ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਰੀਆਂ

ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਰੀਆਂ ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਅੰਗ ਹਨ। ਚੀਚੀ ਚੀਚੀ ਕੋਕੋ ਖਾਵੇ ਦੁੱਧ ਮਲਾਈਆਂ ਕਾਕਾ ਖਾਵੇ ਕਾਕੇ ਦੀ ਘੋੜੀ ਖਾਵੇ ਘੋੜੀ ਦਾ ਵਛੇਰਾ ਖਾਵੇ ਕਾਕੇ ਦੀ ਕੱਛ ਵਿਚ ਗੋਹ ਬੜਗੀ ਮੈਂ...

ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ-ਕਾਵਿ ਦਾ ਇੱਕ ਰੰਗ : ਲੋਰੀਆਂ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਲੋਕ-ਕਾਵਿ ਪਰੰਪਰਾ ਦੀਆਂ ਅਨੇਕਾਂ ਵੰਨਗੀਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਲੋਰੀਆਂ ਦਾ ਆਪਣਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਥਾਨ ਤੇ ਮਹੱਤਵ ਹੈ । ਲੋਰੀ ਲੋਕ-ਕਾਵਿ...

ਹੈ। ਮਾਂ ਦੇ ਪਿਆਰ, ਫਿਕਰਾਂ ਅਤੇ ਸੁਪਨਿਆਂ-ਸੰਸਿਆ ਨਾਲ ਲਬਰੇਜ਼ ਲੋਰੀਆਂ ਹਰ ਖਿੱਤੇ ਵਿੱਚ ਗਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਲੋਰੀਆਂ ਅਕਸਰ ਲਮਕਵੀਂ ਅਤੇ ਧੀਮੀ ਹੇਕ ਵਿੱਚ ਗਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਤਾਂਕਿ...

ਹਰਬਿੰਦਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਪੰਜਾਬੀ ਕਵੀ ਸੀ। ਨਿਰਾਲਾ ਬਚਪਨ ਸਤਰੰਗੀ ਪੀਂਘ ਮਾਂ ਦੀਆਂ ਲੋਰੀਆਂ ਸੂਹੇ ਸੂਹੇ ਪਲ ਧੁੱਖਦੇ ਚਿਹਰੇ' ' "ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ ਵੱਲੋਂ ਦੋ ਪੁਸਤਕਾਂ ਲੋਕ ਅਰਪਣ". Tribuneindia...

ਅਨੋਖਾ ਇਸ਼ਕ (1945) ਅਣਖੀ ਜਵਾਨੀਆਂ (1955) ਇਸ਼ਕ ਅਸਾਂ ਕੂੰ ਲੋਰੀਆਂ ਦਿਤੀਆਂ ਨਾਲਿ ਪਿਆਰੇ ਨੇਹੁ (1972) ਪੰਜਾਬੀ ਕਾਵਿ ਰਤਨ ਰਾਵੀ ਦਾ ਦੇਸ ਤੇ ਰਾਵੀ ਦਾ ਸਾਂਈ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ(1969)...

ਮਿਲਦੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਘੋੜੀਆਂ, ਸਿਹਰਾ, ਸੁਹਾਗ, ਸਿੱਖਿਆ, ਟੱਪੇ, ਬੋਲੀਆਂ, ਛੰਦ, ਲੋਰੀਆਂ, ਹੇਅਰਾ ਆਦਿ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਹਰ ਮੇਲਾ ਅਤੇ ਤਿਉਹਾਰ ਸੰਗੀਤ ਨਾਲ ਸਬੰਧ ਰੱਖਦਾ ਹੈ।...

ਨੂੰ ਲੋਰੀਆਂ ਆਖਦੇ ਹਨ ।ਲੋਰੀਆਂ ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ-ਗੀਤਾਂ ਦਾ ਅਨਿਖੜਵਾਂ ਅੰਗ ਹਨ। ਇਹ ਸਾਰੇ ਸੰਸਾਰ ਦੀਆਂ ਬੋਲੀਆਂ ਵਿਚ ਉਪਲੱਬਧ ਹਨ। ਹਰ ਦੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਮਾਵਾਂ ਆਪਣੇ ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆ ਨੂੰ ਲੋਰੀਆਂ ਦੇ...

ਦੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਰੱਖਕੇ ਇਹ ਧਾਰਨਾ ਆਮ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਗੀਤਾਂ ਵਿੱਚ ਜੰਮਦਾ ਹੈ: ਲੋਰੀਆਂ, ਥਾਲਾਂ, ਧਮਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦਾ ਪਾਲਣ ਪੋਸ਼ਣ ਹੁੰਦਾ ਹੈ: ਘੋੜੀਆਂ, ਸੁਹਾਗਾਂ...

ਧਾਰਾ ਆਦਿ ਰਚਨਾਵਾਂਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸਭਿਆਚਾਰ ਉਤੇ ਅਸਰਦਾਇਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਏ । ਪੰਜਾਬੀ ਜੀਵਨ ਬੜਾ ਰੰਗੀਲਾ ਜੀਵਨ ਹੈ ।ਪੰਜਾਬੀ ਜੰਮਦਾ ਹੀ ਲੋਰੀਆਂ ਵਿੱਚ, ਉਹ ਲੋਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਪਲਦਾ ਹੈ , ਘੋੜੀਆਂ...

ਇਸ ਲਈ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੋਰ ਕੋਈ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਮਾਧਿਅਮ ਨਹੀਂ। ਬਾਲ-ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਰੂਪ ਲੋਰੀਆਂ, ਬੁਝਾਰਤਾਂ, ਚੁਟਕਲੇ, ਕਵਿਤਾਵਾਂ, ਗੀਤ, ਕਾਵਿ-ਕਹਾਣੀਆਂ, ਕਹਾਣੀਆਂ, ਇਕਾਂਗੀ, ਬਾਲ-ਨਾਟਕ...

ਯਾਦਾਂ (ਅਨੁ,1984) ਮੰਚਨ ਨਾਟਕ (ਸੰਪਾ. 1988) ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਟ ਚਿੰਤਨ (ਆਲੋਚਨਾ,1989) ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਲੋਕ ਨਾਟ ਪੰਰਪਰਾ (ਸੰਪਾ. 1991) ਲੋਰੀਆਂ (ਕਵਿਤਾ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ, 1991/2002) ਨਵੀਨ ਮੰਚਨ...

ਦਾ ਚਰਖਾ, ਸਿਲਾਈ ਮਸ਼ੀਨ, ਆਟੇ ਵਾਲਾ ਢੋਲ ਜਿਸ 'ਤੇ ਮਾਂ ਦੇ ਪੋਟਿਆਂ ਦੀ ਛੋਹ ਹੈ- ਤੇ ਲੋਰੀਆਂ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਹਨ-ਬਿਟ ਬਿਟ ਦੇਖ ਰਹੇ ਹਨ ਬੇਰੀ ਨੂੰ ਬੇਰ ਲੱਗਦੇ ਨੇ- ਪਰ ਤੋਤੇ ਉਡਾਉਣ ਵਾਲੀ...

ਲੋਰੀਆਂ ਆਖਦੇ ਹਨ। ਲੋਰੀਆਂ ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਦਾ ਅਨਿਖੜਵਾਂ ਅੰਗ ਹਨ। ਇਹ ਸਾਰੇ ਸੰਸਾਰ ਦੀਆਂ ਬੋਲੀਆਂ ਵਿੱਚ ਉਪਲਭਧ ਹਨ। ਹਰ ਦੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਮਾਵਾਂ ਆਪਣੇ ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਲੋਰੀਆਂ ਦੇ...

ਟੁੱਟੇ ਹੋਏ ਬੁੱਤ ਦਾ ਜੋ ਅੰਗ-ਅੰਗ ਜੋੜ ਦੇਵੇ ਲੱਭ ਕੇ ਲਿਆ ਦੇ ਕੋਈ ਪੀਰ... ਕਦੀ ਜਿਹਨੂੰ ਲੋਰੀਆਂ ਦੀ ਚਾਨਣੀ 'ਚ ਅੰਮੀਏ ਤੂੰ ਪਾਲਿਆ ਸੀ ਜਿਵੇਂ ਖ਼ੁਸ਼ਬੋ। ਆਪਣੀਆਂ 'ਸੀਸਾਂ ਦੀਆਂ ਲੜੀਆਂ 'ਚ...

ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਮਨਭਾਉਂਦੀ ਖ਼ੁਰਾਕ ਤਾਂ ਹੁੰਦੀ ਹੀ ਚੂਰੀ ਸੀ। ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਤਾਂ ਲੋਰੀਆਂ ਵੀ ਚੂਰੀ ਦੀਆਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਨ।ਸਕੂਲ ਪੜ੍ਹਦੇ ਬੱਚੇ ਦੁਪਹਿਰ ਨੂੰ ਖਾਣ ਲਈ ਜਿਆਦਾ...

ਸੁਣਾ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਰਸਾਲੂ ਨੂੰ ਬਾਰਾਂ ਵਰ੍ਹੇ ਲਈ ਭੋਰੇ 'ਚ ਪਾ ਦੇਵੋ। ਲੂਣਾਂ ਰੋਂਦੀ ਰਹੀ , ਲੋਰੀਆਂ ਦੇਣ ਦੀ ਉਹਦੀ ਰੀਝ ਤੜਪਦੀ ਰਹੀ। ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਨੂੰ ਖਿਡਾਉਣ ਦਾ ਲੂਣਾਂ ਨੂੰ ਕਿੰਨਾ ਚਾਅ...

| ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾਦੀਆਂ, ਫੁੱਫੀਆਂ, ਮਾਸੀਆਂ ਵੀ ਆਪੋ- ਆਪਣੇ ਲਹਿਜੇ ਵਿੱਚ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਲੋਰੀਆਂ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ | ਮਾਸੀ ਆਖਦੀ ਹੈ: ਸੌਂ ਜਾ ਕਾਕੇ ਸੌਂ ਜਾ ਨੈਵੀ ਤੂੰ ਤੇਰੇ ਬੋਦੇ ਲੜਗੀ ਜੂੰ...

ਸੁਹਾਗਣ ਜਾਇਆ ਇਸ ਸਿਰਲੇਖ ਹੇਠ ਰੰਧਾਵੇ ਨੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਸਮੇਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸੁਣਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਲੋਰੀਆਂ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਮਨੋਰੰਜਨ ਦੇ ਸਾਧਨ ਭਾਵ ਖੇਡਾਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਗੀਤ ਲਿਖੇ ਹਨ। ਸੌਂ ਜਾ...

ਸ਼ਿਵਰੰਜਨੀਂ ਲੋਰੀਆਂ-ਤਿਲੰਗ ਭੈਰਵੀ ਕਿੱਸਾ ਹੀਰ- ਭੈਰਵੀ ਕਿੱਸਾ ਮਿਰਜ਼ਾ ਸਾਹਿਬਾ-ਪੀਲੂ ਦੁੱਲਾ- ਪੀਲੂ-ਆਦਿ ਕਿੱਸਾ ਪੂਰਨ ਭਗਤ- ਆਸਾਵਰੀ ਛੱਲਾ- ਭੈਰਵੀ ਬਾਵਾ- ਸ਼ਿਵਰੰਜਨੀ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ...

ਕਾਫ਼ੀ ਵੰਨ-ਸੁਵੰਨਤਾ ਹੈ। ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤਿਨਿਧ ਰੂਪ ਘੋੜੀਆਂ, ਸੁਹਾਗ, ਸਿੱਠਣੀਆਂ, ਲੋਰੀਆਂ, ਬੋਲੀਆਂ, ਮਾਹੀਆਂ, ਢੋਲਾਂ, ਅਲਾਹੁਣੀਆਂ, ਮਾਤਾ ਦੀ ਭੇਟਾਂ ਰੂਪ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ। ਇਹ ਸਾਰੇ...