Iluzja Euro

Zdaniem autorów tego określenia, zjawisko iluzji pieniądza nie jest nowe, jednak w przypadku euro przybrało wyjątkową skalę i rozpoczęło się już w styczniu 2002, czyli w momencie wprowadzenia nowej waluty do obiegu.

Na podstawie przeprowadzonych badań główne przyczyny iluzji euro podzielono na dwie grupy:

• przyczyny psychologiczno-socjologiczne
  • trudności z przywyknięciem do nowego nominalnego poziomu cen
  • teoria perspektywy – wzrost cen jest postrzegany jako większy niż ich spadek o takiej samej wartości bezwzględnej (częstsze niż zwykle dostosowania cenowe po wprowadzeniu euro, o ile są symetryczne, nie wpływają na wskaźnik inflacji, ale na percepcję inflacji)
  • wpływ wydźwięku medialnego
  • stosowanie przybliżonego kursu konwersji w zastępstwie kursu oficjalnego
  • stosowanie cen sprzed wielu lat jako punktu odniesienia
• przyczyny ekonomiczne
  • wzrost cen towarów i usług najczęściej kupowanych – charakterystyczna rola częstości dokonywania zakupów oraz posługiwania się gotówką
  • częstsze niż zwykle dostosowania cenowe, na przykład zaokrąglanie do cen atrakcyjnych.

Czynniki społeczne wpływające na iluzję euro:

• wiek
• wykształcenie
• społeczna akceptacja nowej waluty
• wiedza ekonomiczna
• stosunek do euro przed jego wprowadzeniem.

Według Eurostatu inflacja (HICP) w strefie euro w 2002 wyniosła 2,3%, z czego wpływ euro szacuje się na 0,12–0,29%. Szczególnie zauważalny wzrost cen nastąpił w sektorze usług – głównie w gastronomii, kinach, usługach fryzjerskich, naprawach i usługach telekomunikacyjnych. Do państw, w których wzrost był najbardziej zauważalny, zaliczono Niemcy, Francję i Włochy, zaś państwem, w którym euro miało na ceny wpływ najmniejszy, była Irlandia.

Tym niemniej, niektóre źródła, pośrednio lub wprost, podważają wiarygodność danych statystycznych o inflacji z lat bezpośrednio po wprowadzeniu waluty euro.

Najważniejszą konsekwencją iluzji euro jest spadek postrzeganej płacy realnej. Rodzi to dwa zasadnicze skutki:

• wzrost żądań płacowych – co w konsekwencji prowadzi do rzeczywistego, ewentualnie do kolejnego wzrostu cen
• spadek popytu konsumpcyjnego – co przyczynia się do spowolnienia tempa wzrostu gospodarczego.

Pozostałymi konsekwencjami są:

• obniżenie poziomu satysfakcji z własnej sytuacji materialnej
• spadek poparcia dla idei integracji europejskiej.

• MIT: Zastąpienie waluty narodowej przez euro spowoduje znaczny wzrost cen. mf.gov.pl. [dostęp 2010-05-04].
• Jarosław Jakubik, Karolina Konopczak, Marek Rozkrut: Efekty zaokrągleń cen w Polsce po wprowadzeniu euro do obiegu gotówkowego. nbp.pl, 2008-07-09. [dostęp 2009-11-28].
• Karolina Konopczak, Marek Rozkrut: Wpływ wprowadzenia wspólnej waluty do obiegu gotówkowego na zmiany w poziomie cen krajów strefy euro. nbp.pl. [dostęp 2009-11-29].

• Sławomir Lipiński: Seminarium BISE: Wprowadzanie euro a wzrost cen. Euro jest niewinne. nbpnews.pl, 2008-08-19. [dostęp 2009-11-29].
• Karol Janowski: Pomiar inflacji w strefie euro: HICP – Zharmonizowany Wskaźnik Cen Konsumpcyjnych. UniaEuropejska.org, 2011-02-04. [dostęp 2011-02-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-29)].