Pelikan Australijski

Zamieszkuje Australię i Tasmanię, poza sezonem lęgowym odwiedza także niektóre wyspy Oceanii i Indonezji. Nie jest zagrożony wyginięciem.

Pelikan australijski

Pelecanus conspicillatus
Temminck, 1824
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	pelikanowe
Podrząd	pelikanowce
Rodzina	pelikany
Rodzaj	Pelecanus
Gatunek	pelikan australijski
Synonimy
Pelicanus validipes De Vis, 1894 Pelecanus conspicillatus conspicillatus De Vis, 1894 Pelecanus conspicillatus westralis Mathews, 1912 Pelecanus conspicillatus novaezealandiae Scarlett, 1966
Kategoria zagrożenia (CKGZ)
najmniejszej troski
Zasięg występowania
występuje przez cały rok      poza sezonem lęgowym
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wiki Commons

Po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego gatunek ten opisał w 1824 roku Coenraad Jacob Temminck. Autor nadał mu nazwę Pelecanus conspicillatus, która obowiązuje do tej pory. Do opisu dołączona była tablica barwna nr 276. Jako miejsce odłowu holotypu Temminck wskazał Australię; później uściślono, że była to Nowa Południowa Walia. Nie wyróżnia się podgatunków.

Wygląd zewnętrzny
Duży ptak o upierzeniu w przeważającej części białej, skrzydła są czarno-białe. Duży, różowy dziób; olbrzymi worek pod dziobem różowy, w szacie godowej – jasnoczerwony. Stare ptaki mają szary czub. U młodych ptaków skrzydła są koloru brązowego. Jest to jedyny pelikan w rejonie występowania i nie można go pomylić z żadnym innym ptakiem.
Rozmiary
długość ciała: ok. 160–180 cm, rozpiętość skrzydeł: ok. 230–250 cm, długość dzioba: 409–500 mm u samca, 346–408 mm u samicy
Masa ciała
ok. 4–10 kg (samiec nieznacznie większy i cięższy od samicy)
Zachowanie
Ptaki towarzyskie – żerują, odpoczywają i gniazdują w koloniach. Dużo czasu spędzają pływając lub odpoczywając na brzegu. Są znakomitymi szybownikami. W Australii ich wędrówki zależą przede wszystkim od opadów deszczów; podobnie dopasowany jest do pór lęgowych.
Długość życia
Około 25 lat.

Zamieszkuje większość Australii i Tasmanię. Poza sezonem lęgowym odwiedza Nową Gwineę, Wyspy Salomona i niektóre wyspy Indonezji, niekiedy zalatuje też do Nowej Zelandii.

Stojące i wolno płynące wody śródlądowe, ujścia rzek i przybrzeżne części morza. Przebywają też na jeziorach okresowych na obszarach suchych, na terenach podmokłych, a także wodach ze stosunkowo dużą zawartością soli. Unikają wody z gęstą roślinnością podwodną. Otoczenie zbiornika wodnego nie ma znaczenia – może być to las, łąka, tereny pustynne czy bagienne, park miejski lub krajobraz przemysłowy – pod warunkiem, że woda zapewnia wystarczającą ilość ryb.

 

Polują głównie na ryby, również na skorupiaki, kijanki oraz małe i średniej wielkości zwierzęta wodne. Jadają także padlinę. W okresach niedoboru ryb obserwowano pelikany chwytające mewy i młode kaczki, mogą one też rabować zdobycz innym ptakom.

Podczas polowania płyną z lekko uniesionymi skrzydłami, zanurzają głowę w wodzie i wielkim dziobem nabierają ryby do worka skórnego na podgardlu. Pelikan pozbywa się wody z dzioba przez dociśnięcie go do szyi i piersi, następnie unosi dziób pionowo do góry i połyka pokarm. W razie potrzeby polują wspólnie, przeganiając ryby na płytką wodę.

 

Zachowania godowe
Samce tokują w grupach, kiwając na boki głową, kłapiąc dziobem i eksponując szkarłatny worek pod dziobem.
Gniazdo
Budują gniazda na gołym podłożu na płaskim brzegu, zwykle na wyspach, tworząc gęste kolonie. Są to płaskie, skąpo wyściełane zagłębienia lub niskie platformy zbudowane z materiału roślinnego.
Jaja i wysiadywanie
Samica składa jedno lub dwa jaja (zwykle dwa). Rodzice wysiadują je nawzajem przez okres ok. 30 dni.
Pisklęta
Samiec i samica opiekują się młodymi, niemniej jednak po 25 dniach zostawiają je same w gnieździe. Młode karmione są prosto z wola nadtrawionymi rybami. Gdy są większe, pobierają pokarm same, wkładając głowę i szyję głęboko do gardzieli rodziców. Gdy pożywienia jest mało, młodsze pisklę często głoduje. W koloniach tworzą się „przedszkola”, lecz rodzice karmią tylko swoje młode. Pierwsze próby lotu odbywają się w wieku około 3 miesięcy.

IUCN uznaje pelikana australijskiego za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern). BirdLife International ocenia trend liczebności populacji jako stabilny, choć fluktuujący.

•  
  Stado pelikanów
•  
  Głowa pelikana
•  
  Lecące pelikany
•  
  Para pelikanów

• Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
• Australian Pelican. Australian Museum. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-05-05)]. (ang.).