Kalendarium Historii Irlandii

Czasy najdawniejsze

ok. 16000 p.n.e. – podczas ostatniego zlodowacenia Irlandia została pokryta lodem
ok. 12000 p.n.e. – utworzył się wąski kanał pomiędzy Irlandią a południowo-zachodnią Szkocją
ok. 8000 p.n.e. – migracja na wyspę myśliwych z kontynentu europejskiego
ok. 6000 p.n.e. – Irlandia została zasiedlona
ok. 4000 p.n.e. – początki rolnictwa (hodowla zwierząt i uprawa roślin) w Céide Fields w hrabstwie Mayo
ok. 3500 p.n.e. – w Brú na Bóinne wybudowano neolityczne grobowce komorowe i stojące kamienie (Newgrange)
ok. 2500 p.n.e. – do Irlandii sprowadzono złoto
ok. 2000 p.n.e. – rozpoczęto wydobywanie miedzi w rejonach góry Gabriela w hrabstwie Kerry
ok. 300 p.n.e. – początki kultury celtyckiej w języku i sztuce
ok. 300 p.n.e. – zamordowano człowieka z Clonycavan
ok. 200 p.n.e. – wpływ kontynentalnej kultury lateńskiej na rzeźby (Kamień Turoe w Bullaun w hrabstwie Galway)
ok. 100 n.e. – utworzono serię liniowych kanałów naziemnych w południowo-zachodniej części prowincji Ulster i północno-wschodniej części Connacht (Black Pig's Dyke)
poł. II w. – Klaudiusz Ptolemeusz opisał w dziele „Nauka geograficzna” Irlandię
431 – papież Celestyn I wysłał biskupa Palladiusza w celu szerzenia chrześcijaństwa na wyspie
432 – według tradycji do Irlandii przybył Święty Patryk
444 – św. Patryk utworzył opactwo i biskupstwo w Armagh
461 – zmarł św. Patryk

Średniowiecze

ok. 525 – patronami Irlandii zostali św. Patryk i św. Brygida
535/536 – nastąpiły nieurodzaj i głód spowodowane ochłodzeniem klimatu
546 – Kolumba założył klasztor w Derry
547 – biskup Kieran wzniósł Clonmacnois
563 – powstały pierwsze szkoły przyklasztorne założone przez Kolumbę w Iona
790 – rozpoczęły się najazdy pierwszych wikingów
795 – wikingowie spustoszyli Inismurray i Inisbofin
812–813 – wikingowie zajęli północno-zachodnią Irlandię
820 – wikingowie osiągnęli wpływy na całej wyspie
830 – Óengus z Tallaght napisał dzieło Martyrology of Tallaght, którego Prolog opisuje ostatnie ślady pogaństwa w Irlandii
841 – powstały kolonie wikingów: Annagassen i Dublin
852 – wikingowie Ivar Beinlaus i Olaf Biały wybudowali w Zatoce Dublińskiej fortecę blisko miejsca, gdzie dziś znajduje się miasto Dublin
902 – wypędzenie wikingów z Dublina
917 – wikingowie ponownie zajęli Dublin
976 – Irlandia porozumiała się z wikingami
980 – Máel Sechnaill mac Domnaill pokonał w bitwie pod Tarą króla Olafa Cuarana, który po klęsce abdykował
981 – Máel Sechnaill odzyskał Dublin
23 kwietnia 1014 – w bitwie pod Clontarf armia Briana Śmiałego pokonała wojska Máela Mórdy mac Murchady – początek klęski wikingów na terenach Irlandii
1025 – papież Leon IX zatwierdził podział Irlandii na cztery arcybiskupstwa i 36 biskupstw
1155 – król Anglii Henryk II Plantagenet uzyskał zgodę papieża Hadriana IV na najazd na Irlandię
1167 – wygnano Dermota MacMurrougha, który szukał wsparcia u króla Henryka II
1169 – rozpoczął się podbój Irlandii przez rycerzy anglonormandzkich
1171 – Henryk II przybył do Waterford, gdzie ogłosił się królem Irlandii
6 października 1175 – umocniono wpływy Normanów poprzez traktat windsorski z 1175
1252 – w Kronikach Czterech Mistrzów opisano upały i susze
1297 – odbyło się pierwsze posiedzenie parlamentu Królestwa Irlandii w Dublinie
26 maja 1315 – wybuchły walki Edwarda Bruce’a z irlandzkimi lordami przeciwko anglo-normandzkiej kontroli
1 grudnia 1494 – Edward Poyning wydał oświadczenie znane jako prawo Poyninga (Poynings' Law)
11 czerwca 1534 – Thomas FitzGerald, 10. hrabia Kildare oficjalnie wyrzekł się zwierzchnictwa króla Henryka VIII
3 lutego 1537 – Thomas FitzGerald został powieszony w Tyburn
1541 – królem Irlandii został Henryk VIII
1542 – parlament irlandzki uchwalił Crown of Ireland Act ustanawiający, że Królestwo Irlandii będzie pod panowaniem Henryka VIII i jego kolejnych następców

Panowanie brytyjskie

16 czerwca 1579 – James FitzMaurice FitzGerald wzniecił bunt w An Daingean
1594 – wybuchła irlandzka wojna dziewięcioletnia, w której Hugh O’Neill i Red Hugh O’Donnell przeciwstawili się władzy Elżbiety I w Ulsterze
1605 – początek plantacji Ulsteru
23 października 1641 – wybuchła irlandzka rebelia
1642 – wybuchła irlandzka wojna konfederacka
1649 – do Irlandii przybył ze swoją armią Oliver Cromwell w celu zwalczenia rebelii
1661–65 – parlament w Londynie uchwalił zbiór ustaw zwany kodeksem Clarendona
12 lipca 1690 – bitwa nad rzeką Boyne, w której wojska protestanckiego króla Anglii Wilhelma Orańskiego pokonały katolicką armię króla Jakuba II
1740 – mała epoka lodowa spowodowała klęskę głodu
1778–93 – uchwalono Akty ulżenia katolikom
1798 – wybuchła rewolucja irlandzka
1 stycznia 1801 – uchwalono Akt Unii z 1800; Królestwo Irlandii zostało połączone z Wielką Brytanią, tworząc Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii
1803 – wybuchła druga rebelia irlandzka; irlandzki nacjonalista Robert Emmet bez sukcesu próbował przejąć zamek w Dublinie
3 maja 1831 – wybuchła irlandzka wojna o dziesięcinę (Tithe War)
1836 – uchwalano ustawę zmniejszającą dziesięcinę; koniec wojny
1842 – założono Młodą Irlandię
1845–1849 – wielki głód w Irlandii
grudzień 1848 – wybuchła epidemia cholery
31 lipca 1893 – powstała Liga Gaelicka
24 kwietnia 1916 – wybuchło powstanie wielkanocne; Patrick Pearse proklamował Irlandię niepodległą republiką; Michael Collins przekształcił Irlandzkich Ochotników w Irlandzką Armię Republikańską
14 grudnia 1918 – odbyły się pierwsze wybory parlamentarne; powstał pierwszy rząd irlandzki z Éamonem de Valerą na czele
21 stycznia 1919 – odbyło się pierwsze posiedzenie Dáil Republiki Irlandzkiej, podczas którego uchwalono Deklarację Niepodległości; wybuchła irlandzka wojna o niepodległość

Czasy najnowsze

6 grudnia 1921 – podpisano traktat angielsko-irlandzki; powstało Wolne Państwo Irlandzkie
12 lutego 1922 – w Belfaście wybuchły zamieszki
1922 – wybuchła irlandzka wojna domowa
6 grudnia 1922 – Ulster formalnie opuścił Wolne Państwo Irlandzkie
24 maja 1923 – koniec wojny domowej
10 września 1923 – przyjęcie Irlandii do Ligi Narodów
11 grudnia 1931 – parlament brytyjski uchwalił „Statut westminsterski”
18 grudnia 1936 – IRA została zdelegalizowana
1 lipca 1937 – Irlandczycy przyjęli w referendum konstytucję
29 grudnia 1937 – w życie weszła konstytucja Irlandii, na mocy której Wolne Państwo Irlandzkie przekształciło się w Irlandię (irl. Éire) bez formalnego wprowadzenia republiki
styczeń 1942 – wojska amerykańskie przybyły do Irlandii
1945 – Irlandia jako jedyny kraj na świecie przesłał do Berlina wyrazy kondolencji po samobójczej śmierci Adolfa Hitlera
21 grudnia 1948 – przyjęto „Ustawę o Republice”
18 kwietnia 1949 – Irlandia wystąpiła z Wspólnoty Narodów
2 czerwca 1949 – Wielka Brytania uchwaliła „Ustawę o Irlandii”, w której znalazła się informacja, że „Republika Irlandii nie jest już częścią Zjednoczonego Królestwa i nie przestanie nią być bez zgody swojego parlamentu”
1949 – Irlandia odmówiła wstąpienia do NATO
1969 – początek konfliktu w Irlandii Północnej
styczeń 1971 – IRA rozpoczęła walki
1 stycznia 1973 – Irlandia wstąpiła do Wspólnoty Europejskiej
1985 – Irlandia i Wielka Brytania podpisały porozumienie angielsko-irlandzkie
1994 – Irlandia wkroczyła w okres wielkiego wzrostu gospodarczego
1997 – IRA ogłosiła zawieszenie broni
10 kwietnia 1998 – podpisano porozumienie wielkopiątkowe
2002 – Irlandia przyjęła walutę euro

Przypisy

Bibliografia

Séamas MacAnnaidh: Illustrated Dictionary of Irish History. Dublin: Gill & Macmillan, 2001. ISBN 0-7171-3536-5.
Joseph McCullough: A Pocket History of Ireland. Dublin: Gill & Macmillan Ltd, 2010. ISBN 978-0-7171-4729-8.
Norman Davies: Wyspy. Historia. przekład: Elżbieta Tabakowska. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2012. ISBN 978-83-240-2222-9.

This article uses material from the Wikipedia Polski article Kalendarium historii Irlandii, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Treść udostępniana na licencji CC BY-SA 4.0, jeśli nie podano inaczej. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Polski (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.