Goździk Pyszny

Roślina rzadka w środowisku naturalnym. Od gatunku tego pochodzi wiele mieszańców uprawianych jako rośliny ozdobne.

Goździk pyszny

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	goździkopodobne
Rząd	goździkowce
Rodzina	goździkowate
Rodzaj	goździk
Gatunek	goździk pyszny
Nazwa systematyczna
Dianthus superbus L. Amoen. Acad. 4: 272 1759
Multimedia w Wiki Commons

Występuje w Europie i Azji od Japonii poprzez Sachalin, południowo-wschodnią Azję, Syberię i Europę po Półwysep Iberyjski (tutaj ma tylko oderwane stanowiska w Pirenejach i Górach Kantabryjskich). W Europie rośnie głównie w północno-wschodniej i środkowej jej części, sięgając po Półwysep Bałkański i północną część Półwyspu Apenińskiego.

W Polsce ma liczne stanowiska w województwach: dolnośląskim, wielkopolskim, kujawsko-pomorskim, warmińsko-mazurskim i lubelskim. W innych jest rozproszony, lokalnie bywa bardzo rzadki. W Karpatach jest rzadko spotykany w Beskidzie Makowskim, Niskim, Sądeckim, Wyspowym, Kotlinie Jasielsko-Krośnieńskiej, na Pogórzu Dynowskim i Wielickim.

Łodyga
Wzniesiona, prosta i rozgałęziająca się, zielonawa lub zielonosina. Wysokość 20–50 cm. Oprócz pędów kwiatowych tworzy również pędy płonne.
Liście
Ulistnienie naprzeciwległe. Liście równowąskolancetowate, całobrzegie, ostro zakończone, bez przylistków, o szerokości 3–5 mm, jednonerwowe.
Kwiaty
Duże, do 6 cm średnicy. W liczbie przeważnie od kilku do kilkunastu wyrastają na szczytach rozgałęzionej łodygi. Kielich sztywny, długości 20–28 mm i szerokości 3–4 mm, o działkach zrośniętych w rurkę, bladozielony lub różowy. Otoczony jest kilkoma łuskami podkwiatowymi o długości dochodzącej do ¼ długości kielicha. 5 płatków korony o kolorze od białego do różowego, pociętych dalej niż d połowy długości z niepodzieloną częścią środkową. Słupek z dwoma szyjkami.
Owoc
Torebka otwierająca się 4-ząbkami. Nasiona miseczkowate o długości do 3 mm.

• Bylina, hemikryptofit. Kwiaty wonne, przedprątne, kwitną od czerwca do września, zapylane są przeważnie przez motyle. Siedlisko: wilgotne łąki, torfowiska, skraje lasów. Najwyższe jego stanowisko w Polsce znajdowało się na polanie Molkówka (910 m n.p.m.) u podnóży Tatr, jednakże od dawna nie zostało potwierdzone. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla łąk trzęślicowych ze związku (All.) Molinion caeruleae. Liczba chromosomów 2n= 30.
• Tworzy mieszańce z: goździkiem brodatym, g. kartuzkiem, g. kropkowanym, g. kosmatym.
• Występuje w kilku podgatunkach:
  • Dianthus superbus L. subsp. alpestris Kablík. ex Čelak.
  • Dianthus superbus L. subsp. autumnalis Oberd.
  • Dianthus superbus L. subsp. stenocalyx (Trautv. ex Juz.) Kleopow
  • Dianthus superbus L. subsp. superbus – występuje m.in. w Polsce

Gatunek objęty w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. Umieszczony na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski (2006, 2016) w grupie gatunków narażonych na wyginięcie (kategoria zagrożenia: V (VU)).

Jest zagrożony w wyniku zmian w jego siedliskach; osuszania terenów, zaorywania łąk i zmiany tradycyjnego sposobu gospodarowania na łąkach. W Karpatach chronione jest tylko jedno stanowisko w Magurskim Parku Narodowym, pozostałe stanowiska znajdują się na obszarach nie podlegających ochronie, wskazane jest więc objęcie ich ochroną w postaci użytków ekologicznych lub rezerwatów przyrody. W związku z zarastaniem ich przez drzewa i krzewy należałoby stanowiska te objąć ochroną czynną.