Taxonomie Riek

Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

Inne biologie is e riek 'n taxonomische rang (of e taxon in die rang) inne biologische classificatie. Oearsprunkelik woorte drie rieke óngersjeie: de dere, plantje en minerale. De minerale waere neet toet 't laeve geraekendj en waeren allewiel dus anges ingedeildj. Anen ènj vannen twintjigsten ieëf woort de indeiling gebroek van Carl Woese, dae de laevendje organisme indeildje in zès rieke:

• De archaea: prokaryote mit 16S rRNA (rRNA is ribosomaal-RNA);
• De bacterieje: prokaryote mit 5S rRNA;
• De protiste: eincellige mit 'n celkern (eukaryote);
• De plantje: mieëcellige eukaryote die häör eige voor aanmake middels fotosynthees;
• De dere: mieëcellige eukaryote die voor extern opnumme. Ze kónne zich bewaege;
• De sjummele: mieëcellige eukaryote die voor extern opnumme.

'n Moderner indeiling van organisme is in drie demiene:

• de bacterieje;
• de archaea;
• de eukaryote; dees zeen wiejer óngerverdeildj in vief supergruup:
  • Unikonta mitte Opisthokonta (deren en sjummele) enne Amoebozoa;
  • Excavata;
  • Chromalveolata (mit ónger anger de broenwiere, diatomeeje, dinoflagellate en trilhaorbieëskes);
  • Rhizaria (mit ónger anger de foraminifere enne straolebieëskes);
  • Archaeplastida (mitte roeadwiere, gruuenwiere enne plantje).

De oearsprunkelike rieke zeen dus verplaats gewaoren enne protiste zeen verdeildj gewaoren euver alle vief de supergruup.