Standardowy Język Mandaryński

Faktycznie jest tylko jednym z języków mandaryńskich. Oparty jest na dialekcie pekińskim, ale nie jest z nim tożsamy. W poszczególnych państwach język ten nosi różne nazwy: w ChRL jest nazywany putonghua (chiń. upr. 普通话; chiń. trad. 普通話; pinyin pǔtōnghuà; dosł. „mowa powszechna”), na Tajwanie – guoyu (chiń. upr. 国语; chiń. trad. 國語; pinyin guóyǔ; dosł. „język państwowy”), w Singapurze – huayu (chiń. upr. 标准华语; chiń. trad. 標準華語,; pinyin biāozhǔn huáyǔ; dosł. „standardowy język chiński”).

普通話
pŭtōnghuà

Obszar	Chiny Makau Tajwan Korea Północna Korea Południowa Wietnam Singapur Filipiny Kambodża Malezja i inne kraje
Liczba mówiących	około 850 milionów
Pismo/alfabet	pismo chińskie
Klasyfikacja genetyczna
Języki chińsko-tybetańskie Języki chińskie Standardowy język mandaryński
Status oficjalny
język urzędowy	Chiny  Hongkong  Makau  Tajwan  Singapur i jeden z urzędowych w ONZ
Kody języka
ISO 639-2	chi
ISO 639-3	cmn
ISO 639-6	huyu
WALS	kug, mnd
Występowanie
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata Wiki w języku chińskim Słownik języka chińskiego w Wikisłowniku
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Standardowy język mandaryński wykształcił się w cesarskich Chinach jako lingua franca biurokracji. Stąd też pochodzi określenie „mandaryński”, będące tłumaczeniem chińskiego terminu 官話 guānhuà – „mowa urzędników”, czyli mandarynów, jak dawniej nazywano na Zachodzie urzędników chińskich (we współczesnej chińszczyźnie guanhua oznacza jednak zbiorczo wszystkie języki mandaryńskie, a nie język standardowy). W naturalny sposób dialekt stolicy – od czasów dynastii Ming był nią Pekin – był traktowany jako wzór do naśladowania, jednak do języka standardowego nie przeniknęły niektóre jego szczególne cechy (np. intensywna rotyzacja).

Oto tabela spółgłosek występujących w języku mandaryńskim:

¹: Według niektórych lingwistów jest to dźwięczna spółgłoska szczelinowa [ʐ]

W języku mandaryńskim występują następujące samogłoski:

/a/ (z alofonem [ɑ]), /e/ (z alofonem [ɛ]), /o/ (z alofonem [ɔ]), /ə/ (z alofonem [ɤ]), /ɨ/ (z alofonami [z̩] i [ʐ̩]), /i/, /u/ (z alofonem [ʊ]) i /y/.

W języku mandaryńskim istnieją cztery tony:

1. wysoki (陰平/阴平/yīnpíng) – kontur 55
2. wznoszący (陽平/阳平/ yángpíng) – kontur 35
3. opadająco-wznoszący (上聲/上声/ shǎngshēng) – kontur 214
4. opadający (去聲/去声/ qùshēng) – kontur 51

Czasami wyróżnia się też ton 5., który bywa nazywany neutralnym lub uważany za brak tonu.

 Odsłuchaj

Prezentacja tonów w standardowym języku mandaryńskim

Problem z odtwarzaniem tego pliku? Zobacz strony pomocy.

Klasyfikacja typologiczna standardowego języka mandaryńskiego jest problematyczna. Najczęściej zaliczany on jest do języków analitycznych (izolujących), ponieważ – podobnie jak w klasycznym języku chińskim o funkcji gramatycznej i składniowej danego wyrazu decyduje często jego pozycja w zdaniu oraz wyrazy pomocnicze, niemające samodzielnego znaczenia (tzw. partykuły strukturalne). Z drugiej strony współczesny standardowy język mandaryński posiada już też pewne cechy języka aglutynacyjnego, m.in. funkcjonują w nim przyrostki, mogące – na równi z pozycją w zdaniu i wspomnianymi „pustymi” leksykalnie wyrazami – decydować o funkcji wyrazu.

Przykład budowy zdania

我的朋友们都要吃鸡蛋。

Wǒ de péngyǒumen dōu yào chī jīdàn.

Ja possessivus przyjaciel + l.mn. wszyscy chcieć jeść jajko (dosł. kura-jajko).

Wszyscy moi przyjaciele chcą zjeść (kurze) jajko.

W powyższym przykładzie partykuła 的 (de), oznaczająca przynależność, wraz z zaimkiem osobowym 我 (wǒ = „ja”) tworzy znaczenie zaimka dzierżawczego „mój”. Jest to konstrukcja typowa dla języków analitycznych.

Przyrostek 们 (men), oznaczający liczbę mnogą dołączony jest do rzeczownika 朋友 (péngyǒu = „przyjaciel”). Brak jest fleksji. Jest to konstrukcja typowa dla języków aglutynacyjnych.

• 你好 – Nǐ hǎo – Witaj
• 我叫 – Wǒ jiào [tu wstawić swoje imię] – Nazywam się [tu wstawić swoje imię]
• 我的名字是 – Wǒ de míngzì shì [tu wstawić swoje imię] – Mam na imię [tu wstawić swoje imię]
• 你叫什么名字 – Nǐ jiào shénme míngzi? – Jak się nazywasz?
• 谢谢 – Xièxie – Dziękuję.
• 很高兴认识你 – Hěn gāoxìng rènshí nǐ – Miło mi Cię poznać.
• 再见 – Zàijiàn – Do widzenia.

Zobacz publikację Chiński w Wikibooks

• język chiński
• języki mandaryńskie
• dialekt pekiński
• Mandaryn

• Dane Ethnologue dla języka mandaryńskiego