Baobab

Obejmuje 8 gatunków. Sześć gatunków z tego rodzaju to endemity Madagaskaru. Jeden – baobab afrykański A. digitata rośnie w Afryce kontynentalnej z wyjątkiem jej północnych i południowych krańców. Także jeden gatunek – baobab australijski – występuje w północno-zachodniej Australii. Drzewa o olbrzymich pniach gromadzących wodę (jedno drzewo może zmagazynować w pniu wodę w ilości 120 tys. l) i zrzucające liście w czasie zimowej suszy. Są charakterystyczne dla sawann, ich kwiaty otwierają się o zmierzchu i zapylane są przez nietoperze (zwłaszcza baobab afrykański), ptaki (miodojady są głównym zapylaczem baobabu australijskiego), galagowate i lemurowate (te ostatnie zwłaszcza w przypadku baobabu Grandidiera), ale też owady. Do zwierząt przyczyniających się do rozsiewania się tych drzew należą słonie i pawiany, poza tym nasiona rozprzestrzeniane są przez wodę.

Baobab

Baobab afrykański
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	ślazowce
Rodzina	ślazowate
Podrodzina	wełniakowe
Rodzaj	baobab
Nazwa systematyczna
Adansonia L. 1753 Sp.Pl.2:1190, 1753
Typ nomenklatoryczny
A. digitata Linnaeus
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wiki Commons
Hasło w Wikisłowniku

Drzewa te są wszechstronnie wykorzystywane, przy czym akurat ich drewno, mimo ogromnej miąższości ma niewielkie znaczenie – jest miękkie, gąbczaste i ulega szybkiemu rozkładowi. Z tego powodu niebezpiecznie jest przebywać w sąsiedztwie obumarłych drzew – łatwo można wpaść w puste przestrzenie powstające po szybko rozkładanych korzeniach. Pnie baobabu australijskiego są ważnym źródłem wody dla Aborygenów i ptaków. Ogromne pnie po wydrążeniu lub suche bywają wykorzystywane jako domostwa, spichlerze, zbiorniki wody lub grobowce. Z łyka baobabu afrykańskiego wytwarza się liny, sieci rybackie i tkaniny. Jadalne są młode liście spożywane jak warzywo (bogate w witaminę C), korzenie siewek, owoce i nasiona. Z tych ostatnich wyrabia się olej. Słodki miąższ owoców ma smak cytrynowy i służy do wyrobu orzeźwiających napojów. Drzewa te są także wszechstronnie wykorzystywane w lecznictwie. Z kory uzyskuje się alkaloid adansoninę wykorzystywany jako odtrutka dla toksyn z roślin z rodzaju Strophantus, którymi truje się strzały.

Pokrój
Drzewa o specyficznym wyglądzie – z silnie zgrubiałym pniem (u baobabu afrykańskiego do 40 m obwodu) i charakterystycznej koronie przypominającej system korzeniowy (wyglądają jak drzewa „rosnące do góry nogami”).
Liście
Dłoniasto złożone z 3–9 całobrzegich listków.
Kwiaty
Okazałe, wyrastają zwykle pojedynczo w kątach liści, na szypułce z dwoma podkwiatkami. Działki kielicha w liczbie 5 są głęboko podzielone i od wewnątrz owłosione. Płatków korony jest 5 i mają one kolor białawy, żółty do czerwonego. Pręciki o nitkach w górze wolnych, w dole zrośniętych w rurkę, z pojedynczymi pylnikami. Zalążnia z 5–10 komorami, w każdej z licznymi zalążkami.
Owoce
Okazałe (u baobabu afrykańskiego do 20 cm długości) kulistawe do walcowatych, z drewniejącym, twardym i omszonym egzokarpem otaczającym wewnątrz miąższ, który w miarę dojrzewania zmienia się w ciągliwą pulpę, w której pogrążone są grubościenne nasiona.

Pozycja systematyczna

Rodzaj z podrodziny wełniakowych Bombacoideae w obrębie ślazowatych Malvaceae. Dawniej w wielu systemach klasyfikacyjnych podrodzina Bombacoideae podnoszona była do rangi rodziny wałniakowatych Bombacaceae.

Wykaz gatunków

• Adansonia digitata L. – baobab afrykański, b. właściwy
• Adansonia fony Baill. – baobab fony
• Adansonia grandidieri Baill. – baobab Grandidiera
• Adansonia gregorii F.Muell. – baobab australijski
• Adansonia madagascariensis Baill. – baobab madagaskarski
• Adansonia perrieri Capuron – baobab Perriera
• Adansonia suarezensis H.Perrier – baobab Suareza
• Adansonia za Baill. – baobab za