Spółgłoska Zwarta Podniebienna Dźwięczna: Rodzaj dźwięku spółgłoskowego

Opis

W czasie artykulacji tej spółgłoski:

• modulowany jest strumień powietrza wydychany z płuc, czyli jest to spółgłoska płucna egresywna
• tylna część podniebienia miękkiego zamyka dostęp do jamy nosowej, jest to spółgłoska ustna
• prąd powietrza w jamie ustnej uchodzi wzdłuż środkowej linii języka – spółgłoska środkowa
• środkowa część języka dotyka podniebienia twardego – jest to spółgłoska podniebienna
• dochodzi do całkowitego zablokowania przepływu powietrza przez jamę ustną i nosową, a następnie do przerwania utworzonej blokady i wybuchu (plozji) – jest to spółgłoska zwarta
• wiązadła głosowe periodycznie drgają – spółgłoska ta jest dźwięczna

Warianty

Opisanej powyżej artykulacji może towarzyszyć dodatkowo:

• przewężenie w gardle, mówimy wtedy o spółgłosce faryngalizowanej spółgłosce: [ɟˤ]
• zaokrąglenie warg, mówimy wtedy o labializowanej spółgłosce [ɟʷ]

Spółgłoska może być wymówiona:

• z rozwarciem bez plozji, mówimy wtedy o spółgłosce bez plozji: [ɟ̚].
• tylko częściowo dźwięcznie, mówimy wtedy o spółgłosce ubezdźwięcznionej: [ɟ̥]
• dysząco dźwięcznie: [ɟʱ]

• w języku baskijskim: anddere [anɟeɾe] "lalka"
• w języku czeskim: dělám [ɟɛlaːm] "robię"
• w języku łotewskim: ģimene ['ɟimene] "rodzina"
• w języku węgierskim: gyerek ['ɟerek] "dziecko"

W polskich transkrypcjach miękki odpowiednik spółgłoski /g/ jest często oznaczany, dla łatwiejszego odróżnienia, symbolem ⟨ɟ⟩, jednak nie jest on podniebienny, a prewelarny, dlatego w wąskiej transkrypcji dokładniejszym zapisem jest ⟨ɡ̟⟩ lub ⟨ɡʲ⟩. Podobna konwencja stosowana jest w przypadku jej bezdźwięcznych odpowiedników, zwartego oraz szczelinowego, zapisywanych jako ⟨c⟩ i ⟨ç⟩.