Pratitya-samutpada (sanskryt, pali paticcasamuppāda), buddyjska doktryna współzależnego powstawania, stanowiąca istotną część buddyjskiej metafizyki.
Zasugerowano, aby zintegrować ten artykuł z artykułem Dwanaście ogniw współzależnego powstawania. Nie opisano powodu propozycji integracji. |
Według tej nauki, wspólnej dla wszystkich szkół buddyzmu, zjawiska ciała i umysłu warunkują się nawzajem i istnieją jako współzależna sieć przyczyn i skutków.
W momencie kiedy historyczny Budda Siakjamuni osiągnął oświecenie (bodhi) doświadczył wyzwolenia z kręgu cierpienia oraz wglądu w naturę wszechświata i w naturę czujących istot. Słowo bodhi oznacza “przebudzenie”, a tym, do czego przebudził się Budda, było zrozumienie prawa współzależnego powstawania. Zgodnie z tą doktryną jakieś zjawisko istnieje tylko dlatego, że “istnieją” inne zjawiska w niesamowicie złożonej sieci przyczyn i skutków, która dotyczy przeszłości, teraźniejszości i przyszłości. Ponieważ wszystkie rzeczy są w ten sposób uwarunkowane i nietrwałe, dlatego też nie posiadają żadnej prawdziwej i niezależnej natury, chociaż dla nieprzebudzonego umysłu wydają się prawdziwie istniejącymi. Wszystkie zjawiska są fundamentalnie “puste” (sanskr. Siunjata pali Sunaya) i nie posiadają własnej natury. Ci, którzy postrzegają “rzeczy takimi jakimi są”, odrzucają przywiązanie i lgnięcie, przekształcają pragnienia w mądrość aż w końcu, przekraczając uwarunkowany świat formy, stają się buddami lub arhatami.
Jedno istniejąc, stwarza drugie; na skutek powstania jednego, powstaje drugie; nie istnieje jedno, nie powstaje drugie; na skutek ustania jednego, ustaje drugie.
Ogólna formuła współzależnego powstawania brzmi:
Zasada współzależnego powstawania znajduje zastosowanie w wyjaśnieniu czterech szlachetnych prawd:
This article uses material from the Wikipedia Polski article Pratityasamutpada, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Treść udostępniana na licencji CC BY-SA 4.0, jeśli nie podano inaczej. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Polski (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.