Irlandzka Wojna O Niepodległość

Irlandzka wojna o niepodległość

dążenia niepodległościowe Irlandii
Czas	21 stycznia 1919 – 11 lipca 1921
Miejsce	Irlandia
Wynik	Traktat angielsko-irlandzki, powołujący Wolne Państwo Irlandzkie składające się z 26 południowych hrabstw
Strony konfliktu
Irlandia  Wielka Brytania
Dowódcy
Michael Collins Richard Mulcahy Cathal Brugha Henry Hugh Tudor
Siły
15 tys. żołnierzy IRA 50 tys. żołnierzy brytyjskich
Straty
550 żołnierzy IRA, 750 cywilów 261 żołnierzy brytyjskich, 410 policjantów z Royal Irish Constabulary, 43 rezerwistów z Ulster Special Constabulary
brak współrzędnych
Multimedia w Wiki Commons

Latem 1919 roku 15 tys. żołnierzy IRA stanęło do walki z 50 tys. brytyjskich żołnierzy i licznymi Ochotnikami Ulsterskimi. W odpowiedzi na rozpoczęcie przez IRA wojny partyzanckiej Anglicy wprowadzili rządy terroru. Aresztowania, łapanki, osadzenia w obozie i godzina policyjna stały się w Irlandii codziennością. Na brytyjski terror IRA zareagowała zamachami, intensyfikacją wojny partyzanckiej oraz egzekucjami zdrajców.

Do najsłynniejszego incydentu w trakcie wojny doszło w Dublinie w listopadzie 1920 roku. 21 listopada IRA wykonała egzekucję na 13 agentach tajnej służby brytyjskiej Cairo Gang. Tego samego dnia Black and Tans – brytyjskie oddziały pomocnicze RIC – otoczyły zapełniony kibicami stadion Croke Park i otworzyły w stronę tłumu ogień, zabijając 12 osób, a wiele innych raniąc. Zdarzenie to nazwano „krwawą niedzielą”. 10 dni później, z rąk IRA, zginęło 17 brytyjskich żołnierzy.

Pod koniec 1920 roku, pod naciskiem amerykańskiej i brytyjskiej opinii publicznej, premier Wielkiej Brytanii, Lloyd George, przedstawił nowy projekt autonomii Irlandii („rządów krajowych” – home rule), w którym podzielił Irlandię na dwie części, oddzielając sześć hrabstw w Ulsterze od reszty kraju. Odpowiedzią na ten projekt był bojkot brytyjskich instytucji państwowych w Irlandii i nasilenie walki zbrojnej. Irlandczycy już nie chcieli autonomii, jak kilka lat wcześniej, lecz niepodległości. W zorganizowanych pomimo walk wyborach całkowite zwycięstwo odniosła nielegalna, proniepodległościowa Sinn Féin, która w dużym stopniu kierowała walką o niepodległość.

W lipcu 1921 roku obie strony rozpoczęły rozmowy. Michael Collins i Arthur Griffith – wiedząc, że IRA nie jest już w stanie długo walczyć – zgodzili się podpisać Traktat angielsko-irlandzki (Treaty), zgodnie z którym powołane zostało Wolne Państwo Irlandzkie, będące dominium brytyjskim obejmującym 26 hrabstw południowych. Kwestia 6 hrabstw ulsterskich miała być rozstrzygnięta później. Głową Irlandii pozostawał król Wielkiej Brytanii, a marynarka brytyjska miała prawo do baz w kilku irlandzkich portach, ale mimo tych ograniczeń Irlandczycy mogli decydować o swoim losie.

Wielu mieszkańców wyspy nie było jednak zadowolonych z uzyskania jedynie statusu dominium. Jeszcze więcej wątpliwości budziło oddzielenie części Ulsteru od reszty kraju. Mimo to zmęczeni wojną Irlandczycy zdecydowanie poparli w wyborach zwolenników Traktatu. Część bojowników IRA (tzw. IRA antytraktatowa) nie pogodziła się jednak z Traktatem i postanowiła kontynuować zbrojną walkę o całkowicie niepodległą i zjednoczoną Irlandię.

• 
  Cork po spaleniu go przez Brytyjczyków
• 
  Ewakuacja wojsk brytyjskich z Irlandii po powstaniu

• irlandzka walka o niepodległość
• powstanie wielkanocne
• irlandzka wojna domowa

• Neil Hegarty: Story of Ireland. Londyn: BBC Books, 2011. ISBN 978-1-849-90246-5.brak strony w książce
• strona poświęcona irlandzkiej wojnie o niepodległość