अरुणाचल प्रदेश

 

अरुणाचलया आपालं क्षेत्र हिमालयं भुनातःगु दु। तर लोहित, चाङलाङ व तिरप पतकाई पहाडी लागाय् ला। काङ्तो, न्येगी काङसाङ, मुख्य गोरीचन च्वका व पूर्वी गोरीचन च्वका थ्व लागाया हिमालयया दक्ले तज्जाःगु च्वका ख।

तवाङय् लाःगु बुमला नाका सन् २००६इ ४४दँय् दक्ले न्हापा बनेज्याया निंतिं चायेकल। निगु हे थाय्‌या बनेज्यामितयेत निखें हे प्रवेश दुथ्याइगु अनुमति ब्युगु जुल।

हिमालय पर्वतमालाया पूर्वी विस्तारं थ्व प्रदेशयात चीनं बाइ। थ्व पर्वतमाला नागाल्याण्ड स्वया वनि व भारत व बर्माया दथुइ चाङलाङ व तिरप जिल्लाय् छगू प्राकृतिक सीमाया निर्माण याना छगू प्राकृतिक बाधाया कथं ज्या याइ। थ्व गुँ हिमालय स्वया धाःसा चिज्जाः।

जलवायु

अरुणाचल प्रदेशया मौसम जा नापं हिलाच्वनि। यक्व जाःया क्षेत्र दसु तज्जाःगु हिमालयय् सँदेय्‌नापंया लागाय् मौसम अल्पाइन वा टुन्ड्रा कथंया दु। मध्य हिमालय लागाय् मौसम समशीतोष्ण दु व थन स्याउ, संतरासी आदि सिमा बु। क्वेया हिमाली लागाय् उप-उष्णकटिबंधीय मौसम दु गन ग्रीष्म व म्हो शरद ऋतु नं दइ।

अरुणाचल प्रदेय दँय् १६० निसें १८० इञ्च (२००० निसें ४००० मिमि) वार्षिक वृष्टि जुइ। आपालं वृष्टि मे व सेप्टेम्बरया दथुइ जुइ। गुं व इमिगु ढलानय् अल्पाइन, समशीतोष्ण, व उपविषुवतीय सिमाया जंगल दइ व चिहाकःगु लालीगुरास, ओक, चीड, म्यापल, फर व जुनिपरया सिमा नापं साल व सागौन थें न्याःगु आर्थिक प्रजातिया सिमा नं दु।

६३% अरुणाचल वासी १९ मू जनजाति व ८५ मेमेगु जनजातिइ ला। थुकिलि अधिकांश सेँ‌-बर्मामि वा ताई-बर्मामि मूलया दु। ल्यं दूगु ३५ % जनसंख्या आप्रवासी ख, गुकिलि ३१००० बंगाली, बोडो, हजोङ, बंगलादेशं वःगु चकमा शरणार्थी व असम , नागाल्याण्ड व भारतया मेमेगु भागं वःगु प्रवासी ला। दक्ले तःधंगु जनजातिइ आदि (जनजाति), गालो, निशि, खम्ति, मोङ्पा व अपातनी ला।

राज्यया साक्षरता दर सन् १९९१इ ४१.५९% नं अप्वया सन् २००१इ ५४.७४ % थ्यंगु दु। ४८७७९६ मनु साक्षर दु। भारत सरकारया सन् २००१या जनगणनाया तथ्याङ्क कथं अरुणाचलया २०% जनसंख्यां प्रकृतिपुज हनि, गुकिलि जीववादी धर्म दसु डोङ्यी-पोलो व रङफ्राहया पालना जुइ। मिरि व नोक्ते मनुतयेत स्वाना थ्यंमथ्यं ३५% हिन्दू दु। राज्यया १३% जनसंख्या बौद्ध दु। सेँ बौद्ध धर्म मूकथं तवाङ, पश्चिम कामेङ व सँदेय्‌नापया लागाय् प्रचलित दु। थेरवाद बौद्ध धर्म बर्मासीमा नाप च्वनिपिंसं पालन या। करिब १९% जनसंख्या ख्रिस्टी धर्मया अनुयायी दु।

थ्व राज्यय् मुखौटा नृत्य, युद्ध नृत्य आदि प्याखँ दु। Ye sanskrit hai

सन् २०१२ कथं अरुणाचल प्रदेशय् १७गु जिल्ला दु। थुकिलि आपालं जिल्लाय् जनजातितयेगु वसोवास दु। थनया जिल्लात थ्व कथं दु :

कोड	जिल्ला	मुख्यालय	जनसंख्या (2011)	क्षेत्रफल (km²)	जनघनत्त्व (/km²)	आधिकारिक जाःथाय्	मानकिपा
AJ	अञ्जाव्	हवायी	१८,४२८	३,२३४	६	http://lohit.nic.in/
CH	चङ्लङ्	चङ्लङ्	१२४,९९४	४,६६२	२७	http://changlang.nic.in/
EK	पूर्वकमेङ्	सेप्पा	५७,०६५	४,१३४	१४	http://eastkameng.nic.in/
ES	पूर्वसियाङ्	Pasighat	८७,४३०	४,००५	२२	http://eastsiang.nic.in/
EL	लोहित	तेझु	१४३,४७८	२,४०२	१३	http://lohit.nic.in/
LB	दक्षिणसुबनसिरी	झिरो	९७,१६४	१०,१३५	१०	http://lowersubansiri.nic.in/
PA	पपुम्पारे	युपिया	१६७,७५०	२,८७५	४२	http://papumpare.nic.in/
TA	तवाङ्	तवाङ्गटौन्	३८,९२४	२,०८५	१९	http://tawang.nic.in/
TI	तिरप्	खोंसा	१००,२२७	२,३६३	४२	http://tirap.nic.in/
UD	Dibang Valley	अनिनि	२५७,५४३	२३,०२९	४	http://dibang.nic.in/[dead link]
US	उत्तरसियाङ्	यिङ्कियोङ्	३३,१४६	६,१८८	५	http://uppersiang.nic.in/
UB	उत्तरसुबनसिरी	दापोरिजो	५४,९९५	७,०३२	८	http://uppersubansiri.nic.in/
WK	पश्चिमकामेङ्	बोम्डिला	७४,५९५	७,४२२	१०	http://westkameng.nic.in/
WS	पश्चिमसियाङ्ग	अलोङ्Along	१०३,५७५	८,३२५	१२	http://westsiang.nic.in/
	Longding	Longding
	Upper Dibang Valley	Anini	7,948	9,129	1
	Kurung Kumey	Koloriang	89,717	8,818	10

• भारत