Phepompe

Diphepo tše di amegago di ka akaretša: dikalori, protine, dikhapohaetrete, divitamine goba mathomo tša phepo. Gape e fela e dirišwa go šupetša phepo ya tlase moo go se nago dikalori tše dintši, diprotine goba diphepo tša dimaekro; le ge go le bjalo, gape e akaretša phepofetišo. Ge phepo ya tlase e ka direga ka boimana goba pele ga mengwaga ye mebedi e ka baka mathata a go ya go ile a kgodišo ya mmele le monagano. Phepo ya tlase ya go fetelela, ya go tsebagala ka tlala, e ka ba le dišupo tša go akaretša: bokgopana, mmele o mo sese, maemo a go fokola ga enetši, le maoto a go ruruga le dimpa. Gantši batho ba fela ba hwetša diphetetšo gape kgafetša kgafetša ba tsenwa ke hypothermia. Dišupo tša ditlhaelo tša diphepo tša dimaekro di botagetše go diphepho tša dimaekro tše ditlhaelago.

Phepompe
Lenti la mmala wa numune—ke lenti la temošo la malnutrition.
Tlhopho le didirišwa tša ka ntle
ICD/CIM-9	263.9 263.9
MedlinePlus	000404

Phepo ya tlase gantši e bakwa ke go hloka go ja dijo tša phepo e botse. Se gantši se nyalelana le theko ya godimo ya dijo le bohloki. Go se nyantšhe letswele go ka oketša, bjale ka palo ya malwetši a phetelo go swana le: Wiki Sepediletšhologo, nyumonia, malaria le mooko tše di oketšago dinyakwa tša phepo. Go na le mehuta ye mebedi ya phepo ya tlase: phepompe ya protine-enetši le ditlhaelo tša phepho. Phepompe ya protine-enetši e na le mehuta ye mebedi e šoro: marasmase (tlhokego ya protine le dikalori) le kwašiokoro (tlhokego ya protine fela). Ditlhaelo tša phepo ya maekro tše tlwaelegilego di akaretša: tlhokego ya madi, iodine le vitamine A. Ka nako ya boimana, ka ge e nyakega kudu, tlhaelo e tlwaelegile. Go dinaga tše di tšwetšwago pele phepofetišo ya mohuta wa gonona e thoma go tšwelela bjalo ka phepo ya tlase. Mabaka a mangwe a go baka phepompe a akaretša anorexia nervosa (go itima dijo) le puo ya bariatric. Go batšofe phepompe e tlwaelegile ka lebaka la maemo a popego, saekholotši le leago.

Maiteko a go kaonafatša phepo ke amangwe a mehuta e kaone ya thušo ya tšwelelo. Go nyantšha go ka fokotša palo ya phepompe le mahu a bana, gape maiteko a go tšweletša palo ya godimo ya tlwaetšo. Go bana ba bannyane go fa dijo le tlaleletšo ya go nyantšha magarenga ga dikgwedi tše tshela le mengwaga ye mebedi go kaonafatša dipoelo. Gape go na le bohlatse bjo bo botse bja go thekga koketšo ya palo ya diphepo tša dimaekro ka boimana le magareng ga bana mafaseng a go tšwetšwa pele. Go fihliša dijo go batho bao ba di nyakago kudu ka thomelo ya dijo le tšhelete gore ba kgone go reka dijo mebarakeng ya kgauswi go kaone. Go fana ka dijo dikolong ga go thuše kudu. Taolo ya phepompe e šoro legaeng la motho ka dijo tša terapi tše-di beakantšwego-Go ka dirišwa gantši go a kgonagala. Go batho bao ba nago le phepompe e šoro yeo e bakilwego ke mathata a mangwe a maphelo ka fao kalafo ya bookelo e a eletšwa. Gantši se se akaretša taolo ya swikiri e tlase mading, themperetšha ya mmele, go felelwa ke meetse mmeleng, le go ja ga nnyane ga nnyane. Mokgwa wa ka mehla wa di-antibiotiki gantši o a eletšwa ka lebaka la kotsi e kgolo ya phetelo. Tekanyo ya lebaka le le telele e akaretša: kaonafatšo ya ditlwaetšo tša temo, go fokotša bohloki,kaonafatšo ya tlhwekišo ya sanitasi, le go matlafatšo ya basadi.

Go be go na le dimilione tše 925 tša batho ba phepo ya tlase lefaseng ka 2010, koketšo ya dimilione tše 80 go tloga ka 1990. Palo enngwe ya dibilione tša batho e akantšwe go hloka divitamine le dimenerale. Ka 2010 phepo ya protine-enetši e be e lekanyeditšwe go ka ba e bakile mahu a 600,000 go tšwa go mahu a 883,000 ka 1990. Thlaelo enngwe ya phepo, yeo e akaretšago tlhaelo ya iodine le tlhaelo ya madi ya anemia, e bakile mahu a mangwe a 84,000. Phepo ya tlase go tloga ka 2010 e bakile 1.4% ya mengwaga ka moka ya maphelo a go se itekanele mmeleng. Tee tharong ya mahu a bana go dumelwa gore a bakilwe ke phepo ya tlase; le ge go le bjalo; mahu a gona ga a hlaloswe bjalo. Ka 2010 go be go akanyeditšwe palo ya mahu a dimi1ione tše 1.5 tša basadi le bana le ge le e le gore batho ba bangwe ba akanya gore palo e ka ba e feta dimilione tše  3. Palo tlaleletšo ya bana ba dimilione tše   165 tša kgodišompe ka baka la malwetši. Phepo ya tlase e tlwalegile go dinaga tše di tšwetšwago pele.