Vereineging Veldeke: Vereineging veur de Limburgse volkscultuur

Dit artikel is in mierder Limburgse dialekte gesjreve. Perbeer estebleef waal mer ei dialek per alinea aan te hauwe.

Zie is opgeriech in 1926 en (sins inkel jaore) georganiseerd in twelf kringe, boevaan 'n stad of 'n groet dörp miestal de naomgever is. De lede vaan 'ne krink organisere dèks plaotselik activiteite, wie lezinge, dictees of concerte vaan dialekartieste. De spelling (Veldekespelling) die de vereineging heet samegestèld (lètste versie in 2003), is aongenómme door de provincie Limburg. Zie weurt door väöl (semi-)officieel instanties en persone gebroek, beveurbeeld door streektaolfunctionarisse Ton van de Wijngaard. Verhaole en gediechter vaan häör lede weure gepubliceerd in 't tiedsjrif Veldeke. De vereineging is genump nao Heinric van Veldeke, d'n ajdst bekinde vertegewoordeger vaan de Limburgse literatuur.

Op veursjpraok van Veldeke kreeg 't Limburgs dialek in 1997 de officeel sjtatus van sjtreektaal (Europese minderheidstaal). Dao kaom 'ne Raod veur 't Limburgs en 'ne officiële sjtreektaalfunctionaris. Veldeke Limburg is 'n vereiniging, die door de provincie Nederlands Limburg same mèt de Raod veur 't Limburgs es 'begroatingsinsjtèlling' is erkènd. De Raod veur 't Limburgs is officieel ingesjteld door de provincie en daodoor indirek democratisch gekoze. Veldeke Limburg ies 'n vereiniging die nao 90 jaor in 2016, rónd de 2750 leje vertegenwoordig.

De kring van de vereiniging, die same Veldeke-Limburg vörme, zin de volgende:

• Veldeke-krink-Bèlsj in Belsj Limburg
  • Veldeke As
  • Veldeke Genk
  • Veldeke Hasselt
  • Veldeke Pelt
• Veldeke-krink-Ech in en rónd Ech
• Veldeke-krink-Heële in en rónd Heële
• Veldeke-krink-Mestreech in en rónd Mestreech
• Veldeke-krink-Remunj in en rónd Remunj
• Veldeke-krink-Zittert in en rónd Zittert-Gelaen
• Veldeke-krink-Um Mamelis in en rónd Mamelis
• Veldeke Valkeberg in en rónd Valkeberg
• Veldeke-krink-Venlo in en rónd Venlo
• Veldeke-Venroj in en rónd Venroj
• Veldeke-krink-Wieërt in rónd Wieërt

• Hoofbesjtuur
• Algemein vergadering, besjtaonde oet 't hoofbesjtuur en aafgevaardigde van alle kring
• Redactie van 't Jeugdmagazine Veldeke tot 2014
• Wèrkgoep Dialek en Taalkunde, die ziech bezig hèlt mèt sjtudies euver taalkunde en dialectologie.
• Wèrkgroep Veldeke Literair en de jury veur de Veldeke-Literatuurpries
• Wèrkgroep Educatie, die ziech bezig hèlt mèt sjtimuleringsactiviteite veur kinger en ander doelgroepe.
• Wèrgroep volkscultuur, die ziech speciaal riech op de Limburgse volkscultuur.
• De jury veur 't Veldeke-verhaolekonkoer.

In 2003-2004 vóng de ièrsjte, pos-HBO Lièrgank Limburgs plaats aan de Hogeschool Limburg in Zittert. De Twiède versie waor in 2007.
In de lièrgank kaome relevante aspecte aan de orde, op 't terrein van:

• de taalkunde
• historie van de taal
• taalbeleid
• taalpolitiek
• de literatuur
• dialectologie
• grammatica
• dialekgeografie
• sociodialektologie
• sjpelling van 't Limburgs
• vakdidactiek
• literatuurhistorie en Limburgse literatuur
• waardering literair werk

In 2000 woort 'n lies van Limburgse plaatsname gemaak door dialectoloog Frens Bakker. Zuug 't lemma Lies van plaatse in Nederlands Limburg. De lies geuf de officieel sjpelling van alle Limburgse sjtae en dörper, in 't dialek van de betreffende plaats.

In 1982 sjreef Jan Notten de "ièrsjte aanwiezinge veur de sjpelling van 't dialek". Oetgaonde van dezen opzat woort in 2003 de nuuj Veldeke-sjpelling samegesjtèld door de wèrkgroep Pierre Bakkes, Herman Crompvoets, Jan Notten en Frans Walraven. De Raod veur 't Limburgs en de provincie Limburg haet dees sjpelling es de officieel sjpelling van 't Limburgs aangenómme.

• 't Tiedsjrif, dat Veldeke oetgeuf en dat 6 kièr per jaor nao alle leje, in alle kring, weurt toegesjtuurd hèt: 't Veldeke-orgaan of Veldeke.
• In 2006 weurt Veldeke 'n kwartaalblaad.
• In 2007 hèlt 't Veldekeblaad, nao 80 jaor, op te besjtoon en kriege de lede eder jaor twiè nuujtsbreve en 'n Veldeke-jaorbook.
• Saer 2006 geuf Veldeke-Limburg eder jaor 'n Jeugdmagazine Veldeke oet, mèt sjteun van de provincie. 't Blaad weurt versjpreid ónder de lièrlinge van groep 8 in de basissjoale van Nederlands Limburg. Tot 2012.
• De sjtiechting Volkscultuur geuf, in samewèrking mèt 'ne Veldekekrink, lèsbreve oet euver 'n aspect in de Limburgse volkscultuur:
• Saer 2008 wèrk Veldeke, same mèt sjtiechting LiLiLi en 't Hoes van de Kunste, mèt aan de oetgaaf van "Platbeuk", woa-in verhaole en gediechte sjtoon in 't Limburgs.
• In 2015 woort 'n book mèt rouwtekste, advertentietekste, gediechte en leder rond d'n doad oetgegeve: Lèste wäörd.

• 1984, 2e herzene versie. De Chineze van Nederland ies 'n book van Jan Notten mèt opsjtèlle euver de Nederlands-Limburgse dialekte.
• In 2007 geuf Veldeke 'n populair-weitesjappelik book oet mèt de titel Riek van Klank. De inhoud besjteit oet 'n besjrieving van de sjtreektaal, de dialekte van 't gans Limburgs taalgebied, zoawaal Nederlands Limburg es Belsj Limburg. In de neuge hoofsjtökker kómme aan de orde:
  • De versjillende dialekregio's woa-in Limburgs weurt gekald aafgebakend tegeneuver de umliegkende tale en sjtreektale.
  • Besjrieving van klank- en vormkènmerke van 't limburgs, de grammatica.
    • De specifieke kènmerke van 7 versjillende dialekregio's
      • 't Ripuarisch
      • 't Oas-Limburgs
      • 't Centraal-Limburgs
      • 't Wes-Limburgs
      • de Wes-Limburgse euvergangsdialekte
      • 't Brabants-Limburgs
      • 't Kleverlands

• Veldeke haet 'n paar bloomlezinge oetgegeve, mèt 'n selectie van de publikaties oet 't Veldeke-orgaan:
  • 1975 Mosalect Bloomlezing (Literatuur in de sjtreektaal)
  • 2000 Mozaiëk. Bloomlezing (Literatuur in de sjtreektaal)

Van 1992 tot 2001 were door de wèrkgroep Veldeke Literair, bloomlezinge oetgegeve in de Veldeke Literair Reeks. Dao versjene 12 deile.

Eder jaor reik de vereiniging de Veldeke-literatuurpries oet aan 'ne diechter(es) of sjriever (sjriefster) in 't Limburgs. De sjriefwedsjtried, georganiseerd door Veldeke Literair haet es doel um 't sjrieve in 't Limburgs te sjtimulere en de auteurs de kans te geve ziech te mete mèt ander sjrieversj.

• De jury besjteit in 2007 oet Peter Winkels oet Ruiver, Colla Bemelmans oet Nut, Ine Bams-Claessens oet Gebrook en Guus Urlings oet Sjömmert. In 2008 geit Colla Bemelmans oet de jury, weurt Peter Winkels de veurzieter en kump Frans Pollux oet Venlo d'r bie.
• De pries veur de winnaer besjteit oet 'n kunswerk van Desirée Tonnaer oet Mestreech en 500 euro. Veur de categorie jeug (tot 21 jaor) ies d'r 'ne speciale pries van 250 euro.
• In 2015 weurt de Literatuurpries aafgesjaf en vervange door 't Veldeke-verhaolekonkoer. De jury besjteit oet Silvia Weusten, Pierre Bakkes en Colla Bemelmans.

De werkgroep volkscultuur van Veldeke-Limburg hèlt ziech bezig mèt volkscultuur en folklore in Limburg. De commissie Volkscultuur haet 'n subsite op de website van Veldeke-Limburg mèt o.a. volksgebruke, rouwtekste in 't plat, historie en heemkunde, veur de jeug, literatuur en muziek, folklore en Limburgse recepte. De lede van de commissie geve lezinge euver volkscultureel onderwerpe. De Commissie geuf, in samewèrking mèt eine Veldekekrink lèsbreve oet, die allenei handele euver 'n thema dat typisch ies veur Limburg. Volkscultuur (en de Limburgse sjtreektaal) in sjtand houte en bevordere ies de doelsjtèlling van Veldeke.

Veurzieter tot 2014 ies Yvonne de Vries oet Remung. Besjtuurslede zint: Netty Engels-Geurts, Annie Schreuders-Derks, Riky Simons-Julicher en Els Lahey-Diederen.

Lèsbreve zin beukskes, gesjreve in ein van de Limburgse dialekte, die handele euver ein bepaald aan Limburg gerelateerd ónderwerp. De doelgroepe zin de groepe 7 en 8 van de basissjoale. Alle sjoale in Nederlands Limburg kriege, of kènne, zoan beukske besjtèlle. De inhoud bevat historie, actualiteit, literatuur, muziek, knutselopdrachte, vraog en antwoord. De commissie Volkscultuur brach i.s.m. mèt ein van de 12 Veldekring de volgende lèsbreve oet.

• In 2007 woort 'ne lèsbreef euver "Sint Maarten" i.s.m. de Veldeke-krink-Ech.
• In 2008 de lèsbreef "Kirmis" mèt mètwèrking van de Veldeke-krink-Zitterd.
• In 2009 de lèsbreef "Sjötterie" i.s.m. de Veldeke-krink-Venlo.
• In 2010 de lèsbreef "D'r Weg" i.s.m. de Veldeke-krink-Heële.
• In 2011 de lèsbreef "Mergel" i.s.m. de Veldeke-krink-Valkeberg.
• In 2013 de lèsbreef "Vastelaovend" i.s.m. de Veldeke-krink-Remunj.
• In 2015 de lesbreef "de Pieël" i.s.m. de Veldeke-krink-Venroj.
• In 2016 de lèsbreef "In Limburg zit meziek" i.s.m. de Veldeke-krink-Valkeberg

• Veldeke Limburg - officieel website
• Veldeke Belsj - officieel website