HIV-1), ludzki wirus upośledzenia odporności typu 1
      - Human immunodificiency virus 2 (HIV-2), ludzki wirus upośledzenia odporności typu 2
    - Rodzaj: Spumavirus
- Rodzina: Pseudoviridae
  - - Rodzaj: Pseudovirus – tylko rośliny i drożdże, zapisany dla zachowania kompletności powyższej rodziny
    - Rodzaj: Hemivirus – zarówno bezkręgowce, jak i drożdże
- Rodzina: Metaviridae
  - - Rodzaj: Metavirus – rośliny i bezkręgowce
    - Rodzaj: Errantivirus

Wirusy dsRNA – zawierają dwuniciowy RNA

- Rodzina: Reoviridae (Reowirusy)
  - - Rodzaj Orthoreovirus
    - Rodzaj Orbivirus (Orbiwirusy)
    - Rodzaj Rotavirus (Rotawirusy)
      - Rotavirus A (RV-A)
      - Rotavirus B (RV-B)
    - Rodzaj Coltivirus
      - Colorado tick fever virus (CTFV), wirus gorączki kleszczowej Kolorado
    - Rodzaj Aquareovirus
    - Rodzaj Cypovirus
    - Rodzaj Fijivirus – wyłącznie roślinne
    - Rodzaj Phytoreovirus – wyłącznie roślinne
    - Rodzaj Oryzavirus – wyłącznie roślinne
- Rodzina: Birnaviridae
  - - Rodzaj: Aquabirnavirus
    - Rodzaj: Avibirnavirus
    - Rodzaj: Entomobirnavirus

Wirusy ssRNA(-) – zawierają jednoniciowy RNA o ujemnej polarności

- Rodzina: Orthomyxoviridae (Ortomyksowirusy)
  - - Rodzaj: Influenza A virus (FLUAV), zwyczajowo wirus grypy A
    - Rodzaj: Influenza B virus (FLUBV), zwyczajowo wirus grypy B
    - Rodzaj: Influenza C virus (FLUCV), zwyczajowo wirus grypy C
    - Rodzaj: Thogotovirus
Rząd: Mononegavirales
- Rodzina: Paramyxoviridae (Paramyksowirusy)
  - Podrodzina: Paramyxovirinae
    - Rodzaj: Respirovirus
      - Human parainfluenza virus 1 (HPIV-1), zwyczajowo wirus paragrypy typu 1
      - Human parainfluenza virus 3 (HPIV-3), zwyczajowo wirus paragrypy typu 3
    - Rodzaj: Morbillivirus
      - Measles virus (MEV) – wirus odry
    - Rodzaj: Rubulavirus
      - Mumps virus (MuV), zwyczajowo wirus nagminnego zapalenia ślinianek przyusznych (wirus świnki)
  - Podrodzina: Pneumovirinae
    - Rodzaj: Pneumovirus
      - Human respiratory syncytial virus (HRSV), zwyczajowo ludzki syncytialny wirus oddechowy (wirus RSV)
    - Rodzaj: Metapneumovirus
- Rodzina: Rhabdoviridae (Rabdowirusy)
  - - Rodzaj: Vesiculovirus
      - Vesicular stomatitis New Jersey virus (VSNJV), zwyczajowo wirus pęcherzykowatego zapalenia jamy ustnej
    - Rodzaj: Lyssavirus
      - Rabies virus (RABV), zwyczajowo wirus wścieklizny
    - Rodzaj: Ephemerovirus
    - Rodzaj: Novirhabdovirus
    - Rodzaj: Cytorhabdovirus – wyłącznie roślinny
    - Rodzaj: Nucleorhabdovirus – wyłącznie roślinny
- Rodzina: Bornaviridae (Bornawirusy)
  - - Rodzaj: Bornavirus
      - Borna disease virus (BDV) – wirus choroby Borna
- Rodzina: Filoviridae (Filowirusy)
  - - Rodzaj: Ebola-like viruses
      - Zaire Ebola virus – wirus Ebola
    - Rodzaj: Marburg-like viruses
      - Marburg virus – wirus Marburg
- Rodzina: Bunyaviridae (Buniawirusy)
  - - Rodzaj: Bunyavirus
    - Rodzaj: Hantavirus Hantawirusy – pod tym hasłem znajduje się opis poniższych gatunków
      - Hantaan virus (HTNV), zwyczajowo wirus Hantaan, wirus Hanta, hantawirus
      - Dobrava-Belgrad virus (DOBV), zwyczajowo wirus Dobrawa-Belgrad
      - Puumala virus (PUUV), zwyczajowo wirus Puumala
      - Seoul virus (SEOV), zwyczajowo wirus Seoul
      - Sin Nombre virus (SNV), zwyczajowo wirus Sin Nombre
    - Rodzaj: Nairovirus
    - Rodzaj: Phlebovirus
      - Rift Valley fever virus (RVFV), zwyczajowo wirus gorączki Doliny Rift
    - Rodzaj: Tospovirus
- Rodzina: Arenaviridae (Arenawirusy)
  - - Rodzaj: Arenavirus
      - Lassa virus (LASV), zwyczajowo wirus gorączki Lassa
      - Arenavirusy Nowego Świata
        Junin virus (JUNV), zwyczajowo wirus Junin
        
        Machupo virus (MACV), zwyczajowo wirus Machupo
        
        Guanarito virus (GTOV), zwyczajowo wirus Guanarito
        
        Sabia virus (SABV), zwyczajowo wirus Sabia
    - Rodzaj: Deltavirus
      - Hepatitis delta virus (HDV), zwyczajowo wirus zapalenia wątroby typu D

Wirusy ssRNA(+) – zawierają RNA o dodatniej polarności

- Rodzina: Picornaviridae (Pikornawirusy)
  - - Rodzaj: Enterovirus
      - ludzkie enterowirusy (wirusy Coxsackie)
      - wirusy ECHO; echowirusy
      - Poliovirus, zwyczajowo wirus polio, poliowirus
    - Rodzaj: Rhinvirus (Rinowirusy)
      - Human rhinovirus A (HRV-A), zwyczajowo wirus przeziębienia typu A
      - Human rhinovirus B (HRV-B), zwyczajowo wirus przeziębienia typu B
    - Rodzaj: Hepatovirus
      - Hepatitis A virus (HAV), zwyczajowo wirus zapalenia wątroby typu A
    - Rodzaj: Cardiovirus
    - Rodzaj: Aphthovirus
      - Foot-and-mouth disease virus (FMDV) – wirus pryszczycy
    - Rodzaj: Parechovirus
- Rodzina: Caliciviridae (Kaliciwirusy)
  - - Rodzaj: Vesivirus
    - Rodzaj: Lagovirus
    - Rodzaj: Norwalk-like viruses
      - Norwalk virus (NV), zwyczajowo wirus Norwalk
    - Rodzaj: Sapporo-like viruses
      - Sapporo virus (SV), zwyczajowo wirus Sapporo
- Rodzina: Astroviridae (Astrowirusy)
  - - Rodzaj: Astrovirus
      - Human astrovirus (HastV), zwyczajowo ludzki astrowirus
- Rodzina: Nodaviridae
  - - Rodzaj: Alphanodavirus
    - Rodzaj: Betanodavirus
- Rodzina: Tetraviridae
  - - Rodzaj: Betatetravirus
    - Rodzaj: Omegatetravirus
Rząd: Nidovirales
- Rodzina Coronaviridae (Koronawirusy)
  - - Rodzaj: Coronavirus
    - Rodzaj: Torovirus
- Rodzina: Togaviridae (Togawirusy)
  - - Rodzaj: Alphavirus
    - Rodzaj: Rubivirus
      - Rubella virus (RUBV), zwyczajowo wirus różyczki
- Rodzina: Flaviviridae (Flawiwirusy)
  - - Rodzaj: Flavivirus
      - Tick-borne encephalitis virus (TBEV), zwyczajowo wirus kleszczowego zapalenia mózgu
      - Yellow fever virus (YFV), zwyczajowo wirus żółtej gorączki, wirus żółtej febry
      - Dengue virus (DENV), zwyczajowo wirus dengi
      - West Nile virus (WNV), zwyczajowo wirus gorączki Zachodniego Nilu
    - Rodzaj: Pestivirus
    - Rodzaj: Hepacivirus
      - Hepatitis C virus (HCV), zwyczajowo wirus zapalenia wątroby typu C
- Rodzina: Arterivirdae
  - - Rodzaj: Arterivirus

Systematyka według ICTV (2013)

Rząd Caudovirales

Rodzina Myoviridae

Rodzina Podoviridae

Rodzina Siphoviridae

Rząd Herpesvirales

Rodzina Alloherpesviridae

Rodzina Herpesviridae

Rodzina Malacoherpesviridae

Rząd Ligamenvirales

Rodzina Lipothrixviridae

Rodzina Rudiviridae

Rząd Mononegavirales

Rodzina Bornaviridae

Rodzina Filoviridae

Rodzina Nyamiviridae

Rodzina Paramyxoviridae

Rodzina Rhabdoviridae

Rząd Nidovirales

Rodzina Arteriviridae

Rodzina Coronaviridae

Rodzina Mesoniviridae

Rodzina Roniviridae

Rząd Picornavirales

Rodzina Dicistroviridae

Rodzina Iflaviridae

Rodzina Marnaviridae

Rodzina Picornaviridae

Rodzina Secoviridae

2 rodzaje incertae sedis

Rząd Tymovirales

Rodzina Alphaflexiviridae

Rodzina Betaflexiviridae

Rodzina Gammaflexiviridae

Rodzina Tymoviridae

rodziny incertae sedis (77)

Rodzina Adenoviridae

Rodzina Alphatetraviridae

Rodzina Alvernaviridae

Rodzina Amalgaviridae

Rodzina Ampullaviridae

Rodzina Anelloviridae

Rodzina Arenaviridae

Rodzina Ascoviridae

Rodzina Asfarviridae

Rodzina Astroviridae

Rodzina Avsunviroidae

Rodzina Baculoviridae

Rodzina Barnaviridae

Rodzina Benyviridae

Rodzina Bicaudaviridae

Rodzina Bidnaviridae

Rodzina Birnaviridae

Rodzina Bromoviridae

Rodzina Bunyaviridae

Rodzina Caliciviridae

Rodzina Carmotetraviridae

Rodzina Caulimoviridae

Rodzina Chrysoviridae

Rodzina Circoviridae

Rodzina Clavaviridae

Rodzina Closteroviridae

Rodzina Corticoviridae

Rodzina Cystoviridae

Rodzina Endornaviridae

Rodzina Flaviviridae

Rodzina Fuselloviridae

Rodzina Geminiviridae

Rodzina Globuloviridae

Rodzina Guttaviridae

Rodzina Hepadnaviridae

Rodzina Hepeviridae

Rodzina Hypoviridae

Rodzina Hytrosaviridae

Rodzina Inoviridae

Rodzina Iridoviridae

Rodzina Leviviridae

Rodzina Luteoviridae

Rodzina Marseilleviridae

Rodzina Megabirnaviridae

Rodzina Metaviridae

Rodzina Microviridae

Rodzina Mimiviridae

Rodzina Nanoviridae

Rodzina Narnaviridae

Rodzina Nimaviridae

Rodzina Nodaviridae

Rodzina Nudiviridae

Rodzina Ophioviridae

Rodzina Orthomyxoviridae

Rodzina Papillomaviridae

Rodzina Partitiviridae

Rodzina Parvoviridae

Rodzina Permutotetraviridae

Rodzina Phycodnaviridae

Rodzina Picobirnaviridae

Rodzina Plasmaviridae

Rodzina Polydnaviridae

Rodzina Polyomaviridae

Rodzina Pospiviroidae

Rodzina Potyviridae

Rodzina Poxviridae

Rodzina Pseudoviridae

Rodzina Quadriviridae

Rodzina Reoviridae

Rodzina Retroviridae

Rodzina Spiraviridae

Rodzina Tectiviridae

Rodzina Togaviridae

Rodzina Tombusviridae

Rodzina Totiviridae

Rodzina Turriviridae

Rodzina Virgaviridae

rodzaje incertae sedis (15)

Przypisy

This article uses material from the Wikipedia Polski article Systematyka wirusów, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Treść udostępniana na licencji CC BY-SA 4.0, jeśli nie podano inaczej. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Polski (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.