Xenofòbia

Subretot motivada per la paur de çò qu'es desconegut e de pèrdre la sieuna identitat, se determina segon la nacionalitat, l'origina geografica, l’etnia, la raça presumida (per exemple en foncion de la color de pèl o de la cara), la cultura o la religion, realas o supausadas de sas victimas, jos l'influéncia de cresenças popularas. Pòt se manifestar per l'exaltacion de la cultura de son endogrop, mejans de formas de nationalisme per exemple, e lo denigrament, lo reget veire la destruccion de la cultura del o dels grops estrangièrs, o d'agressions verbalas o fisicas dels membres d'aqueste grop, per assuegurar la puretat presumida de l'identitat de l'endogrop.

Las actituds xenofòbias son consideradas coma una violacion dels dreches de l'Òme e condamnats, jos aqueste títol, amb las actituds racistas e discriminatòrias, per las leis d'unes païses, mai sovent dempuèi la fin del sègle XX. La declaracion e lo programa d'accion de Viena admesa per l'Assemblada generala de las Nacions unidas en 1993 indica que l’eradicacion d'aquestes comportaments es un pretzfach prioritari de la comunautat internacionala e prega instantament totes los govèrns de prene las mesuras que cal per lo prevenir e los combatre.

Format de doas raices grègas, eissidas del grèc ancian (xenos, « estrangièr », e fobos, « reget, paur »), lo mòt xenofòbia es un neologisme del sègle XX.

La nocion de xenofòbia evòca aquesta d'estragièr e dels estigmats multiples  de l’alteritat: geografics, racials, nacionals, de genre, linguistics, culturals, religioses, socials, etc. La xenofòbia pòt alara prene des formas difrerentas manlevadas al racisme, sexisme, elitisme...

Lo racisme peréis coma un ensems semantic e ideologic destriat de la xenofòbia: encorat dins las cresenças relativas a las relacions entre l’intellècte, lo psiquisme e las diferéncias fisiologicas d’en primièr aquestas ligadas al sèxe puèi a la color de la pèl. Dins la cultura politica europèa, lo racisme faguèt, pel passat, l’objècte de teorizacions sabentas, sovent ligadas a las colors de la pèl, plaçant mai sovent los blancs al dessús dels negres. Aquestas teorias induguèron, quitament al delà de lor cultura d'origina, de ierarquias simbolicas correladas als gras de blancors o de negror de las pèls.

Per contraste, la nocion de xenofòbia evòca mens d’organizacion sistematica de la violéncia simbolica e fisica; coma es mai fosca e difusa, al mens tant que se transforma pas en una forma de conflictualitat radicala que vendriá autra causa, de racisme, d'omofòbia, de transfòbia, de sexisme, una persecucion religiosa, etc.

Aquesta aparenta moderacion de la xenofòbia, al respècte del racisme, deu pasmens èsser relativizada prenent en compte lo contèxte istoric: las mentalitats a la fin del sègle XX son marcadas per la memòria de la Shoah e de sas basas racistas. Dins fòrça societats,subretot occidentalas, lo racisme ven descalificat coma teoria scientifica e discors politic. De leis lo definisson e lo sanccionan mas sufison pas a eradicar tota cresença al subjècte mas constrenh a de formas d'eufemisacion. Alara, la xenofòbia se substituís a vegada al racisme d’antan, introdusent pas que de precaucions dins las designacions dels estigmats de l'alteritat asontida.

Se pòt destriar de biais conceptual diferents biais de xenofòbia segon lors originas socialas: xenofòbia populara e xenofòbia eleitària per diferenciacion, dins la sociologia elitista, entre una minoritat governanta e una mass governada; xenofòbia contestatària e xenofòbia de govèrn, quand se pòrta los fenomèns xenofòbs al destriament usual entre « partits de govèrn » e autres partits o simplment entre governants e goverants^.

L’Alemanha, la França, lo Reialme Unit, l’Espanha, lo Portugal, la Belgica, los Païses Basses, l’Itàlia, la Russia e lo Danemarc participèron a de formas estaticas o societalas, economicas o militaras, de colonizacion s’acompanhant mai sovent d’una desvalorizacion simbolica de las populacions indigenas dins los territòris colonizats. Aquestas desvalorizacions podavan anar del simple rebaissament de las culturas a las justificacions racistas de segregacions, d’apartheids veire d’exterminacions. Segon Olivier Le Cour Grandmaison, son acompanhadas de justificacions intellectualas de la colonizacion e de desvalorizacion de l’indigèn, a l'esquèrra coma a drecha del camp politic dins la metropòli. Difusada dins los espacis publics, per exemple presentas dins los manuals escolars, aquestas justificacions untèron las culturas politicas de las metropòlis. Aqueste fenomèn torna jos una autra forma quand, après las guèrras de liberacion los « indigèns » de las ancianas colonias vengièron d'« immigrats » dins las ancianas metropòlis.

Los sentiments xenofòbs s'exprimisson en Africa del Sud, dins las annadas 2010, contra los immigrats venguts del Moçambic o de Somalia, fasent de viléncias. Lo rei zolo Goodwill Zwelithini kaBhekuzulu demanda per exemple als estragièrs de « far lors bagatges ».

Segon las recercas menadas per Didier Fassin, Alain Morice, Catherine Quiminal sus las « leis de l'inespitalitat », en sociologia o en antropologia, la genèsi de las politicas sus la migracion umana de las annadas 1970, que son subretot antimigratòrias, exprimisson publicament e politicament dins la conjonctura permissiva e justificatritz dobèerta pels tusts petrolièrs e lo començament de la crisi economica, aquestas representacions formadas anteriorament dins las esfèras tecnocraticas del nombre d'estrangièrs coma problèma, risc o menaça. Las mèsmas observacions son fachas en Austria, Espanha, Grècia, Itàlia e Reialme Unit: totess mòstran qu'aquesta representacion de l'estrangièr ven d'actors tecnocratics (ministres, conselhièrs, nauts foncionaris, agents publics e semipublics, expèrts, lobbyistas, encargats de comunicacion, etc.) en posicion dirigentas.

Articles connèxes

Bibliografia

• Didier Fassin, Alain Morice, Catherine Quiminal (dir.), Les Lois de l’inhospitalité : les politiques de l’immigration à l’épreuve des sans-papiers, Paris, la Découverte, 1997.
• Olivier Le Cour Grandmaison, La République impériale - Politique et racisme d’État, Paris, Fayard, 2009.
• Gérard Noiriel, Immigration, antisémitisme et racisme en France (XIXe-XXe siècle), Paris, Fayard, 2007.
• Jérôme Valluy, Rejet des exilés - Le grand retournement du droit de l'asile, Éditions Du Croquant, 2009.
• Laurent Dornel, La France hostile. Socio-histoire de la xénophobie (1870-1914), Paris, Hachette Littératures, 2004.
• Fred Poché, « Racisme », Dictionnaire Encyclopédique d’Éthique Chrétienne (sous la direction de Laurent Lemoin, Eric Gaziaux, et Denis Müller), Paris, Paris, Cerf, 2013, pp.1679-1693.

Ligams extèrmes

• « Observatoire de l'institutionnalisation de la xénophobie (Observ.i.x) »^{(Archive • Wikiwix • Archive.is • Google • Que faire ?}Modèl:Lien brisé.
• « Etude de la loi du 10 Janvier 1936 relative aux groupes de combat et de milices privées » dans la Revue de l'actualité juridique française, consultée le 19/11/2008.
• "Institutionnalisation de la xénophobie" revue en ligne Asylon(s), n°4, mai 2008, (dir. Observ.i.x).