Jezioro Południowoaralskie

Południowa część byłego Jeziora Aralskiego, które podzieliło się na dwie części w wyniku przekierowania odpływu rzeki na potrzeby rolnictwa. Powstało w 1987 roku. W 2003 roku Jezioro Południowoaralskie podzieliło się na baseny wschodni i zachodni, Morze Wschodnie i Zachodnie, połączone wąskim kanałem (dno kanału na głębokości 29 m), który równoważył poziomy powierzchni, ale nie uniemożliwiał przepływu. W 2005 roku Jezioro Północnoaralskie zostało spiętrzone, aby zapobiec załamaniu się jego łowisk, odcinając jedyny pozostały dopływ do jezior południowych. W 2008 roku Morze Wschodnie ponownie rozdzieliło się, a w maju 2009 roku prawie całkowicie wyschło, pozostawiając jedynie małe stałe jezioro Barsakelmes pomiędzy Morzem Północnym i Zachodnim, jednocześnie powiększając obszar pustyni Aral-kum. W 2010 roku zostało ponownie częściowo wypełnione wodą z roztopów, a w 2014 ponownie całkowicie wyschło. Zachodnie Morze Aralskie jest częściowo uzupełniane przez wody gruntowe, dzięki czemu prawdopodobnie obecnie nie wysycha całkowicie.

Jezioro Południowoaralskie

Zdjęcie satelitarne
Położenie
Państwo	Kazachstan  Uzbekistan
Wysokość lustra	29 m m n.p.m.
Morfometria
Powierzchnia	Zachodnie Morze Aralskie: 3 500 km² (2005); (zmienny obszar Morza Wschodniego) 42 100 km² (1989)
Głębokość • średnia • maksymalna	14-15 m m 37-40 m m
Hydrologia
Rzeki zasilające	tylko wody podziemne (wcześniej rzeka Amu-daria)
Rodzaj jeziora	endoreiczne
Położenie na mapie Kazachstanu Jezioro Południowoaralskie
45°00′N 58°30′E/45,000000 58,500000
Multimedia w Wiki Commons

Morze Aralskie zaczęło się kurczyć w latach 60. XX wieku, kiedy Związek Radziecki zdecydował, że dwie zasilające je rzeki, Amu-daria i Syr-daria, zostaną zmienione w celu nawadniania upraw bawełny i żywności w Kazachstanie i Uzbekistanie. W 1987 roku, w wyniku przyspieszonej utraty wody, Morze Aralskie zostało podzielone na część północną i południową.

 

 

 

 

 

 

 

W 2007 roku basen zachodni miał zasolenie 70 g/l, a basen wschodni 100 g/l. Gdy poziom wody opada poniżej kanału łączącego (29 m), następuje dalsza rozbieżność zasolenia. W obecnych warunkach wschodni basen w latach mokrych może zasilać rzeka Amu-daria o zmiennym zasoleniu. Zalany wówczas może być obszar nawet do 4 500 km², co wyklucza jakąkolwiek działalność rolniczą. Basen zachodni staje się coraz bardziej zasolony. Skierowanie wody z Amu-darii bezpośrednio do zachodniego basenu mogłoby obniżyć zasolenie na tyle, aby umożliwić wznowienie lokalnych połowów. To doprowadziłoby do wysuszenia basenu wschodniego oraz uniknięcie problemów związanych z powodziami.

Szacuje się, że zachodni basen ustabilizuje się na powierzchni 2700-3500 km², średniej głębokości 14-15 m i maksymalnej głębokości 37-40 m. Morze Wschodnie całkowicie wyschło latem 2009 roku, z wyjątkiem małego stałego jeziora Barsakelmes, ale otrzymało trochę wody z topniejącego śniegu wiosną 2010 roku. Przewidywane jest, że będzie ono naprzemiennie całkowicie wysychało, a później będzie napełniało się częściowo z rozlewiska rzeki Amu-daria. Tama Kökarał, przy Jeziorze Północnoaralskim, może zmniejszyć częstość występowania rozlewiska na terenie wschodnim.

W 2015 roku basen zachodni zaczął się rozdzielać na dwie części, ponieważ kanał łączący środkową część morza i niewielką część północno-wschodnią stawał się coraz cieńszy (zdjęcie z 2014 roku). Od 2018 roku baseny rozdzieliły się całkowicie.