လိက်တၟအ်စေတဳမြ

လိက်တၟအ်သီုၜါဂှ် ချူလဝ် ပ္ဍဲတၟအ်ပန်တၠင်၊ ပ္ဍဲမွဲမွဲတလင်ဂှ် ချူလဝ် နကဵုဘာသာတၞဟ်မွဲမွဲ၊ ဘာသာမန်တြေံ၊ ဘာသာပါဠိ၊ ဘာသာပျူ (တိရ်စူရ်)၊ ဘာသာဗၟာ။ လ္ၚတ်ရံင် မအက္ခရ်မ္ဂး ဘာသာမန်တြေံ၊ ပါဠိ၊ ဗၟာဂှ် စကာလဝ် အက္ခရ်မန်တုဲ ချူလဝ်။ ဘာသာပျူဂှ် စကာလဝ် အက္ခရ်ပျူတုဲ ညးချူလဝ်ရ။ ဟိုတ်နူ မနွံကဵု အရေဝ်ဘာသာ တၞဟ်ဟ် ပန်ဘာသာဂှ်ရ အစာလိက်တၟအ် ကိုပ်ကၠာတေအ် ပ္ကိတ် အဓိပ္ပါယ် မအရေဝ်မွဲကုမွဲတုဲ အရေဝ်ဘာသာပျူ မကၠေအ်ဒၟံင်ဂှ်လေဝ် ဗၟံက်ထ္ၜးကဵု အဓိပ္ပါယ်မာန်ကီုရ။

လိက် နကဵုဘာသာဗၟာ မချူလဝ် လတူတၟအ် ၜိုတ်မဂွံဆဵုကေတ်လဝ်တုဲမ္ဂး လိက်တၟအ် ရာဇာကုမာရ်ဏအ်ဂှ် တၠပညာတအ် စၟတ်သမ္တီလဝ် ဒှ်လိက်တြေံအိုတ် ကိုပ်ကၠာအိုတ်ရ။ လိက် မချူလဝ် နကဵုဘာသာမန် လတူတၟအ် ၜိုတ်မဂွံဆဵုလဝ်မ္ဂး လိက်တၟအ်ကျာ်ပရပထုံ မနွံ ပ္ဍဲကၟိန်ဍုင်သေံ မဒှ်လိက် တၠပညာတအ် မစၟတ်သမ္တီလဝ် နူကဵု အေဒဳ ၆ ဗွဝ်ကၠံဂှ် ဒှ်ကိုပ်ကၠာအိုတ်ရ။ ယဝ်ရ တော်ကဵု လၟိဟ်သၞာံမ္ဂး ဂကူမန်တအ် ချူလိက် နကဵုဘာသာဇကု ပြဟ်နူ ဂကူဗၟာ ၜိုတ် ၅၀၀ သၞာံပြင်ပြင်ရ။

အရေဝ်မန် မချူလဝ် ပ္ဍဲကဵု လိက်တၟအ်ရာဇကုမာရ်ဂှ် ဟွံတုပ် ကုအရေဝ်မန် မပိုယ်ဟီု ချူဒၟံင် တ္ၚဲဏအ်ရ။ တၠပညာဘာသာဗေဒတအ် ညးလ္ၚတ်ရံင် အရေဝ်မန် ခေတ်အဆက်ဆက်တုဲ ညးပါ်လဝ် အရေဝ်မန်ဂှ် နွံပိခေတ်တုဲ ညးကဵုလဝ် ယၟု မန်တြေံ၊ မန်လဒေါဝ် ကဵု မန်တၟိ(Shorto 1971:ix, Monzel 2020:56)။

အရေဝ်မန်တြေံဂှ် ဒှ်အရေဝ် မဟီုစကာလဝ် ပ္ဍဲအကြာသၞာံ နူအေဒဳ ၆ ဗွဝ်ကၠံ စဵုကဵုစိုပ် အေဒဳ ၁၂ ဗွဝ်ကၠံ လပါ်စ။ ဟီုကဵု သၞာံခရေတ်မ္ဂး နွံ အကြာအေဒဳ ၅၀၁ - ၁၁၅၀။ ပ္ဍဲအခိင်ကၞောတ် ၁၂ ဗွဝ်ကၠံ တမ် ၁၃ ဗွဝ်ကၠံဂှ် အပြံင်အလှာဲ က္တဵုဒှ် ပ္ဍဲကဵု အရေဝ်မန် ဗွဲမဇၞော်ကဵု ဒြဟတ်ရ။ ရမ္သာင်ဂၠိင်ဂၠိင်တအ်ဂှ် ဂၠေအ်စှ်ေတုဲ၊ စိုပ်ၜိုတ် ၁၅ ဗွဝ်ကၠံဂှ် တန်ကြန်အာရ။ အရေဝ်မန် ခေတ်ဏအ်ဂှ် ညးကော်စ မန်လဒေါဝ်။ အရေဝ်မန် ခေတ်လဒေါဝ်ဂှ် ယဝ်ရ ဒးဟီု နကဵု သၞာံခရေတ်မ္ဂး နွံအကြာ ၜိုတ် အေဒဳ ၁၂၀၀ - ၁၆၀၀။ အရေဝ်မန် လက်ကြဴနူဂှ် စဵုကဵု အရေဝ်မန် တ္ၚဲဏအ်ဂှ် ညးကော်စ မန်တၟိ (Monzel 2020:56)။

ပၞောဝ်ကဵု အရေဝ်မန် ပိခေတ်ဂှ် အရေဝ်မန် ခေတ်တြေံဂှ် ဗွိုက်တိဒၞာဲ လှဲလးဂၠိုင်အိုတ်ရ။ ထံက်ရံင်ကဵု သက်သဳ နူလိက်တၟအ်ဂမၠိုင်မ္ဂး နကဵု စၟတ်သမ္တီပယျဵုတိဍာ် ပ္ဍဲအခိင်လၟုဟ်မ္ဂး ပ္ဍဲကၟိန်ဍုင်ဗၟာမ္ဂး နူဒေသလဒေါဝ် စဵုကဵု စိုပ် ရးတၞင်သဳ၊ ပ္ဍဲကၟိန်ဍုင်သေံမ္ဂး သကုတ်လဒေါဝ်၊ သၟဝ်ကျာ ကေုာံ အဂၞဲ၊ ကၟိန်ဍုင်လဴမ္ဂး ဒေသဒၞာဲဍုင်ဇၞော်ဝဳယေန်ကျေန် တအ်ဂှ် ဒှ်ဒေသဂကောံမၞိဟ် မဟီုအရေဝ် မန်တြေံ ဖအိုတ်ရ။

ဒၞာဲဂကူမန် မပဒတဴလဝ် ပ္ဍဲကၟိန်ဍုင်သေံ ကေုာံ ကၟိန်ဍုင်လဴ မကော်ဂး ဒွါရဝတဳဂှ် သၞာံၜိုတ် ၀၀ ဂှ် ဒးဒုင်သီ ကုဂကူခမေန်တအ်ရ။ နူကဵု ခမေန်တအ်ဂှ်ပၠန် သၞာံၜ== ဂှ် ဂကူသေံတအ် သီကေတ်ဏာပၠန်ရ။ မၞိဟ်မဟီု အရေဝ်မန်တြေံတအ်ဂှ်လေဝ် ဗွဲကြဴ ကၠေအ်ကၠက်အာ။ အခိင်လၟုဟ်မ္ဂး နကဵုယၟု ဂကူညးဂူဂှ် သှ်ေဒၟံင် ဆညိညဏီရ။

ဒၞာဲဂကူမန်တအ် မပဒတဴ ပ္ဍဲကၟိန်ဍုင်ဗၟာ ဒေသလဒေါဝ်ဂှ် ၜိုတ် ၄ ဗွဝ်ကၠံဂှ် ဂကူဗၟာတအ် ပြံင်စိုပ်ကၠုင်တုဲ ပဒတဴကၠုင် ကရောမ်ဂကူမန်တအ် မွဲစွံရ။ ပါဲနူ ဂကူဗၟာတုဲ ဂကူပျူတအ်လေဝ် ပဒတဴဒၟံင်ကီုရ (ဘရှင် ၁၉၉၈း၀၀)။ စိုပ်သၞာံ အေဒဳ ၁၀၈၄ ဂှ် ညးမဒှ် သကိုပ်ပၞာန်၊ ယၟုပြာကတ်ဒၟံင် ပ္ဍဲဝင် ကျာန်သေတ်တာ ဂှ် သိမ်ကေတ် အဝဵုဍုင် နူသၟိင်ဗဇြာဘရဏဒေဝတုဲ တိုန်ပဨကရာဇ်၊ က္လိဂွံ မဟိမု ၐြဳတြိဘုဝနာဒိတျဓမ္မရာဇ ရ (Monzel 2020:61)။ ပ္ဍဲဒေသ ကၟိန်ဍုင်ဗၟာ သကုတ်လဒေါဝ်ဂှ် သၟိင်ဗဇြာဘရဏဒေဝဂှ် ဒှ်သၟိင်ဨကရာဇ် ဂကူမန် လက်ကြဴအိုတ်တုဲ သၟိင်ၐြဳတြိဘုဝနာဒိတျဓမ္မရာဇဂှ် ဒှ်သၟိင်ဂကူဗၟာ ကိုပ်ကၠာအိုတ်ရ။ ပ္ဍဲကၟိန်ဍုင်ဗၟာ ဒေသလဒေါဝ်ဂှ် ဟိုတ်နူ ဂကူမန်တအ် ဟွံကလိဂွံ ဒၞာဲဒတန်အဝဵုအာဏာဍုင်တုဲ လိက်မန်၊ အရေဝ်မန်ဂှ် ကၠေအ်ကၠက်စှ်ေ သိုက်သိုက် စဵုကဵုအိုတ်အာရ။

သၟိင်ၐြဳတြိဘုဝနာဒိတျဓမ္မရာဇာ ပကင်ရင်ဍုင် လုကဴ ၂၈ သၞာံတုဲ ညးစုတိအာ ပ္ဍဲသၞာံအေဒဳ ၁၁၁၂ ဟွံသေင်မ္ဂး ၁၁၁၃ ဂှ်ရ (Monzel 2020:60)။ ပ္ဍဲအခိင် ညးမယဲ ကြပ်စုတိဂှ် ကောန်ညးမွဲ မနွံယၟု ရာဇကုမာရ်ဂှ် ရန်တၟအ် မိက်ဂွံ ဗၞုဟ်ဂုဏ် မသၟိင် လွဳလွတ်လဝ်ဇကုတုဲ ကၠောန်ကျာ်ဂိုဟ်မွဲတုဲ ကဵုသၟိင်ဒုင်ကေတ် သာဓုကုသိုလ်ဂှ်ရ။ ကမၠောန်ကာကုသိုလ်ညးဂှ်ရ ညးချူစၟတ်သမ္တီလဝ် ပ္ဍဲလိက်တၟအ်ရာဇကုမာရ်ဝွံရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ လိက်တၟအ်ရာဇကုမာရ်ဝွံဂှ် ဒှ်လိက် မချူလဝ် နကဵုအရေဝ် မန်တြေံရ။

1. ဂြီ။ ဗုဒ္ဓါဒိကံ ဝတ္ထုဝရံ နမိတွာ ပုညံ ကတံ ယံ ဇိနသာ
2. သနသ္မိံ အနာရိကံ ရာဇကုမာရ နာမဓေယျေန ဝက္ခာ
3. မိ သုနာထ မေတံ။ နိဗ္ဗနာ လောကနာထဿ အဌဝီ
4. သာဓိကေ ဂတေ သဟ​ဿေ ပန ဝဿာနံ ဆသတေ ဝါပရေ တ
5. ထာ။ အရိမဒ္ဒနနာမသ္မိံ ပုရေ အာသိ မဟဗ္ဗလော ရာဇာ
6. တိ ဘုဝနာဒိစ္စော ဥဒိစ္စာ ဒိစ္စဝံသဇော။ တဿာ သေ
7. ကာ ပိယာ ဒေဝိ သာ တိလောကဝဋံသိကာ ဟိ
8. တေသီ ကုသလာ သဗ္ဗကိစ္စေသု ပန ရာဇိနော။ တ
9. ဿ သေကော သုတော ရာဇကုမာရောနာမ နာမ ​ေ
10. တာ အမစ္စော ရာဇကိစ္စေသု ဗျာဝတော သတိမာ
11. ဝိဒူ။ အဒါ ဂါမတ္တယံ တဿာ ဒေဝိယာ သော မ
12. ဟီပတိ ပသန္နော သဗ္ဗဒါ ဒါသ ပရိဘောဂေန ဘုည္ဇိတုံ။
13. အနိစ္စတာ ဝသံ တဿာ ဂတာယ ပန ဒေဝိယာ ရာ
14. ဇ ရာဇကုမာရဿ အဒါ ဂါမတ္တယံ ပုန။ အဌဝီသ
15. တိ ဝဿာနိ ရဇ္ဇံ ဓမ္မေန ကာရိယ မာရနန္တိက ရောဂဿ
16. ဝသံ ပတ္တေ နရာဓိပေ။ သရန္တော ဓမ္မရာဇဿ မဟန္တံ ဂု
17. ဏသည္စယံ ကာရေတွာ သတ္ထုနော ဗိမ္ဗံ သဗ္ဗသောဝဏ္ဏ
18. ယံ သုဘံ။ ဂဟေတွာ တံ မဟန္တေန သက္ကာရေန သုမာနသော
19. ဥပသင်္ကမ္မ ရာဇာနံ အာဟ စိန္တိတမတ္တနော။ ဘာဝံ ကတွာ
20. နိဒံ သတ္ထုဗိမ္ဗံ သောဝဏ္ဏယံ သုဘံ အကာသိံ ဝေါ ဝ
21. ရံ ပုညံ သာမိ တုမှေ နူမောဒထ။ ဂါမတ္တယံ ပိ ဝေါ
22. သာမိ ပုဗ္ဗေ ဒိန္နန္တု မေ အဟံ ဣမဿေဝ မုနိန္ဒဿ ဒေမိ တ
23. ည္စာ နူမောဒထ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ မဟီပါလော ရောဂေ
24. နာတုရမာနသော သာဓု သာဓူတိ ဝတွာန တုဌဟတ္ထော
25. ပမောဒိတော။ ဒယာ ပရော မဟာထေရော ထေရော မုဂ္ဂလိ
26. ပုတ္တကော သုမေဓတ္တ သုမေဓောတိ လဒ္ဓနာမော စ ပဏ္ဍိတော
27. ဗြဟ္မပါလော တထာ ဗြဟ္မဒေဝေါ သမ္ပန္နသီလဝါ သော နော
28. ဗဟုဿုတော သံဃသေနဝှေါ ဝရပဏ္ဍိတော။ ဧတေသံ ပ
29. န ဘိက္ခူနံ သံမုခါ သော သုမာနသော ဇလံ ပါတေသိ ကတွာန သ
30. က္ခိန္တု ဝသုဓါတလံ။ တတော သော တံ မဟာမစ္စော ဗိမ္ဗံ သောဝ
31. ဏ္ဏယံ သုဘံ ပတိဌာပိယ ကာရေသိ ဂုဟံ ကည္စနထူပိကံ။
32. ကတွာန မင်္ဂလံ ဗုဒ္ဓပတိမာယ ဂုဟာယစ အကာသေဝံ ပဏီ
33. ဓာနံ နိဗ္ဗိန္နော ဘဝသင်္ကတေ။ ကရောန္တေန မယာဧတံ ယံ ပု
34. ညံ တံ သမာစိတံ ဟောတု သဗ္ဗညုတညာဏ ပတိဝေဓာ
35. ယ ပစ္စယော။ ယတ္တကာ တု မယာ ဒါသာ ဂါမတ္တယနိဝါ
36. သိနော ဒိန္နာ ဂုဟာယ သောဝဏ္ဏပတိမာယ မဟေသိ
37. နော။ ပုတ္တော မေ ပါ ပပုတ္တောဝါ အညော ဝါ ပန ညာ
38. တကော ယော ကောစိ ပါပ သံကပ္ပေါ နရော အဿဒ္ဓ
39. မာနသော။ ကရေယျုပဒ္ဒုဝံ တေသံ ဒါသာနံ သော နရာဓမော
40. မေတ္တေယျ (မိတ္တိယျ) ဒိပဒိန္ဒဿ ဒဿနံ နာထိဂစ္ဆတူ
41. တိ။

1.ၐြီ။ နမောဗုဒ္ဓါယ။ ၐြီ။ သာသ်ကျေက် ဗုဒ္ဓတိရ်္လေယ်
ၐြဳ။ နမောဗုဒ္ဓါယ။ ၐြဳ။ သာသနာကျာ် ဗုဒ္ဓတၠဳအဲ

2. ကုလိအာရ် မောယ်လ္ငိမ် တုရောဝ်က္လံ ၜါရ်စွသ် ဒိည္စာမ် စၞာမ်
ကလိအာ မွဲလ္ၚီ တြဴကၠံ ၜါစှ်ော ဒစာမ် သၞာံ

3.တုယ်။ ဍေယ် ဍုင်အရိမဒ္ဒနပုရ်ဝေါအ် သၟိင်ၐြီတြိဘုဝနာဒိ
တုဲ။ ပ္ဍဲ ဍုင်အရိမဒ္ဒနပုရ်ဝွံ သၟိင်ၐြဳတြိဘုဝနာဒိ

4.တျဓမၟရာဇ်ဒသ်။ ဂၞကျေက်သၟိင်ဂေါးဟ်မောယ် တြိေ
တျဓမ္မရာဇ် ဒှ်။ ဂၞကျာ်သၟိင်ဂှ်မွဲ တြိ

5.လောကဝဋံသကာဒေဝီ ဣမောအ်။ ကောန်ဂၞကျေက်ဂေါး
လောကဝဋံသကာဒေဝဳ ယၟု။ ကောန်ဂၞကျာ်ဂှ်

6.ဟ် ရာဇကုမာရ် ဣမောအ်။ သၟိင်ဂေါးဟ် ကိလ်ဍိက် ပိတွာ
ရာဇကုမာရ် ယၟု။ သၟိင်ဂှ် ကဵုဍိက် ပိကွာန်

7.ည် ကုဂၞကျေက်ဂေါးဟ်။ ကာလ် ဂၞကျေက်ဂေါးဟ် စုတိ
ကုဂၞကျာ်ဂှ်။ ကာလ ဂၞကျာ်ဂှ် စုတိ

8.အာရ်။ အုတ်ကိရ်္ယာ ဂၞကျေက်ဂေါး ကုဍိက်ပိတွာည်ဂေါး
အာ၊ အိုတ်ကြိယာ ဂၞကျာ်ဂှ် ကု/ကေုာံ ဍိက်ပိကွာန်ဂှ်

9.သၟိင် တုန်ကိလ် ကုကောန် ဂၞကျေက် မဣမောအ် ရာဇကု
သၟိင် တုန်ကဵု ကုကောန်ဂၞကျေက် မယၟုရာဇကု

10.မာရ်ဂေါး။ သၟိင်ဂေါးဟ် ကၟိန်ၜါစွသ်ဒိည္စာမ်စၞာမ်တုယ်
မာရ်ဂှ်။ သၟိင်ဂှ် ကၟိန်ၜါစှ်ောဒစာမ်သၞာံတုဲ

11.ကာလ်သၟိင်ဂေါး အ္ဇေယ် ညန်သ္စုတိ။ ကောန်ဂၞကျေက် မဣ
ကာလသၟိင်ဂှ် ယဲ ညောန်သ္စုတိ၊ ကောန်ဂၞကျာ် မယၟု

12.မောအ် ရာဇကုမာရ်ဂေါး မိရ်နသ် ဂုဏ် မသၟိင်ဣည္စိမ်
ရာဇကုမာရ်ဂှ် မၞုဟ် ဂုဏ်မသၟိင်ဣစိမ်

13.ဇိရ်္ကု ကိန္ဒံကျေက်ထရ်မောယ် အာရ်တုၜေါက် သၟိင် မု
ဇကု ခၞံကျာ်ထဝ်မွဲ အာစ္ၜော် သၟိင်

14.နသ် ရောဝ်ဝေါအ်။ ကျေက်ထရ်ဝေါအ် ဨယ်ဍိက်ပရံ
မၞဟ် ရဴဝွံ။ ကျာ်ထဝ်ဝွံ အဲဍိက် ပရအ်

15.ပေါအ် တိရ်္လ ဍိက်ပိတွာည် မတိရ်္လ ကိလ် ကုဨဂေါးဟ်
ဖိုအ်တၠ၊ ဍိက်ပိကွာန် မတၠကဵု ကုအဲဂှ်

16.ဨယ်ဍိက် ကိလ် ကုကျေက်ဝေါအ် တိရ်္လ အနုမောဒနာ ဒအ်
အဲဍိက် ကဵု ကုကျာ်ဝွံ တၠအနုမောဒနာ ရ။

17.။ ကာလ်ဂေါး သၟိင် သ္ဍိက်ဂပ္ပုမသ် ထိစ်အာ ထိစ်အာ သၟိင်ပ
ကာလဂှ် သၟိင်သ္ဍိုက်ပူမှ်(စိုတ်) ထၟိက်/ခိုဟ် ထၟိက်/ခိုဟ် သၟိင်ပ

18.သာဓုကာရ်။ ကာလ်ဂေါးဟ် တိရ်္လပေါယ် မှာထေရ်။ တိစာ
သာဓုကာ။ ကာလဂှ် တၠပိုယ် မှာထေရ်။ တၠဂုဏ်အစာ

19.ရ် မုဂ္ဂလိပုတ္တတိဿတ္ထေရ်။ တိစာရ် သုမေဓပဏ္ဍိတ်။ တိ
မုဂ္ဂလိပုတ္တတိဿတ္ထေရ်။ တၠဂုဏ်အစာ သုမေဓပဏ္ဍိတ်။ တၠဂုဏ်အစာ

20.စာရ် ဗြဟၟပါလ်။ တိစာရ်ဗြဟၟဒိဝ်။ တိစာရ်သောန်
ဗြဟ္မပါလ်။ တၠဂုဏ်အစာဗြဟ္မဒိဝ်။ တၠဂုဏ်အစာသောန်။

21.။ တိစာရ်သင်္ဃသေနဝရပဏ္ဍိတ်။ ကိန္တတိရ်္လ
တၠဂုဏ်အစာသင်္ဃသေနဝရပဏ္ဍိတ်။ ဂတ တၠ

22.တဂေါး သၟိင်စုတ်ဍေက် ဟန်တိ။ ဗ္လးဂေါး ကောန်ဂၞကျေ
တအ်ဂှ် သၟိင်စုတ်ကျာ် ဇရေင်တိ။ တုဲဂှ် ကောန်ဂၞကျာ်

23.က် မဣမောအ် ရာဇကုမာရ်ဂေါး ကေတ်ကျေက်ထရ် ဂေါး
မယၟု ရာဇကုမာရ်ဂှ် ကေတ်ကျာ်ထဝ် ဂှ်

24.ထာပနာ ကန္ဒံဂေုါဟ်စ္လောင်ထရ်ဝေါအ်။ ကာလ်ဗုသစ် ကျေ
ထာပနာ ခၞံဂိုဟ်စၠံင်ထဝ်ဝွံ။ ကာလဗုသစ်/ဗလး/စရိုဟ်ဍာ် ကျာ်

25.က်ဂေုါဟ်ဝေါအ် ကောန်ဂၞကျေက်ဂေါး ကေတ် သက်မုန
ဂိုဟ်ဝွံ ကောန်ဂၞကျာ်ဂှ် ကေတ် သက်မုန

26.လောန် မောယ်တွာည်။ ရပါယ် မောယ်တွာည်။ ညးဟ်ဂိရ်ဥ
လောန် မွဲကွာန်။ ရပါယ်မွဲကွာန်။ ညးဂဥုဲ

27.ယ်မောယ်တွာည်။ အုတ်ဍိက်ပိတွာည်ဂေါး စုတ်ဍေက် ကု
မွဲကွာန်။ အိုတ် ဍိက်ပိကွာန်ဂှ် စုတ်ဍာ် ကု

28.ကျေက်ထရ် မထာပနာ ဟိန်ဂေါးဝေါအ် ရာဓနာရောဝ်ဝေါအ်
ကျာ်ထဝ် မထာပနာ ဟိန်ဂှ်ဝွံ ရာဒနာ ရဴဝွံ

29.။ သိနြင် ဨယ်ဝေါအ် သြရ်ဒသ် ဟေတ်ကုဂွေါအ် သရ်္ဗ္ဗညုတ
စရင်အဲဝွံ သြဝ်ဒှ် ဟိုတ်ကုဂွံ သဗ္ဗညုတ

30.ဉာဏ်။ ကောန်ဨယ်လး။ စောဝ်ဨယ်လး။ ကုလော
ညာဏ်။ အဲလေဝ်လေဝ်(ကီု)၊ စဴအဲလေဝ်(ကီု)၊ ကလော

31.ဨယ်လး။ ညးစ္အေင်လး။ ယလ်ပ ဥပဒြောဝ် ကုဍိ
အဲလေဝ်(ကီု)၊ ညးသအာင်လေဝ်(ကီု)။ ယဝ်ရ ဥပဒြဴ ကုဍိက်

32.က် မဨယ်ကိလ် ကုကျေက်ဝေါအ် ယင်ညိရ်ညာစ်ကျေ
မအဲကဵု ကုကျာ်ဝွံ ယင်ဒညာတ်ကျာ်

33.က်တြေယ်မေတ္တယ် လးသြရ်ဍေဟ်ဂေါအ်။ ဝ ။
တြဲမေတ္တယျ လ္ပ သြဝ်ဍေဟ်ဂွံ (သြဝ်လ္ပဍေဟ်ဂွံ)။ ဝ ။

•  
  ဘာသာဗၟာ
•  
  ဘာသာမန်
•  
  ဘာသာပါဠိ
•  
  ဘာသာပျူ

မြတ်မင်းလှိုင် (၂၀၀၃)၊ မြန်မာပြည်ရှိ ရှေးဟောင်းဘုရားစေတီပုထိုးများ (ပ-တွဲ)

ဘရှင်၊ ဗိုလ်မှူ (၁၉၉၈) အနော်ရထာအရင်က မြန်မာနိုင်ငံ၊ တတိယအကြိမ်၊ အင်းဝစာပေတိုက်၊ မိုးမင်းစာပေ။

Monzel, Bee Htaw (2020), Epigraphy as a source for the history of Old Burma, Advancing Southeast Asian Archaeology 2019, Selected Papers from the Third SEAMEO SPAFA International Conference on Southeast Asian Archaeology, Bangkok, Thailand 2019, SEAMEO SPAFA Regional Centre for Archaeology and Fine Arts, Bangkok, Thailand.

Shorto, H. L. (1971) A Dictionary of the Mon Inscriptions from the Sixth to the Sixteenth Centuries, London, Oxford University Press, New York Toronto.